U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislave Apostolović, predsednika veća, Katarine Manojlović-Andrić, Branislava Bosiljkovića, Lidije Đukić i Božidara Vujičića, članova veća, u pravnoj stvari tužilaca AA, BB, VV, GG, DD, ĐĐ, EE, ŽŽ, ZZ, II, JJ, KK, LL, LJLJ, MM, NN, NJNJ, OO, PP, RR, SS, TT, ĆĆ, UU, FF i HH, svih iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Hajrudin Baltić, advokat iz ..., protiv tuženog PD „CC“ ... - ..., čiji je pravni sledbenik Javno preduzeće „Elektroprivreda Srbije“ Beograd, radi isplate, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 4148/15 od 07.07.2016. godine, u sednici veća održanoj dana 09.03.2017. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 4148/15 od 07.07.2016. godine, u smislu odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 55/14).

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilaca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 4148/15 od 07.07.2016. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Prijepolju, Sudska jedinica u Novoj Varoši P1 90/12 od 12.05.2015. godine, stavom prvom izreke, pod 1-25, odbijeni su kao neosnovani tužbeni zahtevi tužilaca AA, BB, VV, GG, DD, ĐĐ, EE, ŽŽ, ZZ, II, JJ, KK, LL, LJLJ, MM, NN, NJNJ, OO, PP, SS, TT, ĆĆ, UU, HH i FF, kojim su tražili da se obaveže tuženi da im na ime naknade manje isplaćene zarade, isplati pojedinačne mesečne iznose bliže određene navedenim tačkama stava 1. izreke, sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos od 16-og u mesecu za prethodni mesec, do isplate. Stavom drugim izreke, utvrđeno je da je tužba tužioca RR protiv tuženog na ime naknade manje isplaćene zarade povučena. Stavom trećim izreke, obavezani su tužioci da tuženom solidarno na ime troškova parničnog postupka isplate iznos od 48.750,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 4148/15 od 07.07.2016. godine, stavom prvim izreke nastavljen je postupak prekinut rešenjem Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2677/15 od 04.11.2015. godine. Stavom drugim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilaca AA, BB, VV, GG, DD, ĐĐ, EE, ŽŽ, ZZ, II, JJ, KK, LL, LJLJ, MM, NN, NJNJ, OO, PP, RR, SS, TT, ĆĆ, UU, FF i HH i potvrđena presuda Osnovnog suda u Prijepolju, Sudska jedinica u Novoj Varoši P1 90/12 od 12.05.2015. godine u stavu prvom i trećem izreke.

Protiv drugostepene presude tužioci su blagovremeno izjavili reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, smatrajući je izuzetno dozvoljenom u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Prema odredbi člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 55/14), revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija), a prema stavu 2. istog člana, o dozvoljenosti i osnovanosti revizije iz stava 1. ovog člana odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Prema odredbi člana 23. stav 1. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 55/14) postupak koji je započet po Zakonu o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11), a nije okončan pre stupanja na snagu ovog zakona, sprovešće se po odredbama ovog zakona.

Revizijski sud je mišljenja da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužilaca primenom člana 404. stav 1. ZPP imajući u vidu različitu praksu apelacionih sudova u istoj pravnoj situaciji, što ukazuje na potrebu odlučivanja o reviziji, kao izuzetno dozvoljenoj, radi ujednačavanja sudske prakse apelacionih sudova, zbog čega je i odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući presudu Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 4148/15 od 07.07.2016. godine, a u granicama odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je odlučio da revizija tužilaca nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Navode u reviziji kojima se ukazuje da je izreka drugostepene presude kontradiktorna, odnosno da je pred drugostepenim sudom učinjena bitna povreda parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud nije cenio, jer se revizija iz ovih razloga ne može izjaviti u smislu člana 407. stav 1. tačke 1-3. ZPP.

Neosnovano revidenti ukazuju da se u pobijanoj presudi ne odgovara na žalbene navode, s`obzirom da je nižestepeni sud, saglasno članu 396. Zakona o parničnom postupku u obrazloženju presude ocenio bitne žalbene navode i naveo razloge koje je uzeo u obzir po službenoj dužnosti, zbog čega nije učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 1. u vezi člana 396. Zakona o parničnom postupku, na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužioci su zaposleni kod tuženog na osnovu ugovora o radu od 18.01.2007. godine, u kojima je, pored ostalog, određen stepen stručne spreme koji ima zaposleni, poslove koje obavlja, koeficijent poslova, startna (prethodna vrednost koeficijenta) i nova vrednost koeficijenta. Tužioci su rad obavljali u radnom vremenu koje podrazumeva 12 sati efektivnog rada u toku dana, 24 časa odmora, 12 časova u noćnom terminu, a zatim odmor u trajanju od 48 časova. Kolektivnim ugovorom tuženog od 24.12.2007. godine, članom 36. je ugovoreno da se osnovna zarada zaposlenog utvrđuje na osnovu vrednosti radnog časa, koeficijenta poslova radnog mesta i mesečnog fonda ostvarenih časova rada, a članom 38. da se koeficijent poslova radnog mesta utvrđuje na osnovu složenosti poslova radnog mesta, odgovornosti u radu i uslova rada, dok se elementi za utvrđivanje koeficijenta poslova radnih mesta definišu metodologijom koju donosi poslodavac. Navedeni kolektivni ugovor je bio u primeni do stupanja na snagu kolektivnog ugovora tuženog broj ... od 05.02.2010. godine. Strukturalnom analizom koeficijenta za svako radno mesto kod tuženog, a koji je doneo tuženi pod brojem .../... od 16.01.2007. godine izvršeno je vrednovanje svih poslova i radnih zadataka po osnovu složenosti, odgovornosti uslova rada za sva radna mesta. Za radna mesta za koji je predviđen rad u smeni ili rad u turnusu struktrualna analiza je obuhvatala i smenski rad. Koeficijenti i strukturalne analize postali su sastavni deo ugovora o radu za svako radno mesto i kao takvi ponuđeni svakom licu prilikom potpisivanja ugovora o radu, a njihova primena je počela sa danom primene nove sistematizacije kod tuženog, odnosno od 01.01.2007. godine. Na osnovu navedene strukturalne analize koeficijenata, tuženi je zaključio pojedinačne ugovore o radu sa svim tužiocima dana 18.01.2007. godine, a koji koeficijenti se primenjuju od 01.01.2007. godine. U strukturi koeficijenta smenski rad je vrednovan sa 26%, a ekonomsko-finansijskim veštačenjem je utvrđena visina utuženih potraživanja navedenih tužilaca.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno utvrdili da je tužiocima rad u smenama vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade, jer im je kroz koeficijent radnog mesta vrednovan i smenski rad, zbog čega ne mogu da ostvare i pravo na uvećanu zaradu zbog rada u smenama, te pravilnom primenom materijalnog prava i to odredbe člana 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu našli da tužbeni zahtev tužilaca nije osnovan.

Naime, pravilno sudovi nalaze da je rad u smenama tužilaca vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade, na način što koeficijent radnog mesta svih tužilaca u ukupnoj visini ima vrednovan smenski rad od 26%, da je isključena mogućnost uvećanja zarade od najmanje 26%, jer je u toj situaciji smenski rad vrednovan kroz utvrđenu osnovnu zaradu, te pravilno odbili tužbeni zahtev tužilaca kao neosnovan.

Neosnovano se revizijom tužilaca ukazuje da su zaključci nižestepenih sudova pogrešni i da se ne može, niti je moguće, na osnovu izvedenih dokaza konstatovati da je smenski rad vrednovan i isplaćen tužiocima. Ovo s`toga što je vrednovanje dodatnog kriterijuma smenskog rada u turnusu od 26%, tuženi utvrdio strukturalnom analizom koeficijenata za svako radno mesto broj 213/1 od 16.01.2007. godine, a koja u analizi odnosa prethodnog koeficijenta i novog koeficijenta u analizi novog koeficijenta sadrži sledeće koeficijente: složenost, odgovornost i uslove rada, s`tim da radna mesta za koje je predviđen rad u smenama ili turnusu, strukturalna analiza koeficijenta obuhvata i smenski rad, odnosno novi koeficijent se sastoji iz tri ili četiri elementa (što je slučaj sa koeficijentima tužilaca). Navedenom strukturalnom analizom koeficijenata tuženi je faktički kroz ovaj akt izvršio korekciju koeficijenata za tužioce i to tako što je za pojedina radna mesta izvršio raščlanjavanje zbirnog koeficijenta na tri ili četiri elementa i povećanje zbirnog koeficijenta u odnosu na stari, dok je kod pojedinih radnih mesta izvršio raščlanjavanje zbirnog koeficijenta na tri ili četiri elementa, ali nije izvršio ukupno povećanje novog zbirnog koeficijenta u odnosu na stari koeficijent. Naime, strukturalnom analizom i metodologijom, koje su donete na osnovu kolektivnih ugovora, vrednovan je smenski rad u iznosu od 26% vrednosti od osnovne zarade u ukupnom koeficijentu, a saglasno članu 108. Zakona o radu, jer je svakom tužiocu počev od 01.01.2007. godine, odnosno u celom utuženom periodu, smenski rad vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade u zakonom dozvoljenoj visini. Na osnovu navedenih akata sa tužiocima su ponaosob zaključivani pojedinačni ugovori o radu sa primenom od 01.01.2007. godine, koji sadrže koeficijent radnog mesta, a koji u ukupnoj visini ima vrednovan smenski rad od 26%. Tuženi je ovo vrednovanje utvrdio strukturalnom analizom koeficijenata za svako radno mesto broj .../... od 16.01.2007. godine, tako da koeficijent svakog od tužilaca sadrži četiri elementa - četiri pojedinačna koeficijenta (K1-složenost, K2-odgovornost, K3-uslovi rada i K4- smenski rad). Takođe, 03.11.2008. godine pod brojem ... tuženi je doneo i metodologiju za utvrđivanje vrednosti poslova po osnovu složenosti, odgovornosti, uslova rada, kojim je regulisao da su koeficijenti za svako radno mesto određeni sabiranjem parcijalnih koeficijenata, koji u obzir uzimaju sledeće kriterijume: složenost poslova, odgovornost u radu, uslove rada i smenski rad (radna mesta za koja je u sistematizaciji radnih mesta predviđen smenski rad), a u strukturi koeficijenata smenski rad je vrednovan sa 26%. Imajući u vidu navedeni činjenični zaključak, te polazeći od nalaza i mišljenja sudskog veštaka, tužiocima je osnovna zarada određivana na osnovu koeficijenata radnog mesta, a koji u ukupnoj visini ima vrednovan smenski rad od 26% u skladu sa opštim aktima tuženog koji su bili u primeni, što nije suprotno odredbi člana 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05 ... 54/09), zbog čega tužioci nemaju prava na uvećanje zarade od najmanje 26%, s obzirom da je u datoj situaciji smenski rad vrednovan kroz utvrđenu osnovnu zaradu. Stoga se neosnovano revizijom ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili odredbe materijalnog prava, te je revizija ocenjena kao neosnovana.

Nižestepeni sudovi pravilno zaključuju da se u konkretnom slučaju radi o smenskom radu, s obzirom da kada se zaposleni na istom poslu smenjuju prema unapred utvrđenom redosledu radi se o smenskom radu, a ne preraspodeli radnog vremena, kao i da je po oceni sudova ovaj rad opštim aktima poslodavca i ugovorom o radu, vrednovan osnovnim koeficijentom.

Na osnovu izloženog, primenom člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branislava Apostolović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić