U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Marine Milanović i Danijele Nikolić, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Milan Vidaković, advokat iz ..., protiv tuženog JP EPS Beograd Ogranak RB „Kolubara“ Lazarevac iz Lazarevca, čiji je punomoćnik Aleksandar Budalić, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2024/21 od 27.05.2021. godine, na sednici održanoj 09.12.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2024/21 od 27.05.2021. godine, tako što se ODBIJA kao neosnovana žalba tuženog i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Lazarevcu P1 431/19 od 09.04.2021. godine i odbija zahtev tuženog da se obaveže tužilac da naknadi tuženom troškove prvostepenog i drugostepenog postupka.

OBAVEZUJE SE tuženi da naknadi tužiocu troškove postupka po reviziji u ukupnom iznosu od 93.927,30 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema otpravka presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

ODBIJA SE kao neosnovan zahtev tuženog za naknadu troškova na ime odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Osnovni sud u Lazarevcu, presudom P1 431/19 od 09.04.2021. godine, usvojio je tužbeni zahtev tužioca, tako što je obavezao tuženog da isplati tužiocu na ime manje isplaćene zarade na osnovu smenskog rada za određene mesece u periodu jul 2016. godine - april 2020. godine, određene novčane iznose, sa zakonskom zateznom kamatom, kao i da za tužioca na ove iznose uplati nadležnom Republičkom fondu PIO zaposlenih, doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje (sve bliže određeno u stavu prvom izreke). Usvojio je tužbeni zahtev tužioca, tako što je obavezao tuženog da isplati tužiocu na ime manje isplaćene zarade za vreme korišćenja godišnjeg odmora za određene mesece u periodu jun 2016. godine - jul 2019. godine, određene novčane iznose, sa zakonskom zateznom kamatom, kao i da za tužioca na dosuđene iznose uplati nadležnom Republičkom fondu za PIO zaposlenih, doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje (stav drugi izreke). Obavezao je tuženog da naknadi tužiocu troškove parničnog postupka u iznosu od 57.100,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude, sa zakonskom zateznom kamatom od dana nastupanja izvršnosti pa do isplate (stav treći izreke).

Apelacioni sud u Beogradu, presudom Gž1 2024/21 od 27.05.2021. godine, preinačio je presudu Osnovnog suda u Lazarevcu P1 431/19 od 09.04.2021. godine, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za isplatu manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada i manje isplaćene naknade za vreme korišćenje godišnjeg odmora, sa zakonskom zateznom kamatom i doprinosima za PIO osiguranje, kao i zahtev za naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 57.100,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate i obavezao tužioca da naknadi tuženom troškove prvostepenog parničnog postupka u iznosu od 2.150,00 dinara (stav prvi izreke). Obavezao je tužioca da naknadi tuženom troškove postupka po žalbi u iznosu od 30.368,94 dinara (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, kao posebnu, zbog pogrešne primene materijalnog prava, na osnovu odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku (u reviziji je istaknut troškovnik i na ime sastava revizije u iznosu od 18.000,00 dinara i za taksu na reviziju i odluku po reviziji po Taksenoj tarifi).

Tuženi je blagovremeno izjavio odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu odredbe člana 403. stav 2. tačka 2. u vezi člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 49/13 - US, 74/13 - US, 55/14, 87/18 i 18/20) i utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, na osnovu člana 408. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu na neodređeno vreme kod tuženog i u utuženom periodu je obavljao rad, tako što je svaki drugi dan radio u vremenu od 07,00 do 19,00 časova, odnosno svaki drugi dan je radio po 12 časova. Organizacija rada je takva, da tužilac menja drugog zaposlenog na istom radnom mestu svakog drugog dana, s tim što jedan dan radi od 07,00 do 19,00 časova, drugi dan mu je pauza i tako se ciklus ponavlja. Prvostepeni sud je na osnovu ovakvog načina rada, izveo zaključak da je tužilac obavljao rad u smenama i na osnovu veštačenja od strane veštaka ekonomsko-finansijske struke, utvrdio da tužiocu za utuženi period nije isplaćena uvećana zarada za rad u smenama za 8,9% u skladu sa odredbom člana 38. stav 1. tačka 4. Pojedinačnog kolektivnog ugovora tuženog u iznosu od 235.694,31 dinar. Pored toga, na osnovu veštačenja je utvrdio i da prilikom obračuna naknade zarade za vreme korišćenja godišnjeg odmora tuženi nije vršio obračun po osnovu uvećane zarade za smenski rad, te da je tužiocu naneta šteta zbog manje isplaćene naknade zarade za vreme korišćenja godišnjeg odmora u iznosu od 33.579,02 dinara (tužba je podneta 11.06.2019. godine).

Prvostepeni sud je zaključio da je osnovan tužbeni zahtev tužioca radi isplate na ime manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada, iz razloga što je tužilac u periodu od juna 2016. godine do aprila 2020. godine poslove obavljao radeći u smenama i da tuženi prilikom obračuna i isplate zarade tužiocu, zaradu nije uvećao po osnovu smenskog rada za 8,9% shodno članu 38. stav 1. tačka 4. Pojedinačnog kolektivnog ugovora za Elektroprivredu Srbije. Zatim, da je osnovan i tužbeni zahtev radi isplate manje isplaćene zarade za vreme korišćenja godišnjeg odmora (za jun i jul 2016. godine; maj, jun i jul 2017. godine; maj, jun i jul 2018. godine i maj, jun i jul 2019. godine), iz razloga, što u visinu prosečne zarade koje su prethodile mesecu u kojima je tužilac koristio godišnji odmor nisu ušla uvećanja zarade za rad u smenama shodno odredbi člana 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu, a koje je pravo tužilac ostvario po osnovu pravnosnažnih sudskih odluka u koje je sud izvršio uvid.

Drugostepeni sud je zaključio da je neosnovan tužbeni zahtev tužioca, iz razloga, što tužilac nije radio u smenama i takav rad nije smenski rad, pa da tužiocu ne pripada uvećanje zarade za smenski rad, propisano Posebnim kolektivnim ugovorom za Elektroprivredu Srbije u iznosu od 8,9%. Zatim, kako je odbijen zahtev tužioca na ime manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada, to je odbijen i zahtev tužioca za naknadu štete zbog manje isplaćene naknade za vreme korišćenja godišnjeg odmora i tražene zakonske zatezne kamate i doprinosa.

Osnovano se u reviziji ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava, na koji zakonski razlog ovaj sud pazi i po službenoj dužnosti, u smislu člana 408. ZPP, zbog čega je drugostepena presuda preinačena i odbijena žalba tuženog.

Prema Direktivi Evropske Unije 2003/88 – ES smenski rad je definisan kao način organizacije rada u kome radnici menjaju jedni druge na istom radnom mestu u skladu sa određenim obrascem, uključujući i obrazac rotiranja, koji može biti neprekidan ili bez prekida (kontinuiran ili diskontinuiran), iziskujući potrebu da radnik radi u različito vreme tokom određenog perioda danju ili noću, a turnus se u svom jezičkom značenju izjednačava sa smenskim radom (perturnum - po redu, redom). Kako se pod turnusom podrazuma utvrđen rad koji više lica jedno za drugim obavljaju neki posao radeći naizmenično i smenjujući se, između ova dva pojma nema nikakve razlike i predstavljaju sinonime. Direktiva Evropske Unije nije izvor prava, ali njena sadržina pomaže tumačenju pojma smenskog rada koji naši zakoni ne sadrže. Prema tome, kako tuženi nije izvršio tužiocu uvećanje zarade prema odredbi člana 38. stav 1. tačka 4. Posebnog kolektivnog ugovora za Elektroprivredu Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 15/5) kojom je propisano, da se osnovna zarada zaposlenog uvećava za rad u smenama za 8,9% i člana 108. stav 4. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13 i 75/14) da, opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kome zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu, kao što je uvećanje zarade po osnovu rada u smenama i tužilac u utuženom periodu radio po modelu radnog vremena 12/36, to je prvostepeni sud pravilno usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženog na isplatu tražene razlike (o osnovanosti tužbenog zahteva po osnovu smenskog rada protiv istog tuženog u sličnoj činjeničnopravnoj situaciji ovaj sud se izjasnio i u presudama Rev2 2333/2020 od 25.11.2020. godine i Rev2 110/2021 od 28.01.2021. godine).

Polazeći od uspeha u postupku po reviziji i traženih troškova, obavezan je tuženi da naknadi tužiocu troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 93.927,30 dinara (na ime sastava revizije u iznosu od 18.000,00 dinara prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata – „Službeni glasnik RS“ br.121/12, 99/20 i 37/21 i na ime takse na reviziju u iznosu od 30.370,92 dinara i takse na presudu po reviziji u iznosu od 45.556,38 dinara prema Zakonu o sudskim taksama - „Službeni glasnik RS“, br. 28/94 ... 95/18), na osnovu člana 153. i 154. ZPP.

Kako troškovi na ime odgovora na reviziju nisu bili potrebni radi vođenja parnice, to je odbijen kao neosnovan zahtev tuženog za naknadu troškova na ime odgovora na reviziju na osnovu odredbe člana 154. stav 1. ZPP-a.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbe člana 416. stav 1. i 165. stav 2. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić