U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz sela ..., opština ..., čiji je punomoćnik Dragan Labović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo iz Beograda, radi utvrđenja ništavosti rešenja o prestanku radnog odnosa i naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 989/18 od 06.02.2019. godine, u sednici veća održanoj 22.10.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 989/18 od 06.02.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1013/16 od 14.12.2017. godine, stavom prvim izreke, tužba je odbačena u delu zahteva kojim je traženo da se utvrdi da je ništavo rešenje tužene Republike Srbije, Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, Opštine Prizren br. 12-08/2010 od 09.08.2010. godine o prestanku funkcije i prestanku radnog odnosa tužioca na radnom mestu zamenika predsednika Opštine ... . Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tužena da tužiocu na ime naknade štete zbog izgubljene zarade, za period od 01.01.2011. godine do 02.06.2012. godine, isplati ukupan iznos od 1.348.465,22 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose utvrđene u izreci od dospelosti svakog iznosa pa do isplate; kao i tužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tužena da u ime i za račun tužioca izvrši obračun i uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.01.2011. godine do 02.06.2012. godine Republičkom fondu PIO, Filijala u Kosovskoj Mitrovici, izmeštena u Čačku i doprinose za slučaj nezaposlenosti Fondu za osiguranje nezaposlenih Filijala u Kosovskoj Mitrovici, kao i zahtev za naknadu troškova parničnog postupka. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 34.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 989/18 od 06.02.2019. godine, odbijena je žalba tužioca i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1013/16 od 14.12.2017. godine (stav prvi izreke). Odbijen je zathev tužioca za naknadu troškova drugostepenog postupka (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku (ZPP), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, odlukom tužene od 06.06.2008. godine, tužilac je izabran za zamenika predsednika Skupštine opštine ... na mandatni period od četiri godine. Vlada Republike Srbije je donela Odluku o raspuštanju skupština opština Podujevo, Đakovica, Suva Reka, Dečani, Prizren, Uroševac i Klina („Službeni glasnik RS“ br. 42/10 od 18.06.2010. godine). Tom odlukom je utvrđeno da danom stupanja na snagu odluke prestaju sa radom izvršni organi navedenih opština i da istog dana prestaje dužnost izabranim i postavljenim licima u organima navedenih opština (član 2. st. 1. i 2.). Predviđeno je da će izbori za odbornike tih opština biti raspisani kada za to budu ispunjeni zakonski uslovi i da će se način obavljanja poslova iz nadležnosti opština odrediti posebnim aktom Vlade RS (član 3. st. 1. i 2.). Odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije“ (član 4.).

Republika Srbija – AP KiM Opština Prizren donela je osporenu odluku broj 12-08/2010 od 09.08.2010. godine, kojom je utvrđeno da je tužiocu prestala funkcija zamenika predsednika Opštine ... 01.07.2010. godine, te da ne postoji mogućnost da tužilac bude raspoređen na odgovarajuće radno mesto. Danom utvrđenim u rešenju tužiocu prestaju sva prava i obaveze po osnovu funkcije zamenika predsednika Opštine ... . Utvrđeno je pravo tužioca na zaradu u trajanju od 6 miseci, kao i na pripadajuće doprinose. Rešenje sadrži pouku o pravnom leku – da se protiv istog može izjaviti prigovor u roku od 8 dana.

Odlukom Ustavnog suda RS I Uo-1065/2010 od 03.04.2014. godine, utvrđeno je da odluka o raspuštanju Skupštine opštine Podujevo, Đakovica, Suva Reka, Dečani, Prizren, Uroševac i Klina („Službeni glasnik RS“ br. 42/10) u vreme važenja, nije bila u saglasnosti sa Ustavom i zakonom (stav prvi izreke). Ustavni sud je u navedenoj odluci, u stavu drugom, pored ostalog ocenio da rešenje o imenovanju opštinskih kordinatora za opštine Podujevo, Đakovica, Suva Reka, Dečani, Prizren, Uroševac i Klina („Službeni glasnik RS“ br. 44/10 i 48/10- ispravka) nije opšti pravni akt, u smislu člana 167. stav 1. Ustava Republike Srbije, pa je odbacio inicijativu za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i zakonitosti tog rešenja.

Tužilac je podneo tužbu dana 06.05.2016. godine, radi utvrđenja ništavosti rešenja tužene br. 12-08/2010 od 10.08.2010. godine, o prestanku funkicije i radnog odnosa na radnom mestu zamenika predsednika Opštine ... . Tužiocu je radni odnos prestao zaključno sa 18.12.2010. godine.

Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je u pobijanim nižestepenim presudama primenjeno materijalno pravo kada je odbijen tužbeni zahtev.

Prema članu 61. Zakona o Ustavnom sudu, svako kome je povređeno pravo konačnim ili pravnosnažnim pojedinačnim aktom, donetim na osnovu zakona ili drugog opšteg akta, za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, ima pravo da traži od nadležnog organa izmenu tog pojedinačnog akta, u skladu sa pravilima postupka u kome je pojedinačni akt donet (stav 1.). Predlog za izmenu konačnog ili pravnosnažnog pojedinačnog akta, donetog na osnovu zakona ili drugog opšteg akta, za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, može se podneti u roku od šest meseci od dana objavljivanja odluke u „Službenom glasniku Republike Srbije“, ako od dostavljanja pojedinačnog akta do podnošenja predloga ili inicijative za pokretanje postupka, nije proteklo više od dve godine (stav 2.).

Prema članu 195. st. 1. i 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05...54/09), protiv rešenja kojim je povređeno pravo zaposlenog ili kada je zaposleni saznao za povredu prava, zaposleni, odnosno predstavnik sindikata čiji je zaposleni član, ako ga zaposleni ovlasti, može da pokrene spor pred nadleženim sudom. Rok za pokretanje spora je 90 dana od dostavljanja rešenja odnosno saznanja za povredu prava.

Po donošenju odluke Ustavnog suda RS Uo-1065/2010 od 03.04.2014. godine, kojom je utvrđeno da odluka o raspuštanju sedam skupština opština na teritoriji AP Kosova i Metohije u vreme važenja, nije bila u saglasnosti sa Ustavom RS i zakonom, tužilac nije tražio ustavnopravnu zaštitu u roku šest meseci od objavljivanja navedene odluke u „Službenom glasniku RS“, u smislu člana 61. Zakona o Ustavnom sudu, i to izmenom pojedinačnog akta – rešenja o svom razrešenju i prestanku radnog odnosa, a za koje je smatrao da je doneto na osnovu neustavne i nezakonite odluke. Imajući ovo u vidu, te da je tužilac zaštitu svog prava iz radnog odnosa inicirao na drugi način, pokretanjem spora pred nadležnim sudom, ovaj spor je po svojoj prirodi radni spor, iako je tužbeni zahtev formulisan kao zahtev za utvrđenje ništavosti rešenja o prestanku radnog odnosa zbog toga što je isto doneto kao direktna posledica neustavne odluke Vlade Republike Srbije. Shodno navedenom, nije bilo mesta promeni opštih odredaba procesnog zakona koje uređuju pravila za pružanje sudske zaštite po tužbi za utvrđenje (član 194. ZPP), već se primenjuju posebne odredbe o postupku u parnicama iz radnih odnosa i odredbe Zakona o radu, koje regulišu zaštitu prava zaposlenih pred sudom. Odluka o prestanku radnog odnosa, kao pojedinačni pravni akt, može biti predmet ocene suda u radnom sporu pod uslovom da je tužba podneta u roku od 90 dana od dana saznanja za povredu prava ili dostavljanja rešenja o povredi prava, u smislu člana 195. Zakona o radu. U suprotnom, nastaje materijalnopravna prekluzija i gubitak prava na sudsku zaštitu protiv odluke o prestanku radnog odnosa.

Kako je tužiocu prestao radni odnos zaključno sa 18.12.2010. godine, kada je sasvim izvesno saznao za povredu svog prava, a tužbu sudu je podneo 06.05.2016. godine, protekao je rok predviđen članom 195. stav 1. Zakona o radu, zbog čega je tužilac je izgubio pravo na sudsku zaštitu. Propuštanjem roka za podnošenje zahteva za sudsku zaštitu, konačna odluka poslodavca o prestanku radnog odnosa tužiocu postala je pravnosnažna, a za tužioca je nastupila materijalnopravna prekluzija da pobija takvu odluku. Iz navedenih razloga, pravilno je odbijen tužbeni zahtev za poništaj odluke o prestanku radnog odnosa, kao i zahtev za isplatu naknade štete, kao i uplatu pripadajućih doprinosa, saglasno članu 191. stav 2. Zakona o radu, pa navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava nisu osnovani.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić