.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2388/2021
06.10.2021. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović, Spomenke Zarić, Božidara Vujičića i Vesne Subić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Duško Pjevač, advokat iz ..., protiv tuženog JKP „Higijena“ Pančevo, čiji je punomoćnik Milorad Milićević, advokat iz ..., uz učešće umešača na strani tuženog Grada Pančeva, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Pančeva, radi isplate razlike naknade troškova regresa, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1670/21 od 14.05.2021. godine, u sednici održanoj 06.10.2021. godine, doneo je
P R E S U D U
PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1670/21 od 14.05.2021. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.
PREINAČUJU SE presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 346/19 od 09.12.2020. godine i presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1670/21 od 14.05.2021. godine, tako što se ODBIJA tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu za period 01.10.2016. do 01.09.2019. godine, isplati na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 83.676,30 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom i doprinosima na te iznose.
OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 90.820,00 dinara.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 346/19 od 09.12.2020. godine, stavom prvim izreke, dozvoljeno je stupanje Grada Pančeva u ovu parnicu u svojstvu umešača na strani tuženog. Stavom drugim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi da tužiocu na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, u periodu od 01.10.2016. godine do 01.09.2019. godine, isplati ukupan iznos od 83.676,30 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno opredeljene mesečne iznose od datuma dospelosti, pa do dana isplate, bliže određene ovim stavom izreke. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da za tužioca na gore navedene mesečne iznose, kao osnovicu, obračuna i uplati doprinose po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje, doprinose za zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje u visini prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje na dan uplate. Stavom četvrtim izreke, deo tužbenog zahteva tužioca u delu za zakonsku zateznu kamatu i to od traženih navedenih datuma (dana dospelosti predmetnog potraživanja), pa do dosuđenih navedenih datuma (koji su datumi padanja tuženog u docnju), predmetnih novčanih iznosa, odbijen je kao neosnovan. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 48.915,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1670/21 od 14.05.2021. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je prvostepena presuda u stavu drugom, trećem i petom izreke, a žalbe tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog, u tom delu, su odbijene kao neosnovane. Stavom drugim i trećim izreke, odbijeni su kao neosnovani zahtevi tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog za naknadu troškova postupka po žalbi.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložio da se o reviziji odlučuje kao izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. ZPP.
Vrhovni kasacioni sud nalazi da su ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 55/2014), za odlučivanje o reviziji kao o izuzetno dozvoljenoj, imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženim u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.
Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu bio u radnom odnosu kod tuženog na neodređeno vreme. Umešač u ovoj parnici je Grad Pančevo kao osnivač tuženog. U spornom periodu poslodavac je naknadu troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao zaposlenima u skladu sa programom poslovanja tuženog za 2016, 2017, 2018. i 2019. godinu, po kojima je naknada ovih troškova iznosila 897,00 dinara bruto mesečno. Iznosi dosuđeni tužiocu predstavljaju razliku između naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike (''Službeni glasnik RS'' br. 27/15 od 18.03.2015. godine, stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva (''Službeni glasnik RS'' br. 59/2015), i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu Obračuna razlike u isplaćenom iznosu i obračunatom iznosu po tužbi za isplatu toplog obroka i regresa, sačinjenog i dostavljenog od strane tuženog.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 6, 246. stav 1. i 2, 256. i 257. Zakona o radu, člana 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe 66. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe 4. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva, ocenili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarade i drugih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za regres za korišćenje godišnjeg odmora, pa su kao osnovan usvojili postavljeni tužbeni zahtev.
Osnovano se revizijom tuženog ukazuje da se stanovište nižestepenih sudova zasniva na pogrešnoj primeni materijalnog prava.
Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine), propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plate i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.
Tuženi je korisnik budžetskih sredstava i na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, pa obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).
Pod zaradom smatraju se primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za regresa za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.
S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu, jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga i po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen.
Na osnovu člana 416. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.
Tuženi je uspeo u postupku po reviziji, pa mu na osnovu člana 153. i 154. ZPP pripadaju opredeljeni troškovi parničnog postupka, koji su dosuđeni u visini od 90.820,00 dinara i koji obuhvataju troškove na ime: sastava odgovora na tužbu i jedan obrazloženi podnesak po 6.000,00 dinara, zastupanja na dva održana ročišta po 7.500,00 dinara, sastav žalbe 12.000,00 dinara i revizije 18.000,00 dinara, takse na odgovor na tužbu 2.334,00 dinara, žalbu i drugostepenu presudu po 5.248,00 dinara i takse na reviziju i revizijsku odluku po 10.495,00 dinara, sve odmereno prema važećoj AT i TT.
Na osnovu člana 165. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u stavu trećem izreke.
Predsednik veća - sudija
Jasminka Stanojević,s.r.
Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić
