U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz sela ..., čiji je punomoćnik Miloš Vlahović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstva pravde, Uprava za izvršenje krivičnih sankcija, Kazneno-popravni zavod iz Beograda, čiji je zastupnik Državno pravobranilaštvo iz Beograda, radi isplate naknade troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 734/20 od 15.05.2020. godine, na sednici održanoj 09.11.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 734/20 od 15.05.2020. godine, tako što se ODBIJA kao neosnovana žalba tužene i POTVRĐUJE presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 85/19 od 20.11.2019. godine.

OBAVEZUJE SE tužena da naknadi tužiocu troškove postupa po reviziji u iznosu od 18.000,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

O b r a z l o ž e nj e

Prvi osnovni sud u Beogradu, presudom P1 85/19 od 20.11.2019. godine, usvojio je tužbeni zahtev, tako što je obavezao tuženu da isplati tužiocu na ime neisplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period oktobar 2013. godine – mart 2015. godine, ukupan iznos od 541.684,46 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na određene novčane iznose (sve bliže određeno u stavu prvom izreke presude). Obavezao je tuženu da naknadi tužiocu troškove parničnog postupka u iznosu od 101.433,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana nastupanja uslova za izvršenje do isplate, u roku od 15 dana od dana prijema pisanog otpravka presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja (stav drugi izreke).

Apelacioni sud u Beogradu, presudom Gž1 734/20 od 15.05.2020. godine, preinačio je presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 85/19 od 20.11.2019. godine, u stavu prvom izreke, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca, kojim je tražio da se obaveže tužena da isplati tužiocu na ime naknade troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada, za period oktobar 2013. godine – mart 2015. godine, ukupan iznos od 541.684,46 dinara, u novčanim iznosima bliže označenim u stavu prvom izreke, sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog mesečnog iznosa do isplate (stav prvi izreke). Preinačio je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu drugom izreke presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 85/19 od 20.11.2019. godine, tako što je odbio zahtev tužioca, kojim je tražio da se obaveže tužena da naknadi tužiocu troškove parničnog postupka u iznosu od 101.433,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana nastupanja uslova za izvršenje do isplate i obavezao tužioca da naknadi tuženoj troškove prvostepenog parničnog postupka u iznosu od 18.000,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude (stav drugi izreke). Obavezao je tužioca da naknadi tuženoj troškove postupka po žalbi u iznosu od 12.000,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema prepisa presude (stav treći izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, kao posebnu, zbog pogrešne primene materijalnog prava, na osnovu odredbe člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku i predložio da se preinači drugostepena presuda, tako što će se usvojiti tužbeni zahtev tužioca i obavezati tužena da naknadi tužiocu troškove prvostepenog i drugostepenog postupka po Advokatskoj i Taksenoj tarifi, kao i troškove za izjavljivanje ove revizije po Advokatskoj i Taksenoj tarifi (u reviziji je istakao troškovnik na ime sastava revizije u iznosu od 18.000,00 dinara).

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu odredbe člana 403. stav 2. tačka 2, a u vezi člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 49/13 - US, 74/13 - US, 55/14, 87/18 i 18/20) i utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima, nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, na osnovu člana 408. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu u Ministarstvu pravde, Upravi za izvršenje krivičnih sankcija, KPZ u Beogradu, na poslovima obezbeđenja zavoda i osuđenih lica u KPZ Beograd. U utuženom periodu tužilac je radio u Beogradu, a stanovao u ... . Tužiočev raspored rada je unapred pravljen i bio organizovan prema modelu 12-24-12-48, smena je trajala dvanaest sati i radio je i danju i noću. U toku meseca, tužilac je imao oko 15 smena, dolazio autobusom, a ponekad je dolazio i sa kolegama i zajednički su snosili troškove. Mesečna karta na relaciji ... – Beograd ne postoji, zbog čega je kupovao pojedinačne karte kada je imao smene, pri čemu se cena povratne karte kretala između 1.500,00 i 1.600,00 dinara, u zavisnosti od prevoznika. Tužiocu nisu isplaćeni troškovi prevoza za dolaza na rad i odlazak sa rada u utuženom periodu, dok se od marta 2015. godine vrši redovna isplata. Kako je tužena prestala da isplaćuje zaposlenima u KPZ Beograd vanredne troškove prevoza za dolazak na rad i odlazak sa rada u utuženom periodu, zaposleni, među kojima i tužilac obraćali su se dopisom upravniku, navodeći da se radi o diskriminaciji. Zaposleni koji je zavodio zahteve za naknadu troškova prevoza nije iste mogao da primi bez odobrenja upravnika, posle čega su podnete tužbe. Iznosi dosuđeni stavom prvim izreke prvostepene presude, u ukupnom iznosu od 541.684,46 dinara, predstavljaju pripadajuću naknadu troškova prevoza za utuženi period. Visina tužbenog zahteva utvrđena je na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke, na čiju računsku tačnost parnične stranke nisu imale primedbi (tužba je podneta 24.11.2016. godine).

Prvostepeni sud je zaključio, da je tužena svojim postupanjem zloupotrebila svoje pravo, tako što je u utuženom periodu promenom procedure za podnošenje zahteva za naknadu troškova prevoza, uslovila kao dodatni zahtev podnošenje iskorišćene pojedinačne ili mesečne pretplatne karte, a da pri tom za tako podnete zahteve nije izdavana nikakva potvrda o prijemu, niti je na vreme odgovoreno po tim zahtevima, već sa zakašnjenjem od nekoliko meseci, čime je otežan sam postupak ostvarenja prava na naknadu troškova prevoza i povređeno pravo tužioca, zbog čega je tužena dužna da isplati tužiocu dug na ime naknade troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada, za period oktobar 2013. godine – mart 2015. godine. Ovo i sa razloga, što je tužena putne troškove počela da isplaćuje od aprila 2015. godine, i to na način koji je važio do januara 2013. godine, u kom slučaju je bilo potrebno podneti samo zahtev i kopiju lične karte.

Drugostepeni sud je ocenio, da u konkretnoj situaciji ne postoji odgovornost tužene za štetu, zbog čega je preinačio prvostepenu presudu i odbio kao neosnovan tužbeni zahtev. Po pravnom shvatanju tog suda postojanje pravnosnažnog rešenja rukovodioca organa o priznanju prava državnom službeniku na naknadu troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada, odnosno presuda Upravnog suda, predstavljaju materijalnu pretpostavku, koja mora biti ispunjena da bi u parnici državni službenik ostvario pravo na isplatu novčanog potraživanja po tom osnovu. U situaciji kada je zaposleni propustio da koristi delotvorno pravno sredstvo, ne može sa uspehom ostvariti pravo na naknadu štete, sa pozivom na nezakonit i nepravilan rad organa tužene u smislu člana 172. Zakona o obligacionim odnosima, a na osnovu odgovornosti pravnog lica za štetu koju prouzrokuje njegov organ.

Osnovano se u reviziji ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava od strane drugostepenog suda, na koji zakonski razlog ovaj sud pazi i po službenoj dužnosti, u smislu člana 408. ZPP, zbog čega je drugostepena presuda preinačena i odbijena žalba tužene.

Prema članu 13. Zakona o državnim službenicima („Službeni glasnik RS“, br. 79/05 ... 99/14), državni službenik ima pravo na platu, naknadu i druga primanja prema zakonu kojim se uređuju plate u državnim organima.

Odredbom člana 37. stav 1. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, br. 62/06 ... 99/14), propisano je da držani službenik ima pravo na naknadu troškova za dolazak na rad i odlazak sa rada, za vreme koje je proveo na službenom putu u zemlji ili inostranstvu, za smeštaj i ishranu dok radi i boravi na terenu i na naknadu troškova koji su izazvani privremenim ili trajnim premešatajem u drugo mesto rada. Odredbom stava 2. istog člana, da, uslovi za naknadu troškova, njihova visina i način na koji se ostvaruju propisuju se Uredbom Vlade.

Prema članu 2. stav 1. tačka 1. Uredbe o naknadi troškova i otpremnini državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, br. 98/07) je propisano, da, državnom službeniku i namešteniku nadoknađuju se troškovi prevoza za dolazak na rad i odlazak sa rada. Odredbom člana 3. iste uredbe, da, državnom službeniku i namešteniku se nadoknađuju troškovi prevoza za dolazak na rad i odlazak sa rada u visini cene mesečne pretplatne karte, u gradskom, prigradskom, odnosno međugradskom saobraćaju.

Navedenim zakonskim odredbama tužiocu, kao državnom službeniku zaposlenom kod tužene, priznato je pravo na naknadu troškova za dolazak na rad i odlazak sa rada, čiji je smisao da se obezbedi prisustvo zaposlenog na radu, pri čemu navedeno pravo nije uslovljeno podnošenjem zahteva, niti dokazivanjem da je zaposleni snosio ove troškove. Tužena je dužna da tužiocu i na osnovu člana 118. stav 1. tačka 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05 ... 75/14) i člana 154. stav 1. i 172. stav 1. Zakona obligacionim odnosima („Službeni list SFRJ“ br. 29/78, 45/89 i 57/89 i „Službeni list SRJ“ broj 31/93) isplati troškove koje tužilac imao za dolazak na rad i odlazak sa rada u spornom periodu (u sličnoj činjenično-pravnoj situaciji je u presudama ovog suda izražen stav o osnovanosti tužbenog zahteva, npr. Rev2 3120/2018 od 07.03.2019. godine i Rev2 1939/2019 od 03.07.2019. godine).

Polazeći od uspeha u postupku po reviziji, odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova prvostepenog postupka u iznosu od 18.000,00 dinara i troškova drugostepenog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara, dok je obavezana tužena da naknadi tužiocu troškove postupka na ime sastava revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata („Službeni glasnik RS“ broj 121/12), a na osnovu člana 153. i 154. ZPP. Troškovi na ime sudskih taksi po Taksenoj tarifi nisu opredeljeni po vrsti i visini u smislu odredbe člana 163. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbi člana 416. stav 1. i 165. stav 2. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić