U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija­: Katarine Manojlović Andrić, predsednika veća, Gordane Džakula i Dobrile Strajina, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Vera Đorović, advokat iz ..., protiv tuženog TP „Srbija“ AD ..., čiji je punomoćnik Zorka Borozan, advokat iz ..., radi isplate otpremnine, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1404/19 od 04.02.2020. godine, u sednici održanoj 15.10.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

USVAJA SE revizija tuženog, PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1404/19 od 04.02.2020. godine, tako što se ODBIJA žalba tužilje i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1607/18 od 11.01.2019. godine.

OBAVEZUJE SE tužilja da tuženom na ime troškova revizijskog postupka isplati iznos od 18.000,00 dinara, u roku od 15 dana od prijema prepisa ove presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1607/18 od 11.01.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tuženi da joj na ime manje isplaćene otpremnine isplati iznos od 293.467,26 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 31.05.2013. godine do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 150.480,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude, pod pretnjom izvršenja.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1404/19 od 04.02.2020. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda tako da glasi: 1) usvaja se tužbeni zahtev tužilje, pa se obavezuje tuženi da tužilji na ime manje isplaćene otpremnine isplati iznos od 293.467,26 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od  31.05.2013. godine do isplate u roku od 15 dana od dana dostavljanja prepisa presude pod pretnjom izvršenja; 2) obavezuje se tuženi da tužilji naknadi parnične troškove u iznosu od 230.532,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude do isplate, u roku od 15 dana od dana dostavljanja prepisa presude pod pretnjom prinudnog izvršenja. Dopunskim rešenjem Gž1 1404/19 od 15.10.2020. godine obavezan je tuženi da tužilji pored troškova postupka dosuđenih stavom 2. izreke drugostepene presude od 04.02.2020. godine, na ime parničnih troškova isplati iznos od 5.000,00 dinara u roku od osam dana od dana prijema prepisa presude pod pretnjom izvršenja, dok je u preostalom delu zahtev tužilje za naknadu troškova parničnog postupka odbijen kao neosnovan.

Protiv navedene drugostepene presude tuženi je blagovremeno izjavio reviziju u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilja je podnela odgovor na reviziju, predlažući da se revizija odbije kao neosnovana i drugostepena presuda potvrdi.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2) Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/14 i 87/18) – u daljem tekstu: ZPP, pa je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila zaposlena kod tuženog do ...2010. godine, kada joj je radni odnos prestao zbog prestanka potrebe za njenim radom. Tužilji je ...2010. godine isplaćena otpremnina u skladu sa članom 158. Zakona o radu u iznosu od 138.000,00 dinara na osnovu Sporazuma zaključenog ...2010. godine. Dana 03.09.2003. godine zaključen je Pojedinačni kolektivni ugovor tuženog na neodređeno vreme, kojim je u članu 72. utvrđeno pravo zaposlenih na otpremninu u visini od 200 evra za svaku godinu staža osiguranja, kao i ostala prava predviđena zakonom i opštim kolektivnim ugovorom. Prema članu 78. navedenog Pojedinačnog kolektivnog ugovora, ugovor se smatra zaključenim kad ga potpiše generalni direktor ili ovlašćeni predstavnik sindikata, a zaključivanje se vrši na neodređeno vreme i ugovor stupa na snagu danom potpisivanja. Tužilja smatra da joj otpremnina pripada u visini od 200 evra po godini u skladu sa navedenim Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kod tuženog od 03.09.2003. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužilje za isplatu razlike od isplaćene otpremnine do otpremnine utvrđene Pojedinačnim kolektivnim ugovorom tuženog od 03.09.2003. godine. Ovo stoga što se, po oceni prvostepenog suda, Pojedinačni kolektivni ugovor tuženog od 03.09.2003. godine, ne može primeniti na radnopravne statuse nastale nakon 23.03.2008. godine, jer je Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05), koji je stupio na snagu ...2005. godine, ograničeno važenje kolektivnih ugovora na tri godine.

Drugostepeni sud je pobijanom presudom preinačio prvostepenu presudu i tužbeni zahtev tužilje za isplatu tražene razlike otpremnine usvojio. Po oceni drugostepenog suda, Pojedinačni kolektivni ugovor tuženog od ...2003. godine bio je na snazi u vreme sticanja prava tužilje na otpremninu. Ovo stoga što je pre isteka roka od tri godine od stupanja na snagu Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05) tuženi ušao u postupak privatizacije zaključenjem Ugovora o prodaji kapitala od 20.09.2007. godine, čiji je sastavni deo Aneks I koji u stavu 1 utvrđuje da se kupac obavezuje da u okviru subjekta privatizacije obezbedi poštovanje svih prava zaposlenih utvrđenih Pojedinačnim kolektivnim ugovorom, kao i drugim opštim aktima subjekta, važećih u trenutku zaključenja ovog Ugovora, sve do promene istih u skladu sa odredbama Zakona o radu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se revizijom tuženog ukazuje da je u pobijanoj presudi pogrešno primenjeno materijalno pravo.

Prema članu 263. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05, 61/05, 54/09), kolektivni ugovor se zaključuje na period do tri godine. Članom 284. stav 1. ovog zakona propisano je da odredbe kolektivnog ugovora koji je na snazi na dan stupanja na snagu ovog zakona, a koje nisu u suprotnosti sa ovim zakonom, ostaju na snazi do zaključivanja kolektivnog ugovora u skladu sa ovim zakonom.

Iz sadržine citiranih zakonskih odredaba proizilazi da ako je kolektivni ugovor po ranijem zakonu bio zaključen na neodređeno vreme, kao u konkretnom slučaju, posle stupanja na snagu propisa kojim je ograničeno trajanje važenja kolektivnog ugovora, on može da se primenjuje još samo tri godine, jer po isteku tog roka, njegove odredbe postaju suprotne citiranom članu 263. stav 1. Zakona o radu, koji propisuje da kolektivni ugovor može da važi najviše tri godine.

Pojedinačni kolektivni ugovor tuženog zaključen je u vreme važenja ranijeg Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 70/01, 73/01), kojim je u članu 151. bilo propisano da se ovaj ugovor može zaključiti na neodređeno ili određeno vreme. Prema Zakonu u radu koji se primenjuje u konkretnom slučaju (stupio na snagu 23.03.2005. godine), trajanje važenja kolektivnog ugovora ograničeno je na tri godine, pa je odredba člana 78. Pojedinačnog kolektivnog ugovora tuženog, kojim je određeno da se zaključivanje ovog ugovora vrši na neodređeno vreme, u suprotnosti sa članom 263. stav 1. Zakona o radu. S obzirom na navedeno, pojedinačni kolektivni ugovor tuženog od 03.09.2003. godine nije mogao biti primenjen na radnopravne situacije nastale posle 23.03.2008. godine, po isteku roka od tri godine od dana stupanja na snagu Zakona o radu koji se u ovom sporu primenjuje.

Suprotno stanovištu drugostepenog suda, Vrhovni kasacioni sud nalazi da okolnost da je 20.09.2007. godine, dakle pre isteka roka od tri godine nakon stupanja na snagu novog Zakona o radu(„Službeni glasnik RS“ br. 24/05, 61/05, 54/09), zaključen Ugovor o prodaji kapitala tuženog metodom javne aukcije sa Aneksom I nije dovela do produžetka važnosti Pojedinačnog kolektivnog ugovora tuženog od 03.09.2003. godine posle 23.03.2008. godine. Ovo stoga što se tim Ugovorom i Aneksom tuženi obavezao da obezbedi poštovanje svih prava zaposlenih utvrđenih Pojedinačnim kolektivnim ugovorom kao i drugim opštim aktima subjekta privatizacije važećim u trenutku zaključenja ovog ugovora sve do promene istih u skladu sa zakonom. U konkretnom slučaju trajanje važnosti Pojedinačnog kolektivnog ugovora tuženog od 03.09.2003. godine je upravo promenjeno novim Zakonom o radu tako što je ograničeno na tri godine, dakle do 23.03.2008. godine.

S obzirom na izloženo, revizija tuženog je usvojena, a pobijana presuda preinačena, tako što je žalba tužilje odbijena kao neosnovana i potvrđena prvostepena presuda.

Zbog svega navedenog, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke presude.

Kako je tuženi uspeo u revizijskom postupku pripada mu naknada traženih troškova na ime sastava revizije prema važećoj AT, zbog čega je doneta odluka kao u stavu drugom izreke, na osnovu člana 165. stav 2., u vezi člana 163. stav 2. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Katarina Manojlović Andrić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić