Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u periodu od 01.02.2016. godine pa do 15.05.2018. godine bio radno angažovan kod tuženog po osnovu više zaključenih ugovora o obavljanju privremenih i povremenih poslova, po kojima je svo vreme svog angažovanja kod tuženog obavljao poslove na radnom mestu ... . Tužilac između zaključenih ugovora nije imao prekid u radu, a radni odnos mu je prestao dana 15.08.2018. godine, istekom roka na koji je poslednji ugovor o obavljanju privremenih i povremenih poslova bio zaključen.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, zaključivši da je tužilac u konkretnom slučaju po više sukcesivno zaključenih ugovora o obavljanju privremenih o povremenih poslova, zbog potrebe posla, neprekidno obavljao rad kod tuženog počev od 01.02.2016. godine do 15.05.2018. godine, da se u konkretnoj situaciji radi o simulovanim ugovorima kojima se prikriva disimulovani ugovor o radu na neodređeno vreme, da prividan ugovor nema dejstvo među ugovornim stranama, ali da ako kao takav ugovor prikriva neki drugi ugovor, taj drugi ugovor važi ako su ispunjeni uslovi za njegovu pravnu valjanost, zbog čega je usvojio zahtev tužioca i utvrdio da je tužilac zasnovao radni odnos na neodređeno vreme, počev od 15.08.2018. godine.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev iz razloga što je prvostepeni sud na pravilno utvrđeno činjenično stanje, pogrešno primenio materijalno pravo i to odredbu člana 27e stav 34 Zakona o budžetskom sistemu („Sl. glasnik RS“, br.108/13...72/19), kojom je propisano da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2020.godine. Drugostepeni sud je u konkretnom slučaju zaključno da je zahtev tužioca neosnovan, jer odredbe Zakona o budžetskom sistemu propisuju zabranu zasnivanja radnog odnosa sa novim licem radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta, da su navedene odredbe lex specialis u odnosu na odredbe Zakona o radu, kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme, što proizlazi iz člana 105. Zakona o budžetskom sistemu koji propisuje da ako su odredbe drugih zakona odnosno propisa u suprotnosti sa ovim zakonom primenjuju se odredbe ovog zakona.

Prema zaključku drugostepenog suda, kako je u spornom periodu bio na snazi Zakon o budžetskom sistemu, tužilac spada u kategoriju lica sa kojim tuženi nije mogao da zasnuje radni odnos na neodređeno vreme, pa suprotno zaključku prvostepenog suda nije bilo uslova za preobražaj njegovog radnog odnosa kod tuženog i nisu ispunjeni uslovi za preobražaj tužiočevog radnog odnosa kod tuženog sa određenog u radni odnos na neodređno vreme. Tužiocu je radni odnos kod tuženog prestao po sili zakona, istekom roka na koji je zasnovan u smislu člana 175. tačka 1. Zakona o radu, zbog čega tužiočev zahtev u ovoj pravnoj stvari nije osnovan.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda odluka drugostepenog suda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Po članu 197. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, broj 24/05... 75/14), poslodavac može za obavljanje poslova koji su po svojoj prirodi takvi da ne traju duže od 120 radnih dana u kalendarskoj godini da zaključi ugovor o obavljanju privremenih i povremenih poslova sa nezaposlenim licem, zaposlenim koji radi nepuno radno vreme - do punog radnog vremena i korisnikom starosne penzije (stav 1). Ugovor iz stava 1. ovog člana zaključuje se u pisanom obliku (stav 2).

Odredbom člana 37. Zakona o radu propisano je da ugovor o radu može da se zaključi na određeno vreme, za zasnivanje radnog odnosa čije je trajanje unapred određeno objektivnim razlozima koji su opravdani rokom ili izvršenjem određenog posla ili nastupanjem određenog događaja, za vreme trajanja tih potreba (stav 1), poslodavac može zaključiti jedan ili više ugovora o radu iz stava 1. ovog člana na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva za period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od 24 meseca (stav 2), ako je ugovor o radu na određeno vreme zaključen suprotno odredbama ovog zakona ili ako zaposleni ostane da radi kod poslodavca najmanje pet radnih dana po isteku vremena za koje je ugovor zaključen, smatra se da je radni odnos zasnovan na neodređeno vreme (stav 6).

Tuženi je javno preduzeće koje po članu 2. stav 1. tačka 5. Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS", broj 54/09... 62/13 i 63/13 - ispravka), spada u korisnike javnih sredstava, pa se u odnosu na njega primenjuju odredbe i tog zakona. Zakonom o izmenama i dopunama tog Zakona („Službeni glasnik RS“ broj 108/2013 od 06.12.2013. godine) u članu 27e dodati su novi stavovi 34. i 35. kojima je propisano da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, a izuzetno od tog stava radni odnos sa novim licima može se zasnovati uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva. Navedena odredba člana 27e stav 34. Zakona novelirana je kasnijim izmenama i dopunama („Službeni glasnik RS“ broj 142/2014... 149/2020), tako da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih odnosno upražnjenih radnih mesta do 31. decembra 2016. godine („Službeni glasnik RS“ broj 103/2015), zatim do 31. decembra 2017. godine („Službeni glasnik RS“ broj 99/16), do 31. decembra 2018. godine („Službeni glasnik RS“ broj 113/17), do 31. decembra 2019. godine („Službeni glasnik RS“ broj 95/18 i 31/19), odnosno do 31. decembra 2020. godine („Službeni glasnik RS“ broj 72/2019 i 149/2020). Članom 105. navedenog Zakona propisano je da ako su odredbe drugih zakona, odnosno propisa u suprotnosti sa ovim zakonom, primenjuju se odredbe ovog zakona.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je ocenio prvostepeni sud da su u konkretnom slučaju ugovori o obavljanju privremenih i povremenih poslova zaključeni protivno odredbi člana 197. stav 1. Zakona o radu, ali je drugostepeni sud osnovano našao da se u odnosu na tuženo javno preduzeće primenjuju odredbe o zabrani zasnivanja radnog odnosa propisane Zakonom o budžetskom sistemu.

Prema stavu Vrhovnog kasacionog suda odredbe Zakona o budžetskom sistemu kojima je propisana zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licem, radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta kod korisnika javnih sredstava, osim u izuzetnim slučajevima uz saglasnost nadležnog organa Vlade, su lex specialis u odnosu na odredbe Zakona o radu kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme (što proizilazi iz odredbe člana 105. tog zakona).

Imajući u vidu izloženo a kako je tuženi korisnik javnih sredstava to se na njega po pravilnoj oceni drugostepenog suda odnosi zabrana novog zapošljavanja, odnosno zasnivanje radnog odnosa mimo prethodno pribavljene saglasnosti nadležnog organa, pa su neosnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Pravilno je odlučeno i o naknadi troškova postupka na osnovu člana 153. ZPP.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić