.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 2792/2022
20.09.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Ivane Rađenović, predsednika veća, Vladislave Milićević, Tatjane Matković Stefanović, Branka Stanića i Tatjane Miljuš, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Jelena Petrović, advokat iz ..., protiv tuženog JP „Komunalac“ Bujanovac, čiji je punomoćnik Miodrag Krstić, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 7/2022 od 10.02.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 20.09.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
PRIHVATA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 7/2022 od 10.02.2022. godine.
USVAJA SE revizija tuženog i PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž1 7/2022 od 10.02.2022. godine i presuda Osnovnog suda u Bujanovcu P1 69/20 od 01.11.2021. godine, tako što se ODBIJA kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu za period od 06.05.2016. godine do 06.05.2019. godine, isplati na ime manje isplaćene naknade troškova za topli obrok iznos od 94.581,10 dinara i na ime naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 115.538,40 dinara, u pojedinačnim mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog iznosa do isplate, kao i da tužiocu naknadi troškove postupka u iznosu od 111.506,00 dinara sa zakonskom, a u pogledu troškova postupka, određuje se da svaka stranka snosi svoje troškove.
OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom naknadi troškove drugostepenog i revizijskog postupka u iznosu od 134.021,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema otpravka presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Bujanovcu P1 69/20 od 01.11.2021. godine, stavom prvim i drugim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu za period od 06.05.2016. godine do 06.05.2019. godine isplati na ime manje isplaćene naknade troškova za topli obrok iznos od 94.581,10 dinara i na ime naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 115.538,40 dinara, u pojedinačnim mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog iznosa do isplate. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove postupka u iznosu od 111.506,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana prijema presude.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 7/2022 od 10.02.2022. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu reviziju je izjavio tuženi zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o istoj odlučuje primenom odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku.
Vrhovni sud je dozvolio odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog na osnovu člana 404. ZPP („Sl. glasnik RS“, br. 72/11...18/20) smatrajući da postoji potreba za ujednačavanjem sudske prakse imajući u vidu drugačiju sudsku praksu u istoj činjenično pravnoj situaciji izraženoj u presudama na koje je revident ukazao zbog čega je odlučio kao u stavu prvom izreke.
Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku i našao da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog na radnom mestu ... na osnovu ugovora o uređenju međusobnih odnosa iz radnog odnosa sa zaposlenim od 27.04.2015. godine, kojim je u članu 7. tačka 5. i 6, ugovoreno da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišeg odmora u visini određenoj Pravilnikom o zaradi, naknadi zarade i drugim primanjima. Tuženi poslodavac je priznao pravo na tražene isplate i uvrstio ih u plan i program poslovanja za 2016. godinu, 2017. godinu, 2018. godinu i 2019. godinu, s tim da ih nije prikazao kao posebnu stavku. Tužilac zahtev za isplatu navedenih troškova zasniva na odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti od 18.03.2015. godine. Visina ukupnog potraživanja tužioca utvrđena je veštačenjem u skladu sa parametrima iz Pravilnika tuženog od 06.04.2015. godine i Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti od 18.03.2015. godine.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti, jer tuženi ovu naknadu u utvrđenim iznosima nije tužiocu isplatio, a odlukom od 13.05.2016. godine je priznao pravo na tražene isplate koje je uvrstio u Plan i porogram poslovanja, pa su usvojili postavljeni tužbeni zahtev i obavezali tuženog da da tužiocu naknadi navedene troškove.
Po oceni Vrhovnog suda, ovakvo stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.
Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine), propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.
Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, te obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).
Pod zaradom smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.
S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu, jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen.
Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.
Imajući u vidu delimičan uspeh tužioca u prvostepenom postupku (u pogledu dosuđenih iznosa na ime razlike zarade do visine minimalne zarade stavom prvim izreke pravnosnažne presude Osnovnog suda u Bujanovcu P1 71/19 od 29.01.2020. godine), na osnovu člana 165. stav 2, u vezi člana 153. stav 2. ZPP, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.
Saglasno odredbama člana 153. stav 1, 154. i 163. stav 2. ZPP, tuženom su dosuđeni opredeljeni troškovi žalbenog i revizijskog ostupka u ukupnom iznosu od 134.021,00 dinara i to na ime sastava žalbe i revizije iznos od po 18.000,00 dinara, kao i na ime sudske takse za žalbu i drugostepenu presudu po 14.003,00 dinara, za reviziju iznos od 28.006,00 dinara i takse na revizijsku odluku iznos od 42.009,00 dinara, odmereno prema Tarifi o nagradama i naknadi troškova za rad advokata („Službeni glasnik RS“, br. 121/12...99/20) i Taksenoj tarifi iz Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“, br. 28/94 ... 95/18).
Imajući u vidu napred izneto, Vrhovni sud je na osnovu člana 165. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu trećem izreke.
Predsednik veća – sudija
Ivana Rađenović, s.r.
Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
