U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je bio u radnom odnosu kod prvotuženog, a nakon statusnih promena u avgustu 2015. godine drugotuženi je preuzeo njegov ugovor o radu, gde je on nastavio da obavlja rad na poslovima ... do otkaza 26.12.2016. godine. Prema zaključenom aneksu ugovora o radu, zaposleni ima pravo na zaradu, zaradu po osnovu ostvarenih rezultata rada, uvećanu zaradu, naknadu zarade, naknadu troškova i druga primanja u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, a zarada se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, zarade po osnovu doprinosa zaposlenog poslovnom uspehu poslodavca i drugih primanja po osnovu radnog odnosa u skladu sa kolektivnim ugovorom. U spornom periodu na snazi je bio Kolektivni ugovor tuženog od 30.11.2002. godine („Službeni glasnik RS“ broj 84/02 ..... 46/11) sa aneksom Kolektivnog ugovora od 26.07.2006. godine („Službeni glasnik RS“ broj 4/06). Nakon izvršenih statusnih promena kod tuženog Železnice Srbije AD, usvojen je Kolektivni ugovor („Službeni glasnik Železnice Srbije“ broj 4/15 od 24.03.2015. godine). Veštačenjem je utvrđeno da je tužiocu vršen obračun zarade tako što se utvrđivao mesečni iznos osnovne zarade, a ista je obračunavana kao proizvod vrednosti jednog radnog časa, koeficijenta posla i ostvarenih efektivnih časova rada, s tim da se na osnovu dostavljenih obračunskih lista ne može utvrditi da li je u vrednosti jednog radnog časa sadržan i iznos na ime troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora. Veštak je utvrdio visinu potraživanja tužioca po osnovu naknade troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora u neto iznosima i iste prikazao u varijanti u kojoj su iznosi ovih naknada utvrđeni na osnovu ranije važećeg Kolektivnog ugovora JŽTP („Službeni glasnik RS“ broj 37/95 sa izmenama objavljenim u službenom glasniku RS“ 7/2000) kojim su bili definisani načini utvrđivanja ovih primanja, iz razloga što nije bilo mogućnosti da se utvrdi iznos ovih troškova po odredbama Kolektivnih ugovora tuženih koji su važili u spornom periodu. Veštak je takođe utvrdio visinu potraživanja tužioca po osnovu navedenih troškova u neto iznosima na osnovu odredaba Opšteg kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“ broj 50/08, 104/08 - Aneks 1. i 8/09 Aneks 2.).

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev za naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, zaključujući da tokom spornog perioda visina ovih troškova nije bila ugovorena ni ugovorom o radu, ni nekim drugim važećim aktom na drugačiji način od onog koji je određen u Aneksu kolektivnog ugovora iz 2006. godine i Kolektivnom ugovoru iz 2015. godine. Činjenica da je tim opštim aktima ugovoreno pravo na naknadu ovih troškova tako što je ista uključena u cenu radnog sata, bez nominalnog opredeljenja ne znači da zaposlenima, pa i tužiocu ovi troškovi nisu isplaćeni. Po oceni nižestepenih sudova visina predmetnih troškova ne može se utvrditi primenom Kolektivnog ugovora koji je bio zaključen kod tuženog Železnice Srbije AD („Službeni glasnik RS“ broj 37/95 i 7/00) čijim odredbama je poslednji put bila ugovorena i utvrđena visina predmetnih naknada troškova, kao i Opšteg kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“ broj 50/08, 104/08 - Aneks 1. i 8/09 Aneks 2.), jer isti nisu bili na pravnoj snazi tokom spornog perioda.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da u pobijanoj odluci zbog pogrešne primene materijalnog prava, činjenično stanje nije potpuno utvrđeno.

Članom 104. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05, 61/05, 54/09, 32/13 i 75/14) propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu, a prema odredbi člana 105. stav 3. tog zakona, pod zaradom se smatraju sva primanja iz radnog odnosa osim naknada troškova zaposlenog u vezi sa radom iz člana 118. tačka 1. do 4. i drugih primanja iz člana 119. i člana 120. tačka 1. ovog zakona. Po članu 118. stav 1. tačka 5. i 6. Zakona o radu zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Po članu 121. stav 1. istog zakona poslodavac je dužan da zaposlenom prilikom svake isplate zarade i naknade zarade dostavi obračun.

Vlada Republike Srbije, Sindikat železničara Srbije, Nezavisni sindikat železničara Srbije i generalni direktor Javnog železničkog transportnog preduzeća „Beograd“ zaključili su 30.11.2002. godine Kolektivni ugovor za Javno preduzeće železnice Srbije („Službeni glasnik RS“ broj 84/02, 108/04, 112/08, 45/09, 70/10 i 46/11). Ovim Kolektivnim ugovorom poslodavac se nije obavezao da isplati troškove naknade za ishranu u toku rada i regresa za godišnji odmor, a Aneksom tog ugovora koji se u skladu sa odredbom člana 31. Aneksa primenjuje od 01.01.2006. godine je propisano: da se član 57. KU menja i glasi: Zaposleni ima pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, primanja za ishranu u toku rada i primanja za regres za korišćenje godišnjeg odmora (član 2.). Odredbom člana 5. stav 1. i 2. Aneksa je utvrđena vrednost jednog radnog časa za period januar – juni i juli - decembar 2006. godine, a stavom 6. ovog člana je utvrđeno da je u vrednost radnog časa iz stava 1. i 2. ovog člana uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora svedeno na jedan radni čas.

Kolektivnim ugovorom za Železnice Srbije AD („Službeni glasnik železnice Srbije“ broj 4 od 24.03.2015. godine) regulisano je da odredbe koje se odnose na obračun i isplatu zarade, naknadu zarade i ostalih primanja zaposlenih se primenjuju od 01.02.2015. godine. Po članu 57. u vrednost jednog radnog časa uključena je mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Vrhovni kasacioni sud smatra da konkretizacija prava iz navedene odredbe Aneksa KU (iz 2006. godine) nije izvršena, odnosno da se iz ovako utvrđene vrednosti radnog časa ne može utvrditi koji iznos predstavlja naknadu troškova ishrane i regresa, jer ona nije određena u nominalnom iznosu ni aneksom, a ni u obračunskim listama za isplatu zarada tužiocu. Osim toga, visina naknade za ishranu u toku rada i naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora mora biti određena u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene bez obzira na njihovo radno mesto, koeficijent za obračun i isplatu zarade i na njihovu stručnu spremu. Zbog toga se ne može prihvatiti stanovište nižestepenih sudova da je vrednost ovih troškova uračunata u vrednost radnog časa, bez određivanja visine naknade u nominalnom iznosu, jer u tom slučaju visina naknade za ishranu i regres ne bi bila ista za sve zaposlene, već bi direktno zavisila od visine koeficijenta za konkretno radno mesto, odnosno bila bi u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta što nije pravilno.

Imajući u vidu navedeno, nižestepeni sudovi zbog pogrešne primene materijalnog prava nisu ocenili prvilnost obračuna i visinu tražene naknade za topli obrok i regres, dat u nalazu i mišljenju veštaka u dve varijante, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa nema uslova za preinačenje nižestepenih presuda. Visina regresa i toplog obroka može se utvrditi veštačenjem na osnovu parametara iz ranijih opštih akata na osnovu zakonske ili sudske analogije, pa će prvostepeni sud oceniti pravilnost nalaza i mišljenja veštaka na osnovu člana 8. ZPP.

Na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić