.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 2919/2021
08.12.2021. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Gordane Komnenić, predsednika veća, Dragane Mirosavljević, Vesne Subić, Jelice Bojanić Kerkez i Zorana Hadžića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Marinela Ljubić Todoran, advokat iz ..., protiv tuženog JKP „Higijena“ Pančevo, čiji je punomoćnik Milorad Milićević, advokat iz ..., uz učešće umešača na strani tuženog Grada Pančeva, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Pančeva, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2525/21 od 05.07.2021. godine, u sednici veća održanoj 08.12.2021. godine, doneo je
P R E S U D U
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2525/21 od 05.07.2021. godine.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2525/21 od 05.07.2021. godine i presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 415/19 od 08.02.2021. godine, u stavovima trećem, četvrtom i petom izreke, tako što SE ODBIJA, kao neosnovan, tužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tuženi da tužiocu, za period 01.10.2016. godine do 01.09.2019. godine, isplati na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora ukupan iznos od 83.676,30 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom i doprinosima na mesečne iznose, kao u stavu četvrtom izreke.
OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom naknadi troškove celog postupka u iznosu od 105.067,00 dinara, u roku od 8 dana od dana prijema prepisa presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 415/19 od 08.02.2021. godine, stavom prvim izreke, dozvoljeno je stupanje Grada Pančeva u parnicu u svojstvu umešača na strani tuženog. Stavom drugim izreke, dozvoljeno je postupanje po preinačenom tužbenom zahtevu tužioca od 22.01.2021. godine. Stavom trećim izreke, usvojen je tužbeni zahtev, a stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, za period od 01.10.2016. godine do 01.09.2019. godine, isplati tužiocu ukupan iznos od 83.6767,30 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog mesečnog iznosa do isplate, sve bliže navedeno u izreci, kao i da tužiocu na navedene mesečne iznose kao osnovicu obračuna uplati doprinose po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja nadležnom fondu, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje, doprinose za zdravstveno osiguranje kod nadležnog fonda, u visini prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, na dan uplate. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 36.916,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate.
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2525/21 od 05.07.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijene su, kao neosnovane, žalbe tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog i prvostepena presuda potvrđena u stavovima četvrtom i petom izreke. Stavom drugim izreke, odbijeni su, kao neosnovani, zahtevi tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog za naknadu troškova postupka po žalbi.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.
Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku – ZPP ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011…18/2020), da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.
Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu bio u radnom odnosu kod tuženog na neodređeno vreme. Umešač u ovoj parnici je Grad Pančevo kao osnivač tuženog. U istom periodu poslodavac je naknadu troškova za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao zaposlenima u skladu sa Programom poslovanja tuženog za 2016. i 2017. godinu, po kom je naknada troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznosila 897,00 dinara bruto mesečno. Iznosi dosuđeni tužiocu predstavljaju razliku između naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike („Službeni glasnik RS” br. 27/15 od 18.03.2015. godine, stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva („Službeni glasnik RS” br. 59/2015) i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu obračuna obračunske službe tuženog.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 5. i 6, 246. stav 1. i 2, 256. i 257. Zakona o radu, člana 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe čl. 60. i 66. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe 80. i 85. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalna preduzeća Grada Pančeva, ocenili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih javnih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za regres za korišćenje godišnjeg odmora, pa je kao osnovan usvojen postavljeni tužbeni zahtev.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda osnovano se revizijom tuženog ukazuje da su nižestepeni sudovi na pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenili materijalno pravo.
Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kod korisnika javnih sredstava, sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđena u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.
Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu i obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).
Pod zaradom se smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.
S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu, jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate.
Zbog toga su po shvatanju Vrhovnog kasacionog suda odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen, kao neosnovan.
Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.
Imajući u vidu ishod spora, tuženom pripada naknada celokupnog parničnog postupka primenom člana 153. stav 1, 154. i 163. ZPP i to pravo na naknadu troškova za sastav odgovora na tužbu u iznosu od 9.000,00 dinara, za zastupanje tuženog od strane advokata na dva održana ročišta u iznosu od po 10.500,00 dinara, za taksu na odgovor na tužbu u iznosu od 2.334,00 dinara, za sastav žalbe u iznosu od 18.000,00 dinara i takse na žalbu i na odluku po žalbi u iznosu od po 5.248,00 dinara, za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, za taksu na reviziju u iznosu od 10.495,00 dinara i revizijsku odluku u iznosu od 15.742,05 dinara, što sve ukupno iznosi 105.067,00 dinara, sve odmereno prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata i Taksenoj tarifi iz Zakona o sudskim taksama, zbog čega je primenom člana 165. stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu trećem izreke.
Predsednik veća - sudija
Gordana Komnenić,s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
