U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Lazar Krstić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije – Ministarstvo pravde – Osnovni sud u Kosovskoj Mitrovici, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, sa sedištem u Beogradu, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3642/19 od 10.01.2020. godine, u sednici održanoj dana 30.09.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3642/19 od 10.01.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2611/17 od 03.10.2019. godine, stavom prvim izreke usvojen je tužbeni zahtev i obavezana tužena da tužiocu, na ime izgubljene zarade, za period od 01.05.2015. godine do 01.09.2017. godine, isplati iznos od 682.497,24 dinara, u pojedinačnim mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom na svaki iznos navedenog perioda od dospelosti do isplate (visina iznosa sa datumom dospeća određeni u izreci). Stavom drugim izreke tužba je odbačena u delu kojim je tražena uplata poreza na dohodak građana za vremenski period od 01.05.2015. godine do 01.09.2017. godine. Stavom trećim izreke tužba je odbačena u delu kojim je tražena uplata doprinosa za socijalno osiguranje za period od 01.05.2015. godine do 01.09.2017. godine kao neuredna. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 148.420,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2766/20 od 19.10.2020. godine, stavom prvim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom i četvrtom izreke, tako što je odbijen tužbeni zahtev u delu kojim je tražena isplata izgubljene zarade za period od 01.05.2015. godine do 01.09.2017. godine, u iznosu 682.497,24 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, kao i da se obaveže tužena da tužiocu naknadi troškove postupka, a tužilac obavezan da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 6.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom drugim izreke obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 18.000,00 dinara.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužioca dozvoljena i neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Iz spisa se utvrđuje da je presudom Upravnog suda, Odeljenje u Nišu U 58/11 od 25.10.2012. godine tužba uvažena i poništeno rešenje Osnovnog suda u Kosovskoj Mitrovici Su.br V-33/2010-80-60 od 24.11.2010. godine, kojim je tužiocu radni odnos prestao 24.11.2010. godine zbog toga što je rešenjem organa tužene Su. br.V- 33/2010-54-60 od 01.10.2010.godine postao neraspoređen državni službenik. Prema obrazloženju navedene presude, rešenje o prestanku radnog odnosa je poništeno sa razloga što je isto doneto pre isteka roka od dva meseca počev od 01.10.2010. godine, od kada je tužilac rešenjem organa tužene dobio status neraspoređenog državnog službenika. U obrazloženju je navedeno da je donošenjem rešenja od 24.11.2010. godine, tuženi na štetu tužioca povredio procesno – pravne pretpostavke zakonitosti rešenja o prestanku radnog odnosa, propisane odredbama člana 131. stav 1. tačka 3. i člana 138. stav 3. Zakona o državnim službenicima. U ranije vođenoj, pravnosnažno okončanoj parnici, presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2424/16 od 06.03.2017. godine, usvojen je tužbeni zahtev tužioca i obavezana tužena da tužiocu isplati neisplaćene naknade plata za period 02.12.2010. godine zaključno sa aprilom 2015. godine, uz obrazloženje da je poništavanjem rešenja o prestanku radnog odnosa od strane Upravnog suda, tužilac ponovo stekao status neraspoređenog zaposlenog u radnom odnosu, zbog čega je tužena u obavezi da tužiocu isplati naknadu plata koje pripadaju neraspoređenom državnom službeniku, a koje mu bez pravnog osnova nisu isplaćene. Tužilac u ovom sporu traži naknadu plate u visini od 65% od osnovne plate za mesec koji prethodi mesecu u kome je doneto prvostepeno rešenje da je neraspoređen (rešenje od 24.11.2010. godine), a za period od 01.05.2015. godine do 01.09.2017. godine.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom člana 138. Zakona o državnim službenicima („Službeni glasnik RS“ br. 79/05 ... 99/14) i člana 34. Zakona o platama državnih službenicima i nameštenika, usvojio tužbeni zahtev uz obrazloženje da zbog dejstva odluke Upravnog suda i zadržavanja statusa neraspoređenog državnog službenika u spornom periodu, tužilac ima pravo na naknadu plate koja iznosi 65% od osnovne plate za mesec koji prethodi mesecu u kome je doneto prvostepeno rešenje da je neraspoređen.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, nalazeći da tužiocu ne pripada pravo na naknadu štete u visini neisplaćene naknade plate za sporni period, iz razloga što je tužiocu, kao neraspoređenom državnom službeniku, radni odnos prestao po sili zakona po proteku dva meseca od kada je dobio taj status rešenjem organa tužene od 01.10.2010. godine. Drugostepeni sud se pozvao na odredbu člana 131. stav 1. tačka 3. Zakona o državnim službenicima, prema kojoj državnom službeniku prestaje radni odnos po sili zakona ako bude neraspoređen, a ne bude premešten na drugo radno mesto. Stoga je oceno da je bez značaja što nakon donošenja presude Upravnog suda kojom je poništeno rešenja o prestanku radnog odnosa od 24.11.2010. godine, nije doneto novo deklaratorno rešenje.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je u pobijanoj drugostepnoj presudi primenjeno materijalno pravo kada je preinačena prvostepena presuda i odbijen tužbeni zahtev.

Odredbom člana 138. Zakona o državnim službenicima („Službeni glasnik RS“ br. 79/05...94/17), državni službenik ima pravo na naknadu plate prema zakonu kojim se uređuje plate u državnim organima, a sva prava iz radnog odnosa državni službenik ostvarije u državnom organu čiji rukovodilac je doneo rešenje da je državni službenik neraspoređen, te da neraspoređenom državnom službeniku prestaje radni odnos ako u roku od dva meseca ne bude premešten u drugi državni organ.

U konkretnom slučaju, tužilac je stekao status neraspoređenog državnog službenika rešenjem organa tužene od 01.10.2010. godine i pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2424/16 od 06.03.2017. godine, dosuđena mu je naknada plate koja iznosi 65% osnovne plate za mesec koji je prethodio mesecu u kome je doneto prvostepeno rešenje da je neraspoređen, saglasno članu 34. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“ br.62/06 ... 99/14), a za period do maja 2015. godine. Međutim, okolnost što je tužiocu priznato prava na naknadu plate navedenom sudskom odlukom, sama po sebi ne podrazumeva da on uživa isto pravo i za period od maja 2015. godine do prestanka radnog odnosa 2017. godine, bez obzira što je tužbeni zahtev zasnovan na istom pravnom osnovu, kao u prethodno vođenoj parnici. Zbog opštepoznatih okolnosti i ukidanja Opštinskog suda u Prištini 31.09.2009. godine, Osnovni sud u Kosovskoj Mitrovici preuzeo je zaposlene Opštinskog suda u Prištini. Upravo ova, objektivna okolnost, dovela je do toga da zaposleni iz tog suda, među kojima i tužilac nisu radno angažovani, što se u proteklom višegodišnjem periodu do podnošenja tužbe u ovom sporu, nije menjalo, a od donošenja Kadrovskog plana za 2015. godinu, postalo je sasvim izvesno da radno angažovanje tužioca nije moguće, jer broj izvršilaca za Osnovni sud u Kosovskoj Mitrovici nije bio povećan. Tužilac je položaj neraspoređenog državnog službenika stekao konačnim i pravnosnažnim rešenjem tužene (rešenje nije bilo predmet upravne ni sudske kontrole). Zbog nemogućnosti da bude raspoređen ni premešten, tužiocu je prestao radni odnos po sili zakona saglasno članu 131. stav 1. Zakona o državnim službenicima („Službeni glasnik RS“, br.79/05 ... 94/17). Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da tužiocu ne pripada pravo na naknadu plate za sporni period, jer u radnjama organa tužene počev od 2015. godine, nema protivpravnosti, odnosno ne postoji nezakonito postupanje tužene, pa nema odgovornosti za naknadu štete u smislu člana 154. i 172. Zakona o obligacionim odnosima, usled čega je tužbeni zahtev pravilno odbijen kao neosnovan.

Na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić