U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., koga zastupa punomoćnik Miloš Kukureković, advokat iz ..., protiv tužene Opština Kosovo Polje koju zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Prištine sa privremenim sedištem u Gračanici, radi isplate troškova za dolazak i odlazak sa rada, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 3866/22 od 02.02.2023. godine, u sednici održanoj dana 14.03.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 3866/22 od 02.02.2023. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Leskovcu P1 580/21 od 20.12.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu na ime naknade štete zbog neisplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada isplati za period od 01.12.2016. do 31.12.2019. godine, ukupan iznos od 95.800,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos od dospeća do isplate. Stavom drugim izreke određeno je da se troškovi postupka ne dosuđuju.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 3866/22 od 02.02.2023. godine preinačena je presuda Osnovnog suda u Leskovcu P1 580/21 od 20.12.2021. godine u stavu prvom izreke tako što je obavezan tuženi da tužiocu naknadi troškove prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period od 01.12.2016. do 31.12.2019. godine u ukupnom iznosu od 95.800,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos od dospeća do isplate bliže označeno tim stavom izreke . Stavom drugim izreke obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 99.928,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do konačne isplate. Stavom trećim izreke odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu reviziju je blagovremeno izjavila tužena zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je našao da je revizija neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o paričnom postupku na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tužene na poslovima .., prema ugovoru o radu od 02.10.2014. godine, stanuje u mestu ..., a radi u mestu .... Između ova dva mesta tuženi nema organizovan sopstveni prevoz zaposlenih, a ne postoji ni organizovani javni prevoz koji je registrovan u sistemu Republike Srbije, tako da je tužilac na posao dolazio i vraćao se privatnim kombi prevozom. Prema nalazu i mišljenju veštaka, koji nalaz je izvršen za dane prisustva tužioca na radu uzimajući u obzir puni fond radnih sati umanjeno za dane odsustva u vreme državnih, verskih praznika i godišnjeg odmora u visini cene prevoza karte u javnom saobraćaju u iznosu 2.184,00 dinara, prema rešenju Gradskog veća Grada Leskovca od 22.12.2014. godine za navedeno rastojanje, te ukupan iznos na ime utuženog potraživanja za sporni period predstavlja iznos od 95.800,00 dinara.

Prema stanovištu prvostepenog suda tužbeni zahtev tužioca je neosnovan s obzirom da je prema mišljenju prvostepenog suda tuženi imao organizovani prevoz na relaciji ... – ..., budući da je tokom postupka utvrđeno da na toj relaciji saobraća tzv. „đački“ prevoz, ali da je to linija koja je namenjena učenicima i nastavnom osoblju sa polascima i povratkom koji odgovara toj kategoriji lica te kako tuženi nije pružio dokaze da se radi o pravozu čiji je red vožnje organizovan na način i da bude prilagođen zaposlenima kod tuženog, tužilac je koristio privatni kombi prevoz do posla koje je troškove sam snosio, te po nalaženju prvostepenog suda poslodavac nije imao obavezu da mu naknadi te troškove.

Drugostepeni sud je smatrao da je prvostepeni sud na pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenio materijalno pravo. Naime po nalaženju drugostepenog suda, tužbeni zahtev tužioca je osnovan s obzirom na odredbe Zakona o radu i važećeg aneksa PKU za državne organe. Našao je da je nesporno da je tužilac u spornom periodu, a prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka trpeo štetu zbog troškova za dolazak i odlazak sa rada od mesta stanovanja ... do mesta rada ..., jer za tuženog ne postoji organizovan prevoz zaposlenih za dolazak i odlazak sa rada, te prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka dugovani iznos tužiocu na ime utuženog potraživanja za sporni period iznosi 95.800,00 dinara.

Po oceni Vrhovnog suda, odluka drugostepenog suda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Članom 118. stavom 1. tačkom 1. Zakona o radu ("Službeni glasnik RS", br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13, 75/14, 13/17) propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu za dolazak i odlazak sa rada, u visini cene prevozne karte u javnom saobraćaju, ako poslodavac nije obezbedio sopstveni prevoz.

Iz citirane zakonske odredbe proizlazi da se bliži kriterijumi za ostvarivanje prava zaposlenih na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada propisuju opštim aktom i ugovorom o radu. Predmet tužbenog zahteva je isplata naknade troškova za dolazak i odlazak sa rada u periodu od 01.12.2016. godine do 31.12.2019. godine. U navedenom periodu pravo zaposlenih u državnim organima na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada bilo je regulisano Aneksom Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe („Službeni glasnik RS", br. 23/98...15/12) i Aneksom Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe ("Službeni glasnik RS", br. 50/15).

Članom 38. tačkom 1. Aneksa Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe („Službeni glasnik RS", br. 23/98...15/12), koji se primenjivao do 11.06.2015. godine, propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za prevoz na rad i sa rada u visini cene mesečne pretplatne karte u javnom saobraćaju. Članom 39. stavom 1. istog aneksa propisano je da zaposleni ima pravo na mesečnu pretplatnu kartu za odlazak na rad i povratak sa rada za relacije gde javni prevoznik omogućava kupovinu istih, stavom 2. da za relacije na kojima javni prevoznik ne omogućava kupovinu mesečne pretplatne karte zaposleni ima pravo na nadoknadu troškova prevoza u novcu i to u visini stvarnih troškova, stavom 3. da se stvarni trošak utvrđuje na osnovu broja dana dolaska na rad i odlaska sa rada i iznosa cene pojedinačne karte na liniji i rastojanju koje zaposleni koristi a za koje ne postoji mesečna pretplatna karta i stavom 5. da zaposleni koji nema mogućnost da pri dolasku na rad i odlasku sa rada koristi javni prevoz jer na konkretnoj relaciji nema organizovanog javnog prevoza, ima pravo na naknadu troškova u novcu u visini cene mesečne pretplatne karte u javnom saobraćaju za sličnu relaciju, a na osnovu potvrde javnog preduzeća.

Članom 41. stavom 1. Aneksa Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe ("Službeni glasnik RS", br. 50/15), koji se primenjivao od 12.06.2015. godine, propisano je da zaposleni ima pravo na mesečnu pretplatnu kartu za dolazak i odlazak sa rada za relacije gde javni prevoznik omogućava kupovinu istih, stavom 2. da izuzetno od stava 1. ovog člana, na zahtev zaposlenog, poslodavac može doneti odluku da isplatu vrši u novcu u visini cene mesečne pretplatne karte, stavom 3. da za relacije na kojima javni prevoznik ne omogućava kupovinu mesečne pretplatne karte zaposleni ima pravo na naknadu troškova prevoza u novcu i to u visini stvarnih troškova, stavom 4. da se stvarni trošak utvrđuje na osnovu broja dana dolaska i odlaska sa rada i iznosa cene pojedinačne karte na linijama i rastojanju koje zaposleni koristi a za koje ne postoji mesečna pretplatna karta i stavom 6. da zaposleni koji nema mogućnost da pri dolasku i odlasku sa rada koristi javni prevoz jer na konkretnoj relaciji nema organizovanog javnog prevoza, ima pravo na naknadu troškova u novcu u visini cene mesečne pretplatne karte u javnom saobraćaju za sličnu relaciju, a na osnovu potvrde javnog prevoznika.

Suprotno navodima u reviziji tuženog, pravilan je stav drugostepenog suda da tužilac ima pravo na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada imajući u vidu sve okolnosti konkretnog slučaja, te citiranu zakonsku regulativu. Pravo na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada prema citiranim propisima nije uslovljeno ni postojanjem organizovanog javnog prevoza, ni udaljenošću od mesta zaposlenja, već jedino postojanjem stvarnih troškova za dolazak i odlazak sa rada. Stvarni troškovi određuju se prema broju efektivnih radnih dana i cene pojedinačne karte u javnom prevoza a što je sve pravilno utvrđeno iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka, te cene mesečne pretplatne karte u javnom prevozu. Nadalje, citiranim propisima predviđeno je i pravo zaposlenog na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada i kada zaposleni nema mogućnost da koristi javni prevoz, jer na konkretnoj relaciji nema organizovanog javnog prevoza, a istovremeno propisima nije precizirano iz kojih razloga javni prevoz nije organizovan. U različitim naseljima je različita učestalost stanica javnog prevoza. Sama činjenica da u konkretnom slučaju nema organizovanog javnog prevoza između mesta stanovanja i rada tužioca ne znači da on nema pravo na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada jer bi potencijalno u nekom drugom naseljenom mestu na istoj udaljenosti mogao postojati organizovan javni prevoz. Kada bi se u sudskom postupku uzimalo u obzir i iz kojih razloga nema organizovanog javnog prevoza na predmetnoj udaljenosti, došlo bi do različitog odlučivanja o naknadi troškova za dolazak i odlazak sa rada za iste udaljenosti u različitim mestima. Upravo zbog toga, citiranim propisima nije predviđeno da je odlučujuća činjenica iz kog razloga nije organizovan javni prevoz na konkretnoj relaciji, već je samo bitna činjenica da javni prevoz nije organizovan, u kom slučaju zaposleni ima pravo na naknadu troškova u novcu u visini cene mesečne pretplatne karte u javnom saobraćaju za sličnu relaciju. Tužilac je u periodu od 01.12.2016. godine do 31.12.2019. godine imao utvrđeni fond radnih sati, a cena pojedinačne karte u javnom saobraćaju u jednom pravcu iznosi 70,00 dinara, što su među parničnim strankama bile nesporne činjenice. Shodno navedenom, pravilna je odluka drugostepenog suda, kojim je usvojen tužbeni zahtev tužioca.

Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci, u smislu člana 416. stav 1. ZPP.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković