.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2900/2022
29.09.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić, Dragane Boljević, Katarine Manojlović Andrić i Jelene Ivanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Ahmet Hodžić advokat iz ..., protiv tuženog Doma zdravlja „Dr Hadži Janoš“ iz Bačke Topole, čiji je punomoćnik Aleksandar Karabasil advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1998/22 od 18.05.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 29.09.2022. godine, doneo je
P R E S U D U
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1998/22 od 18.05.2022. godine.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1998/22 od 18.05.2022. godine i presuda Osnovnog suda u Subotici - Sudska jedinica Bačka Topola P1 660/21 od 22.03.2022. godine u drugom, trećem, četvrtom i petom stavu izreke tako što SE ODBIJA tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se tuženi obaveže na isplatu naknade za ishranu u toku rada za period od juna 2018. godine do juna 2021. godine u ukupnom iznosu od 128.107,75 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 07.01.2022. godine do isplate i iznosa od 22.006,39 dinara na ime obračunate zatezne kamate od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa do 06.01.2022. godine; regresa za korišćenje godišnjeg odmora za isti period u ukupnom iznosu od 168.315,75 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 07.01.2022. godine i iznosa od 30.836,15 dinara na ime obračunate zatezne kamate od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa do 06.01.2022. godine, kao i troškova parničnog postupka u iznosu od 54.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
OBAVEZUJE SE tužilac da na ime troškova postupka isplati tuženom iznos od 66.000,00 dinara u roku od 15 dana od dostavljanja prepisa presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Subotici - Sudska jedinica Bačka Topola P1 660/21 od 22.03.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijen je prigovor nedostatka pasivne legitimacije. Stavom drugim izreke, usvojen je precizirani tužbeni zahtev. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da na ime neisplaćene naknade za ishranu u toku rada za period od juna 2018. godine do juna 2021. godine isplati tužiocu iznos od ukupno 128.107,75 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 07.01.2022. godine do isplate i iznos od 22.006,39 dinara na ime zakonske zatezne kamate obračunate od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa glavnog duga do 06.01.2022. godine. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da na ime neisplaćenog regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od juna 2018. godine do juna 2021. godine isplati tužiocu iznos od ukupno 168.315,75 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 07.01.2022. godine do isplate i iznos od 30.836,15 dinara na ime zakonske zatezne kamate obračunate od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa glavnog duga do 06.01.2022. godine. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da isplati tužiocu troškove parničnog postupka u iznosu od 85.500,00 dinara u roku od osam dana od dana pravnosnažnosti presude, u slučaju docnje sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do dana isplate. Stavom šestim izreke, stranke su oslobođenje plaćanja sudske takse.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1998/22 od 18.05.2022. godine, stavom prvim izreke, delimično je preinačena odluka o troškovima postupka sadržana u presudi Osnovnog suda u Subotici - Sudska jedinica u Bačkoj Topoli P1 660/21 od 22.03.2022. godine i odbijen zahtev tužioca za naknadu troškova postupka preko iznosa od 54.000,00 dinara sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom drugim izreke, žalba tuženog je u preostalom delu odbijena i potvrđena prvostepena presuda. Stavom trećim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je, zbog pogrešne primene materijalnog prava, blagovremeno izjavio reviziju predviđenu članom 404. ZPP (posebna revizija).
Tužilac je podneo odgovor na reviziju.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, posebna revizija tužene u ovom sporu je dozvoljena radi ujednačavanja sudske prakse, zbog čega je odlučeno kao u prvom stavu izreke.
Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tuženog osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog po ugovoru o radu od 12.04.2013. godine, na radnom mestu ... . Obračun i isplata njegove plate, saglasno Uredbi o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama, vrši se primenom koeficijenta 7,34. Po tom koeficijentu vršen je obračun i tužiocu isplaćivana plata, uz doplatu do visine minimalne zarade u slučaju ako bi obračunata plata bila niža od iznosa minimalne zarade. U obračunskim listama nije posebno iskazivan deo zarade za regres i naknadu za ishranu u toku rada. Obračun troškova za ishranu u toku rada za sporni period izvršen je visini od 250,00 bruto na dnevnom nivou, a regresa za korišćenje godišnjeg odmora u visini od 1/12 minimalne zarade na mesečnom nivou.
Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev. Po stanovištu sudova, u minimalnoj zaradi definisanoj članom 111. Zakona o radu ne može biti sadržana naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, niti odredba člana 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama može derogirati primenu minimalne zarade kao socijalne kategorije koja je za sve zaposlene jedinstveno regulisana Zakonom o radu. Osim toga, po nalaženju sudova, okolnost da je zakonom propisano da koeficijent zaposlenog u državnom organu i javnoj službi sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regres ne znači da su ove naknade inkorporirane u koeficijent tužioca i da su mu ispaćene.
Iz tih razloga, nižestepeni sudovi su obavezali tuženog na isplatu spornih naknada, u visini utvrđenoj veštačenjem - primenom parametara iz Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti koja se finansiraju iz budžeta, budući da opšti akti koje tuženi primenjuje takve parametre ne sadrže.
Izloženo pravno stanovište, po oceni revizijskog suda, zasnovano je na pogrešnoj primeni materijalnog prava.
Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 34/01 ... 86/19 - u daljem tekstu: Zakon) propisuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 3). Prema članu 3. stav 1. tog Zakona, osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za Predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama Predsednika Republike i Narodne Skupštine Republike Srbije.
Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu članova 8. Zakona, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, pa i zdravstvenih ustanova. Utvrđeni koeficijenti, u smislu člana 4. Zakona, izražavaju složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a sadrže i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.
Odredbom člana 118. stav 1. tačke 5. i 6. Zakona o radu propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu, pored ostalog i za ishranu u toku rada ako poslodavac to pravo nije obezbedio na drugi način i za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Prema članu 2. stav 2. navedenog Zakona, njegove odredbe primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije, lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drukčije određeno.
Tužilac je zaposlen u zdravstvenoj ustanovi, pa se zato na obračun njegove plate i naknada i dodataka po osnovu rada primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Supsidijerna primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornosti nisu drugačije uređeni. Kako je odredbom člana 4. stav 2. Zakona propisano da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, to označena odredba posebnog zakona isključuje primenu člana 118. stav 1. tačke 5. i 6. Zakona o radu. S`obzirom da je naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u spornom periodu tužiocu isplaćivana kroz koeficijent za obračun njegove plate, tužiocu ne pripada pravo na dodatnu isplatu ovih troškova koje potražuje tužbom, bez obzira na činjenicu da mu je plata isplaćivana u visini minimalne zarade.
Sledstveno izloženom, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.
Odluka o troškovima postupka sadržana u trećem stavu izreke, doneta je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1. i 154. ZPP. Tuženom su dosuđeni troškovi postupka za sastav odgovora na tužbu u iznosu od 9.000,00 dinara, žalbe i revizije u iznosu od po 18.000,00 dinara i zastupanja na dva održana ročišta u iznosu od po 10.500,00 dinara. Tuženom nisu dosuđeni troškovi za sastav podnesaka od 13.12.2021. godine, 21.12.2021. godine i 14.02.2022. godine, jer po oceni revizijskog suda nisu bili nužni za vođenje ove parnice.
Predsednik veća - sudija
Branislav Bosiljković, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
