Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2390/2021
27.10.2021. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović, Spomenke Zarić, Vesne Subić i Dobrile Strajina, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., BB iz ... i VV iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Milan Petrović, advokat iz ..., protiv tuženog Javno preduzeće „Elektroprivreda Srbije“ Beograd, Ogranak RB „Kolubara“, Lazarevac, čiji je punomoćnik Aleksandar Budalić, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1653/21 od 14.06.2021. godine, u sednici veća održanoj 27.10.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE predlog tuženog za odlučivanje o reviziji kao o izuzetno dozvoljenoj.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1653/21 od 14.06.2021. godine i presuda Osnovnog suda u Lazarevcu P1 110/20 od 12.03.2021. godine, u stavu drugom, trećem, četvrtom, petom, šestom i sedmom izreke, tako što se ODBIJAJU tužbeni zahtev tužilaca kojima su tražili da se obaveže tuženi da im na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade, isplati:

tužiocu AA iz ...:
- iznos od 16.357,95 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.02.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 8.137,87 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.03.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 11.608,59 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.04.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.503,92 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.05.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.582,98 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.06.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 11.788,71 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.07.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 13.535,58 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.08.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.011,85 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.09.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.026,87 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.10.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 13.385,19 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.11.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.174,15 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.12.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.046,67 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.01.2015. godine, pa do konačne isplate i
- iznos od 11.935,76 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.02.2015. godine, pa do konačne isplate, kao i da na navedene iznose nadležnom Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, uplati za tužioca pripadajuće doprinose po osnovu obaveznog penzijskog i invalidskog osiguranja,

tužiocu BB iz ...:
- iznos od 15.979,32 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.02.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 7.946,61 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.03.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 10.534,97 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.04.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.163,24 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.05.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.239,93 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.06.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 11.505,09 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.07.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 13.209,94 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.08.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 11.722,86 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.09.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.021,36 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.10.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 7.244,16 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.11.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 10.011,11 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.12.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 11.756,84 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.01.2015. godine, pa do konačne isplate i
- iznos od 11.629,61 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.02.2015. godine, pa do konačne isplate, kao i da na navedene iznose nadležnom Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, uplati za tužioca pripadajuće doprinose po osnovu obaveznog penzijskog i invalidskog osiguranja i

tužilji VV iz ...:
- iznos od 25.265,87 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.02.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 12.586,65 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.03.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 16.736,57 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.04.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 19.230,41 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.05.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 19.352,87 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.06.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 16.462,67 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.07.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 20.889,49 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.08.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 18.537,91 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.09.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 19.009,94 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.10.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 14.203,38 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.11.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 15.826,85 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.12.2014. godine, pa do konačne isplate,
- iznos od 18.672,13 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.01.2015. godine, pa do konačne isplate i
- iznos od 18.278,77 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.02.2015. godine, pa do konačne isplate, te da na navedene iznose nadležnom Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, uplati za tužilju pripadajuće doprinose po osnovu obaveznog penzijskog i invalidskog osiguranja, kao i da tužiocima naknadi troškove parničnog postupka i to AA iznos od 65.600,00 dinara, BB iznos od 67.760,00 dinara i VV iznos od 67.880,00 dinara.

OBAVEZUJU SE tužioci da tuženom naknade troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 202.328,00 dinara.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Lazarevcu P1 110/20 od 12.03.2021. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužba tužilaca u delu tužbenog zahteva kojim su tražili naknadu štete zbog manje isplaćene zarade u 2013. godini povučena, u smislu člana 202. stav 2. ZPP. Stavom drugim, trećim i četvrtim izreke, usvojeni su tužbeni zahtevi tužilaca i obavezan tuženi da tužiocima na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade u periodu od 01.01.2014. godine do 06.02.2015. godine, isplati pojedinačno opredeljene mesečne iznose, sa zakonskom zateznom kamatom od dana dospelosti, pa do konačne isplate, bliže određene ovim stavom izreke, kao i da na navedene iznose nadležnom Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, uplati za tužioce pripadajuće doprinose po osnovu obaveznog penzijskog i invalidskog osiguranja. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu AA naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 65.600,00 dinara. Stavom šestim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu BB naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 67.760,00 dinara. Stavom sedmim izreke, obavezan je tuženi da tužilji VV naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 67.880,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1653/21 od 14.06.2021. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je prvostepena presuda u stavu drugom, trećem, četvrtom, petom, šestom i sedmom izreke, a žalba tuženog u tom delu je odbijena kao neosnovana. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova prvostepenog i drugostepenog postupka, kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, reviziju je blagovremeno izjavio tuženi, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o istoj odlučuje u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 18/2020), za odlučivanje o reviziji kao o izuzetno dozvoljenoj radi ujednačavanja sudske prakse, budući da je Vrhovni kasacioni sud u više odluka izrazio stav u situaciji kada je poslodavac sledbenik isplaćivao zaradu zaposlenima prema kolektivnom ugovoru poslodavca prethodnika, u skladu sa odredbom ugovora o pripajanju. Iz tog razloga odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su zasnovali radni odnos kod Privrednog društva „Kolubara metal“, koje je 31.12.2013. godine statusnom promenom pripojeno Privrednom društvu RB „Kolubara“ DOO Lazarevac. Tuženi je pravni sledbenik navedenog društva, koji je preuzeo zaposlene. Prema odredbi člana 11. ugovora o pripajanju od 29.11.2013. godine, društvo sticalac (kao poslodavac sledbenik), je bilo dužno da na zaposlene društva prenosioca primenjuje opšti akt društva prenosioca (poslodavca prethodnika), najmanje godinu dana od dana izvršene statusne promene, odnosno promene poslodavca u skladu sa članom 150. Zakona o radu. Za period u kome su tužioci bili zaposleni u PD „Kolubara metal“ doo, koje je poslovalo kao samostalno pravno lice, poslodavac je mogao da ugovara vrednost radnog časa u višem ili nižem iznosu od vrednosti radnog časa kod osnivača, na osnovu odredbe člana 32. stav 3. Kolektivnog ugovora iz 2009. godine i člana 33. stav 3. KU iz 2012. godine. Godinu dana od pripajanja Privrednom društvu RB „Kolubara“ DOO Lazarevac, tuženi je bio u obavezi da na prava i obaveze zaposlenih primenjuje kolektivni ugovor PD „Kolubara metal“ od 22.07.2012. godine. U periodu od januara 2014. godine do februara 2015. godine, tuženi je kao poslodavac sledbenik na osnovu Sporazuma zaključenim sa sindikatom utvrđivao posebnu cenu radnog sata za zaposlene u ogranaku „Kolubara metal“, u skladu sa navedenim kolektivnim ugovorom izm 2012. godine. Potraživanja tužilaca predstavljaju razliku između zarada isplaćenih tužiocima (prema utvrđenoj ceni radnog sata iz Sporazuma sa sindikatom) i zarada ostalih zaposlenih kod tuženog obračunate po višoj ceni radnog časa.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbene zahteve za isplatu razlike zarade tužiocima za period januara 2014. godine do februara 2015. godine, jer je tuženi zanemario da se zaposlenima garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrste ostvaren kod poslodavca, u smislu odredbe člana 104. stav 2. i 3. Zakona o radu. Po oceni nižestepenih sudova tuženi nije mogao da primeni kolektivni ugovor poslodavca prethodnika i da sa ovlašćenim sindikatom zaključi sporazume o vrednosti radnog časa za zaposlene u Ogranku „Kolubara metal“ koji su u manjoj vrednosti od vrednosti radnog časa određenog za zaposlene u ostalim organizacionim jedinicama. Takođe, poslodavac sledbenik je u roku iz člana 150. Zakona o radu, imao mogućnost da izmeni opšte akte i zaključi novi kolektivni ugovor i izjednači koeficijente za radna mesta, te na taj način ispuni zakonsku obavezu da zaposlenima isplaćuje jednaku zaradu za isti rad, kao što je to učinio nakon isteka godinu dana.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda ovakvo stanovište nižestepenih sudova zasniva se na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 147. Zakona o radu, propisano je da u slučaju statusne promene, odnosno promene poslodavca, u skladu sa zakonom poslodavac sledbenik preuzima od poslodavca prethodnika opšti akt i sve ugovore o radu koji važe na dan promene poslodavca, dok je odredbom člana 150. istog zakona, propisano da je poslodavac sledbenik dužan da primenjuje opšti akt poslodavca prethodnika najmanje godinu dana od dana promene poslodavca, osim ako pre isteka tog roka: 1) istekne vreme na koje je zaključen kolektivni ugovor kod poslodavca prethodnika; 2) kod poslodavca sledbenika bude zaključen novi kolektivni ugovor.

Po članu 104. stav 2. i 3. Zakona o radu, zaposlenom se garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koji ostvaruje kod poslodavca. Pod radom iste vrednosti se podrazumeva rad za koji se zahteva isti stepen stručne spreme, ista radna sposobnost, odgovornost, fizički i intelektualni rad.

Polazeći od navedenih normi, pogrešno su nižestepeni sudovi ocenili da je tuženi trebalo da donese novi kolektivni ugovor i pre isteka godinu dana od promene poslodavca. Prema navedenim odredbama tuženi je bio u obavezi da najmanje godinu dana od pripajanja primenjuje kolektivni ugovor Privrednog društva „Kolubara metal“, što je on i učinio, a odstupanje od toga predviđeno je samo ukoliko pre isteka tog roka istekne vreme na koje je zaključen kolektivni ugovor kod poslodavca prethodnika ili ako kod poslodavca sledbenika bude zaključen novi kolektivni ugovor, a što se u konkretnom slučaju nije dogodilo. Tuženi je vršio obračun zarade tužiocima prema vrednosti jednog radnog časa, utvrđenu sporazumima (čija izmena nije tražena, u smislu člana 33. stav 3. Kolektivnog ugovora) i u skladu sa opštim aktom poslodavca prethodnika i zakonom. Kako je na osnovu navedenog kolektivnog ugovora tuženi zaključivao sporazume sa sindikatom, kojima je utvrđivana vrednost radnog sata za zaposlene iz Ogranka „Kolubara metal“ i u skladu sa tim tužiocima obračunavao i isplaćivao zaradu, na taj način postupao je saglasno odredbama člana 150. Zakona o radu i člana 11. Ugovora o pripajanju. Suprotno stavu nižestepenih sudova, nijednom odredbom zakona ili opšteg akta nije predviđeno da je tuženi morao da zaključi novi kolektivni ugovor pre isteka godinu dana (osim u zakonom navedenim slučajevima). Prema tome, razlika nije posledica neopravdanog vrednovanja istog rada, kako pogrešno zaključuju sudovi, već je rezultat primene imperativnih normi.

Takođe, pravilno se revizijom ukazuje da nije utvrđeno da li su u konkretnom slučaju u pitanju zarade za isti rad, odnosno rad iste vrednosti, kod zaposlenih koji su preuzeti iz Privrednog društva „Kolubara metal“ i drugih zaposlenih kod tuženog, s obzirom da se tek nakon toga može primeniti navedeno načelo, odnosno garancija jednake zarade. Naime, čak i u situaciji kada svi zaposleni na poslovima nekog radnog mesta, obavljaju iste poslove, a ostvaruju različitu zaradu, to ne vodi nesumnjivom zaključku da je došlo do povrede principa jednake zarade za isti rad, već se ta tvrdnja mora i dokazati, jer zarada zaposlenog zavisi između ostalog i od radnog doprinosa zaposlenog, odgovornosti, kao i radnog učinka.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je preinačio nižestepene presude, odbio tužbene zahteve tužilaca i na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučio kao u stavu drugom izreke.

Odluka sadržana u stavu trećem izreke doneta je primenom člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1. i 154. ZPP. Tuženom su dosuđeni opredeljeni troškovi postupka u ukupnom iznosu od 202.328,00 dinara i to troškovi sudskih taksi za: odgovor na tužbu u iznosu od 17.366,00 dinara, reviziju u iznosu od 69.462,00 dinara i odluku po reviziji u iznosu od 97.500,00 dinara, prema tarifnom broju 1. i 2. taksene tarife Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“ broj 128/24...106/15), kao i za sastav revizije izjavljene od strane advokata u iznosu od 18.000,00 dinara na osnovu tarifnog broja 13. Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“ broj 121/12...37/21).

Predsednik veća - sudija
Jasminka Stanojević, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić