.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2797/2022
20.10.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Marine Milanović, predsednika veća, Vesne Stanković, Jelene Ivanović, Katarine Manojlović Andrić i Branke Dražić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Ilija Žarković, advokat iz ..., protiv tuženog Instituta za kardiovaskularne bolesti iz Sremske Kamenice, čiji je punomoćnik Nikola Stevanić, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1801/22 od 05.05.2022. godine, u sednici održanoj 20.10.2022. godine, doneo je
P R E S U D U
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1801/22 od 05.05.2022. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1801/22 od 05.05.2022. godine i presuda Osnovnog suda u Novom Sadu P1 1786/2021 od 01.02.2022. godine, tako što se ODBIJA kao neosnovan tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužilji plati za period od 01.05.2018. do 30.04.2021. godine na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 99.016,25 dinara, sa zateznom kamatom do 20.01.2022. godine u iznosu od 20.422,27 dinara, ukupno iznos od 79.536,06 dinara, kao i zakonsku zateznu kamatu na iznos glavnice od 99.016,25 dinara od 21.01.2022. godine i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 79.761,26 dinara, sa zateznom kamatom do 20.01.2022. godine u iznosu od 16.161,31 dinara, ukupno iznos od 100.053,64 dinara, kao i zakonsku zateznu kamatu na iznos glavnice od 79.761,26 dinara od 21.01.2022. godine, i zahtev za naknadu troškova postupka.
OBAVEZUJE SE tužilja da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 66.000,00 dinara u roku od osam dana od dana prijema otpravka presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P1 562/2021 od 18.10.2021. godine, usvojen je tužbeni zahtev tužilje i obavezan tuženi da tužilji za period od 01.05.2018. do 30.04.2021. godine plati na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 99.016,25 dinara, sa zateznom kamatom do 20.01.2022. godine u iznosu od 20.422,27 dinara, ukupno iznos od 79.536,06 dinara, kao i zakonsku zateznu kamatu na iznos glavnice od 99.016,25 dinara od 21.01.2022. godine i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 79.761,26 dinara, sa zateznom kamatom do 20.01.2022. godine u iznosu od 16.161,31 dinara, ukupno iznos od 100.053,64 dinara, kao i zakonsku zateznu kamatu na iznos glavnice od 79.761,26 dinara od 21.01.2022. godine, obavezan tuženi da tužilji isplati troškove parničnog postupka u iznosu od 44.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do isplate i tužilja oslobođena plaćanja sudskih taksi.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1801/22 od 05.05.2022. godine, odbijena je žalba tužene i prvostepena presuda potvrđena.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava sa predlogom da se o istoj odlučuje kao o posebnoj, primenom odredbom člana 404. ZPP.
Po odredbi člana 404. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20) revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). O dozvoljenosti i osnovanosti posebne revizije odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.
Postupajući na osnovu citirane zakonske odredbe, Vrhovni kasacioni sud je imajući u vidu različitu sudsku praksu apelacionih sudova u istoj činjeničnopravnoj situaciji dozvolio odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog.
Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u spornom periodu od 01.05.2018. godine do 30.04.2021. godine bila u radnom odnosu kod tuženog na poslovima u Odseku za održavanje higijene sa koeficijentom za obračun plate 8,06. U navedenom periodu tuženi je obračunavao i isplaćivao platu tužilji tako što je osnovicu koju je utvrdila Vlada Republike Srbije, množio sa koeficijentom radnog mesta 8,06, a koji se metod obračuna plate primenjuje za zaposlene od početka primene Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, odnosno od 2001. godine. Nakon ovakvog obračuna, tuženi je obračunatu platu upoređivao sa minimalnom zaradom i po potrebi dopunjavao do iznosa minimalne zarade. Na obračunskim listama plata za tužilje nisu iskazivani naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora kao posebne stavke. Prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka ekonomsko – finansijske struke, neisplaćena naknada za ishranu u toku rada tužilji za period od 01.05.2018. godine do 30.04.2021. godine iznosi 99.016,25 dinara, dok neisplaćena naknada za regres za korišćenje godišnjeg odmora u istom periodu iznosi 79.761,26 dinara. Obračun predmetnih naknada izvršen je na osnovu najpovoljnijih parametara za tuženog u uporednim važećim kolektivnim ugovorima u Republici Srbiji.
Imajući u vidu navedeno, nižestepeni sudovi nalaze da tužilji u spornom periodu nisu isplaćivane naknade na ime troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, s obzirom na to da kada se koeficijent tužilje pomnoži sa cenom rada, plata nije odgovarala visini minimalne zarade, na osnovu čega su izveli zaključak da u koeficijentu za obračun plate tužilji, nisu bile sadržane predmetne naknade i iz ovih razloga su usvojili tužbeni zahtev u navedenim iznosima.
Prema stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, revizijom se osnovano ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo.
Odredbom člana 2. stav 2. Zakona o radu, propisano je da se njegove odredbe primenjuju i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drukčije određeno. S obzirom da je tuženi javna služba, to se po oceni Vrhovnog kasacionog suda na zarade i druga primanja zaposlenih kod tuženog primenjuje Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS'' br. 34/01, sa novelama).
Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“ br. 34/01 ... 21/16 i dr.) odredbom člana 1, između ostalog propisano je da se ovim zakonom uređuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koji se finansiraju iz budžeta Republike, Autonomne pokrajne i jedinice lokalne samouprave, a članom 4. stav 2. navedenog zakona, propisano je da koeficijent za obračun plate sadrži dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.
Posebni kolektivni ugovori za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave iz 2015. godine, 2019. godine i 2020. godine, koji su bili u primeni u spornom periodu nisu predviđali, niti propisivali pravo zaposlenih na naknadu navedenih troškova.
Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje, a u kontekstu navedenih odredbi, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je tužilji iznos naknade za ishranu u toku rada i regresa sadržan u koeficijentima prema kojima su tužilji isplaćivane plate, u skladu sa članom 4. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, zbog čega nema pravo na naknadu koju potražuje postavljenim tužbenim zahtevom, obračunatom prema parametrima najpovoljnijih kriterijuma u uporednim važećim kolektivnim ugovorima u RS (delatnost putne privrede, za javna komunalna i druga javna preduzeća).
Takođe, imajući u vidu da nije ugovoreno pravo zaposlenih na isplatu naknada za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, proizlazi da kada su u pitanju navedene naknade u ovoj ustanovi na zaposlene se primenjuju odredbe Zakona o platama u državnim organima i javnim službama. Ovim zakonom je propisano da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, kao i da sadrži dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Takođe, iako se iz koeficijenta osnovne plate za tužilju u isplatnim listama ne vidi koji procenat ili nominalni iznos predstavljaju navedene naknade, sama ta činjenica ne stvara osnov za njihovu isplatu na način kako su to utvrdili nižestepeni sudovi, niti podrazumeva da deo koeficijenta tužilje pouzdano ne sadrži predmetne troškove. Kod ovako utvrđene činjenične i pravne situacije, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, tužilja nema pravo na tražene naknade, jer joj je tuženi platu obračunavao i isplaćivao u skladu sa utvrđenim koeficijentima, zbog čega su presude preinačene, a tužbeni zahtev tužilje odbijen.
Iz navedenih razloga, primenom člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.
Kako je tuženi uspeo u postupku po reviziji, na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 163. stav 2., 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP, tuženom je dosuđena naknada troškova postupka, potrebnih i opredeljeno traženih po vrsti i visini, i to za sastav odgovora na tužbu 9.000,00 dinara, zastupanje na dva održana ročišta po 10.500,00 dinara, sastav žalbe i revizije po 18.000,00 dinara, prema Tarifi o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“ broj 121/12 ... 37/21), ukupno 66.000,00 dinara.
Predsednik veća – sudija
Marina Milanović,s.r.
Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić
