Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ 72/11 ... i 18/20) i utvrdio da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je zaposlena na neodređeno vreme kod tuženog počev od 01.09.2015. godine. Aneksom broj 4 ugovora o radu promenjena je tačka 7 ugovora, tako što zaposleni ima pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, zarade po osnovu doprinosa zaposlenog poslovnom uspehu poslodavca i drugih primanja po osnovu radnog odnosa u skladu sa Kolektivnim ugovorom za „Železnice Srbije“. Tuženi je privredno društvo nastalo na osnovu Odluke Vlade Srbije od 02.07.2015. godine, kao sticalaca dela imovine „Železnice Srbije“ AD Beograd, izdvajanjem, uz osnovanje novih akcionarskih društava.

U spornom periodu naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora bila je regulisana Aneksom Kolektivnog ugovora od 26.07.2006. godine („Službeni glasnik Železnice Srbije“ 4/06) i Kolektivnim ugovorom JP „Železnice Srbije“ („Službeni glasnik Železnice Srbije“ broj 4/15), tako što je naknada uključena u cenu radnog sata, koja nije posebno iskazana u nominalnom iznosu. Na osnovu člana 57. Kolektivnog ugovora tuženog, u vrednost jednog radnog časa je uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ali na takav način da je svedena na jedan radni čas. U Kolektivnom ugovoru nije navedena novčana vrednost spornih naknada, niti su one novčano iskazane. Ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka za ekonomsko-finansijsku oblast utvrđena je visina naknade za regres i topli obrok prema parametrima iz Kolektivnog ugovora poslodavca („Službeni glasnik RS“ 37/95 ... i 7/2000).

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev na osnovu člana 118. tačka 5. i 6. Zakona o radu ocenivši da tuženi nije isplatio tužilji troškove za ishranu tokom rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, nalazeći da kada ugovorom o radu i Kolektivnim ugovorom nije utvrđena visina naknade za topli obrok i regres već je određeno da se uračunavaju u cenu radnog sata, tada zaposleni ne može posebno ostvariti naknadu ovih troškova prema parametrima iz Kolektivnog ugovora koji nije bio na snazi u spornom periodu, jer je to pravo ostvario kroz vrednost obračunatih i isplaćenih časova rada.

Vrhovni sud nalazi da se osnovano revizijom ukazuje da je pobijana drugostepena odluka doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava.

Članom 104. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/2005, 61/2005, 54/09, 32/13 i 75/14) propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu, a prema odredbi člana 105. stav 3. zakona, pod zaradom se smatraju sva primanja iz radnog odnosa osim naknada troškova zaposlenog u vezi sa radom iz člana 118. tač. 1 i 4. i drugih primanja iz člana 119. i člana 120. tačka 1. ovog zakona. Odredbom člana 118. stav 1. tačka 5. i 6. istog zakona je propisano da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Članom 121. stav 1. zakona je propisano da je poslodavac dužan da zaposlenom prilikom svake isplate zarade i naknade zarade dostavi obračun.

Vrhovni sud smatra da kada opšti akt, ugovor o radu a ni obračunska lista zarade ne konkretizuju i ne vrše razdvajanje isplaćenog iznosa, odnosno kada se iz utvrđene vrednosti radnog časa ne može utvrditi koji iznos predstavlja naknadu troškova ishrane i regresa, pravilan je stav prvostepenog suda da to pravo tužilji treba priznati po članu 118. Zakona o radu. Imajući u vidu da tuženi na koga pada teret dokazivanja, nije do zaključenja glavne rasprave izvršio preciziranje i razdvajanje regresa i toplog obroka u strukturi zarade tužilje, pravilno je tužbeni zahtev od strane prvostepenog suda usvojen.

Po oceni Vrhovnog suda, naknada na ime troškova ishrane u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, mora biti određena linearno za sve zaposlene, što znači da ovi troškovi moraju biti isplaćeni svim zaposlenima u istom iznosu, bez obzira na njihovu stručnu spremu, zvanje i radno mesto. Bez određivanja visine naknade u nominalnom iznosu, ona ne bi bila ista za sve zaposlene, već bi bila u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta, što se ne može prihvatiti i ne bi bilo pravilno, a kako to pravilno zaključuje prvostepeni sud. U konkretnom slučaju tuženi u toku postupka nije dostavio sudu akt kojim je određena visina traženih naknada, iz čega se osnovano može zaključiti da isti nije ni donet. Imajući ovo u vidu, kao i da odredbom člana 57. Kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“, br. 4/15, koja je identično regulisana i Aneksom Kolektivnog ugovora „Službeni glasnik RS“ br. 4/06), nije izvršena konkretizacija ovog prava u pogledu određivanja visine traženih naknada, jer se kroz određivanje naknade troškova za ishranu i regres u okviru ili kroz vrednost radnog časa ne može utvrditi u kojim iznosima je zaposlenima priznat, pa se ne može se prihvatiti navod tuženog, kao ni zaključak drugostepenog suda, da su zaposlenima, pa i tužilji, ovi troškovi isplaćeni kroz isplatu zarade, uračunate kroz vrednost radnog časa.

Vrhovni sud nalazi da je prvostepenom presudom pravilno usvojen tužbeni zahtev, jer je prvostepeni sud pravilnom primenom materijalnog prava zaključio da tužilja ima pravo na naknadu troškova za ishranu i regres, s obzirom da Kolektivnim ugovorom tuženog, kao ni drugim opštim aktom, u spornom periodu visina ovih naknada nije vrednosno iskazana ni utvrđena, niti je tuženi dokazao da ju je isplaćivao zaposlenima (budući da ove naknade moraju biti određene u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene bez obzira na njihovo radno mesto, stručnu spremu i koeficijent za obračun i isplatu plate), što čini osnovanim tužbeni zahtev kojim tužilja potražuje dosuđene iznose na ime naknade troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, čija visina je utvrđena ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka prema parametrima iz prethodnog kolektivnog ugovora.

Kako je preinačena drugostepena presuda i odbijena žalba tuženog, povodom revizije tužilje, to je preinačena pobijana drugostepena presuda i u pogledu odluke o troškovima, tako što je potvrđena odluka o troškovima prvostepenog postupka, a odbijen zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka. O naknadi troškova revizijskog postupka nije odlučivano jer ih revident nije opredeljeno zahtevao na osnovu člana 163. stav 2. ZPP.

Imajući u vidu navedeno, Vrhovni sud je primenom člana 416. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić