ODREĐUJE SE da svaka stranka snosi svoje troškove revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P1 1132/20 od 24.11.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je prigovor apsolutne nenadležnosti suda. Stavom drugim izreke, usvojeni su tužbeni zahtevi tužilaca. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu AA iz ... isplati za period od 15.06.2017. godine zaključno sa 12.06.2020. godine: uvećanu platu po osnovu pripravnosti u iznosu od 100.366,04 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i obračunatu zakonsku zateznu kamatu za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine u iznosu od 21.483,20 dinara, na ime naknade troškova rada i boravka na terenu iznos od 12.159,35 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i obračunatu zakonsku zateznu kamatu za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine u iznosu od 2.863,06 dinara, uvećanu platu po osnovu prekovremenog rada u iznosu od 340.109,33 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i obračunatu zakonsku zateznu kamatu za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine u iznosu od 82.267,49 dinara i uvećanu platu po osnovu noćnog rada u iznosu od 1.135,91 dinar sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i obračunatu zakonsku zateznu kamatu za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine u iznosu od 257,75 dinara. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužiocu BB iz ... isplati za period od 15.06.2017. godine zaključno sa 12.06.2020. godine: uvećanu platu po osnovu pripravnosti u iznosu od 75.952,09 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i obračunatu zakonsku zateznu kamatu za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine u iznosu od 17.283,05 dinara, na ime naknade troškova rada i boravka na terenu u iznosu od 10.482,02 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine iznos od 2.472,61 dinar, uvećanu platu po osnovu prekovremenog rada u iznosu od 357.804,15 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i obračunatu zakonsku zateznu kamatu za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine u iznosu od 89.517,42 dinara, uvećanu platu po osnovu noćnog rada u iznosu od 4.331,89 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine iznos od 1.250,78 dinara, kao i naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada u iznosu od 105.725,81 dinar sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine iznos od 22.625,54 dinara. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da tužiocu VV iz ... za pariod od 01.11.2017. godine zaključno sa 12.06.2020. godine, isplati: uvećanu platu po osnovu pripravnosti u iznosu od 73.423,22 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine iznos od 15.589,89 dinara, na ime naknade troškova rada i boravka na terenu za period od 01.11.2017. godine do 12.06.2020. godine iznos od 9.083,31 dinar sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine iznos od 1.871,28 dinara, uvećanu platu po osnovu prekovremenog rada u iznosu od 436.435,02 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine iznos od 93.821,92 dinara, kao i uvećanu platu po osnovu noćnog rada u iznosu od 6.319,78 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine iznos od 1.144,74 dinara i za period od 01.06.2018. godine do 12.06.2020. godine naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada u iznosu od 51.848,49 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2021. godine do konačne isplate i obračunatu zakonsku zateznu kamatu za period od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do 31.05.2021. godine u iznosu od 9.684,90 dinara. Stavom šestim izreke, obavezana je tužena da tužiocima isplati troškove parničnog postupka u iznosu od 485.578,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 377/22 od 05.05.2022. godine, odbijena je žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, primenom člana 404. ZPP, radi ujednačavanja sudske prakse.

Odredbom člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...10/23 – drugi zakon), propisano je da se posebna revizija može izjaviti zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda, potrebno razmotriti pravna pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i kada je potrebno novo tumačenje prava. Stavom 2. istog člana, propisano je da ispunjenost uslova za izuzetnu dozvoljenost revizije Vrhovni kasacioni sud ceni u veću od pet sudija.

Odlučujući o dozvoljenosti revizije u smislu člana 404. stav 1. ZPP Vrhovni sud je ocenio da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji tužene u odnosu na tužioca AA (u delu tužbenog zahteva za isplatu uvećane plate po osnovu noćnog rada) radi ujednačavanja sudske prakse, pa je na osnovu člana 404. stav 2. tog zakona odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP i utvrdio da je revizija u tom delu osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci AA iz ..., BB iz ... i VV iz ... zaposleni su kod tužene Republike Srbije - MUP - Odred žandarmerije u Novom Sadu, na poslovima policijskih službenika. Tužena nije isplatila tužiocima u utuženim periodima uvećanje plate na ime pripravnosti, troškova rada i boravka na terenu, prekovremenog rada, noćnog rada u utuženim periodima, a tužiocima BB i VV nije isplaćivala naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada u utuženim periodima u punim iznosima, već je to činila u nižim iznosima. Kada je reč o pripravnosti, u utuženim periodima tužioci su bili upućivani u Kopnenu zonu bezbednosti, teren na bugarskoj granici, prema BiH, Požarevac i Zabela, gde su boravili 7-15 dana u kontinuitetu, sa smeštajem u objektima koje je obezbeđivala tužena. Bili su pripravni po osnovu zapovesti za boravak na terenu. Jedan radni dan od 24 časova za tužioce je u tom periodu izgledao tako što su redovno angažovani 8 časova na terenu, nakon čega preostalih 16 časova borave u smeštaju, pripravni da u slučaju bilo kakvog poziva na aktivnost, u bilo koje doba dana ili noći, budu spremni na angažovanje, i to u uniformi i pod oružjem. Evidenciju prisustva na radu vodio je evidentičar, u kopnenoj zoni bezbednosti evidentirano je samo 8 sati rada, dok nisu evidentirani, obračunati i isplaćeni sati rada provedeni u pripravnosti. Plaćena im je dnevnica u visni od 1.800,00 dinara, a u ... 900,00 dinara, koji ne predstavljaju deo plate, nisu iskazani u obračunskim listama i na ove iznose nisu plaćeni porezi i doprinosi. Radno vreme tužilaca je bilo od 7,30-15,30, pet radnih dana u nedelji kada rade u sedištu. Tokom radne nedelje često su bili vanredno angažovani i to na obezbeđenju javnih događaja i skupova, kao i u vidu rada na terenu. U situaciji kada su bili vanredno angažovani npr. za obezbeđenje utakmice imali su obavezu dolaska u bazu par sati ranije, da se spreme, uzmu opremu i krenu na mesto koje treba da obezbeđuju, a koja su bila i izvan ... . Kada se rad odvijao na terenu, koji je takođe bio izvan ... tužioci su provodili vreme u odlasku na teren i povratku sa terena. Prilikom odlaska u Kopnenu zonu bezbednosti, put je trajao 6-7 sati i više, a ovi sati su provedeni u bazi radi pripreme pre puta i samo vreme putovanja tužena nije evidentirala u radne sate. Tužioci su na ovaj način obavljali rad po nalogu neposrednog rukovodioca, dok se angažovanje ne završi. Za prekovremeni rad tužioci nisu dobijali pismene naloge. Nije postojala preraspodela radnog vremena, niti slobodan dan na osnovu prekovremenih sati rada, s obzirom da su po obračunu tužene prekovremeni sati plaćeni od strane poslodavca. Tužena nije unosila u redne liste celokupan period rada, te postoji prazan hod, odnosno prekid u kontinuitetu obračuna sati od perioda dolaska na rad do perioda povratka sa rada. Tužioci BB (od 01.06.2018. godine do 12.06.2020. godine) i VV (od 01.06.2018. godine) su od mesta prebivališta u ... do mesta rada koristili međumesni prevoz, s tim što je prevoznik išao samo do glavne autobuske stanice u ... zbog čega su koristili i gradski prevoz od glavne autobuske stanice do mesta rada na ... i povratno, pri čemu im je tužena isplaćivala samo troškove prevoza od mesta stanovanja do mesta rada i obratno, ali ne i od glavne autobuske stanica u ... do mest arada u Novom Sadu (baza žandarmerije). Veštačenjem je utvrđena za svakog od tužilaca visina duga tužene po osnovu pripravnosti, rada i boravka na terenu, prekovremenog rada, noćnog rada u utuženim periodima, a tužiocima BB i VV na ime naknade troškova za dolazak i odlazak sa rada u utuženim periodima, sa obračunatom zakonskom zateznom kamatom zbog docnje. Tužiocu AA je rešenjem tužene br. ...-.../... od 20.04.2017. godine, uračunat koeficijent neredovnosti u radu od 0,145.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužiocima pripada pravo na isplatu utuženih potraživanja iz radnog odnosa u iznosima utvrđenim veštačenjem, koje su prihvatili kao dato u skladu sa pravilima struke, sa pozivom na odredbe članova 155.-157. i 187. Zakona o policiji, člana 44. Uredbe o naknadi troškova i otpremnina državnih službenika relevantnih odredbi Pravilnika o uslovima za ostvarivanje prava na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada u Ministarstvu unutrašnjih poslova.

Po oceni Vrhovnog suda, stanovište nižestepenih sudova o tome da tužiocu AA pripada pravo na isplatu traženih iznosa na ime uvećane plate po osnovu noćnog rada zasnovano je na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Prema članu 184. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“, br. 6/16 koji je stupio na snagu 05.02.2016. godine), zaposleni u Ministarstvu ostvaruju pravo na platu, uvećanu platu, naknadu plate, naknadu troškova i druga primanja u skladu sa ovim zakonom (stav 1.), pri čemu se prava iz stava 1. ovog člana kao i struktura plate i koeficijenata plate utvrđuju posebnim aktom Vlade (stav 2.), a plata zaposlenog u Ministastru se sastoji od osnovne plate i uvećane plate (stav 3.). Po članu 185. stav 5. istog zakona koeficijent plate sastoji se iz zbira osnovnih i dodatnih koeficijenata, dok prema članu 187. stav 1. tačka 1., policijski službenik ostvaruje pravo na uvećanu platu u visini utvrđenoj ovim zakonom i to za rad noću – za svaki sat rada u visini 28,6% vrednosti radnog sata osnovne plate, ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne plate.

Po članu 12. Posebnog kolektivnog ugovora za policijske službenike („Službeni glasnik RS“ br. 22/15 i 70/15), policijski službenik ima pravo na dodatak na platu za rad noću (od 22,00 časa do 06,00 časova narednog dana) – 28,6% od osnovne plate.

Imajući u vidu navedeno, po oceni Vrhovnog suda, osnovano se revizijom tužene ukazuje da tužilac AA nema pravo na uvećanje plate po osnovu noćnog rada u smislu člana 187. stav 1. tačka 1. Zakona o policiji. Procenat uvećanja plate po osnovu rada noću (28,6%) jeste predviđen navedenim članom Zakona o policiji, kao i članom 12. Posebnog kolektivnog ugovora za policijske službenike, ali je namenjen zaposlenima koji rade na poslovima na kojima rad noću nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne plate, odnosno koji svoj rad obavljaju u redovnom radnom vremenu i nemaju neredovnosti u radu. U konkretnom slučaju, u ukupni koeficijent za obračun i isplatu plate tužiocu (utvrđen rešenjem tužene br. ...-.../... od 20.04.2017. godine) uračunat je i koeficijent neredovnosti u radu od 0,145, određen u skladu sa članom 9. Pravilnika o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova. Zbog toga od stupanja na snagu važećeg Zakona o policiji tužilac nema pravo na uvećanu zaradu po osnovu noćnog rada, jer mu je taj rad vrednovan kroz dodatni koeficijent neredovnosti u radu, pa tužilac ne može zahtevati procenat uvećanja predviđen za rad noću koji se obavlja povremeno.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

U preostalom delu odluke koji se odnosi na isplatu utuženih potraživanja tužilaca AA, BB i VV iz radnog odnosa nisu ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužene kao izuzetno dozvoljenoj, jer je o njihovim pravima na uvećanu zaradu po osnovu pripravnosti, troškova rada i boravka na terenu, prekovremenog rada, noćnog rada (izuzev za tužioca AA) u utuženim periodima, a za tužioce BB i VV po osnovu troškova za dolazak i odlazak sa rada u utuženim periodima odlučeno pravilnom primenom članova 155.-157. i 187. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“, br. 6/16 koji je stupio na snagu 05.02.2016. godine, 24/18 i 87/18), člana 44. Uredbe o naknadi troškova i otpremnina državnih službenika („Službeni glasnik RS“, br.98/07, 84/14 i 84/15) i relevantnih odredbi Pravilnika o uslovima za ostvarivanje prava na naknadu troškova za dolazak i odlazak sa rada u Ministarstvu unutrašnjih poslova („Službeni glasnik RS“ br- 42/14), odnosno posebnih kolektivnih ugovora za policijske službenike primenjivanih u utuženom vremenskom periodu, koji ne zahtevaju ni novo niti drugačije tumačenje. Pobijana drugostepena presuda ne odstupa od sudske prakse po pitanju prava policijskih službenika na uvećanu zaradu za sve vreme radnog angažovanja preko časova redovnog radnog vremena i u skladu je sa pravnim shvatanjem izraženim kroz odluke Vrhovnog kasacionog suda i Vrhovnog suda, u predmetima sa istim ili bitno sličnim činjeničnim stanjem i pravnim osnovom (pravo policijskih službenika na uvećanu zaradu za sve vreme radnog angažovanja preko časova redovnog radnog vremena, uključujući troškove dolaska i odlaska na posao), zbog čega u konkretnom slučaju ne postoji potreba za razmatranjem pravnih pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, kao ni potreba ujednačavanja sudske prakse i novog tumačenja prava. Navodi posebne revizije tužene o učinjenim bitnim povredama odredaba parničnog postupka nisu razmatrani jer je razlog za izjavljivanje posebne revizije zakonom ograničen samo na pogrešnu primenu materijalnog prava. Ukazivanje u reviziji na različitu sudsku praksu u konkretnim situacijama nema uticaja na drugačiji pravni stav, jer pravilna primena prava u sporovima sa zahtevom kao u konkretnom slučaju zavisi od utvrđenog činjeničnog stanja. Saglasno navedenom, Vrhovni sud nalazi da nisu ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužene kao izuzetno dozvoljenoj u ovom delu, jer ne postoji potreba za razmatranjem pravnih pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, kao ni potrebe za ujednčavanjem sudske prakse ili novog tumačenja prava. Zato je na osnovu člana 404. stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Ispitujući dozvoljenost revizije u ovom delu u smislu člana 410. stav 2. tačka 5. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je našao da revizija nije dozvoljena.

U parnicama u kojima je predmet novčano potraživanje iz radnog odnosa za dozvoljenost revizije merodavan je opšti režim Zakona o parničnom postupku.

Odredbom člana 403. stav 3. ZPP propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijenog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Tužba radi isplate je podneta dana 12.06.2020. godine, a vrednost predmeta spora iznosi: za tužioca AA 453.770,65 dinara, za tužioca BB 110.057,50 dinara i za tužioca VV 577.109,82 dinara.

Imajući u vidu da se u konkretnom slučaju radi o imovinskopravnom sporu koji se odnosi na novčano potraživanje u kome vrednost predmeta spora ne prelazi dinarsku protivvrednost 40.000 evra, to je Vrhovni sud ocenio da je revizija tužene nedozvoljena, primenom odredbe člana 403. stav 3. ZPP.

Iz iznetih razloga, odluka u stavu četvrtom izreke doneta je na osnovu člana 413. ZPP.

Imajući u vidu delimični uspeh stranaka u revizijskom postupku na osnovu članova 153. stav 2. i 165. ZPP odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković