OBAVEZUJU SE tužilje da tuženom na ime troškova postupka plate 170.630,00 dinara.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P1 2011/20 od 19.01.2022. godine, stavom prvim, drugim, trećim, četvrtim, petim, šestim i sedmim izreke, usvojen je zahtev tužilja i obavezan tuženi da tužiljama isplati: tužilji AA za period od 01.09.2017. godine do 31.07.2019. godine na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 64.316,75 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.04.2021. godine do isplate i iznos od 17.574,56 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 29.04.2021. godine i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 48.072,43 dinara sa zateznom kamatom od 30.04.2021. godine do isplate i iznos od 12.702,92 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 29.04.2021. godine; tužilji BB za period od 01.09.2017. godine do 31.08.2020. godine na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 112.685,75 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.04.2021. godine do isplate i iznos od 23.797,39 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 29.04.2021. godine i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 79.372,20 dinara sa zateznom kamatom od 30.04.2021. godine do isplate i iznos od 16.015,02 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 29.04.2021. godine; tužilji VV za period od 01.09.2017. godine do 31.07.2019. godine na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 50.997,75 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.04.2021. godine do isplate i iznos od 13.996,29 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 29.04.2021. godine i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 48.072,43 dinara sa zateznom kamatom od 30.04.2021. godine do isplate i iznos od 12.702,92 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 29.04.2021. godine. Stavom osmim izreke, obavezan je tuženi da tužiljama na ime troškova postupka plati 219.104,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom devetim izreke, odbijen je zahtev tužilja za oslobađanje od obaveze plaćanja sudskih taksi.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 1971/22 od 11.05.2022. godine, odbijena je žalba i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o posebnoj, primenom člana 404. ZPP.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, ispunjeni su uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog, radi ujednačavanja sudske prakse o pravu zaposlenih u javnim službama kao korisnicima budžetskih sredstava za isplatu naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, na osnovu člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20), sa kojih razloga je odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP, i utvrdio da je revizija tuženog osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilje AA i BB su u spornom periodu bile u radnom odnosu kod tuženog i obavljale su poslove ..., sa osnovnim koeficijentom radnog mesta od 7,34, a tužilja VV na radnom mestu ..., sa koeficijentom od 6,83. Tuženi je tužiljama u spornom periodu obračunavao i isplaćivao platu, tako što je osnovicu koju objavljuje Vlada Republike Srbije množio sa koeficijentom radnog mesta za poslove ... od 7,34 i ... od 6,83, a koji metod obračuna plate tuženi primenjuje za zaposlene od početka primene Zakona o platama u državnim organima i javnim službama od 2001. godine. Budući da je tako dobijeni proizvod, tj. visina osnovne plate, za svaki mesec spornog perioda bio manji od iznosa minimalne zarade, tuženi je tužiljama svakog meseca vršio dopunu plate do iznosa minimalne zarade. U spornom periodu tuženi tužiljama u obračunskim listama nije iskazivao naknadu na ime ishrane u toku rada i regresa, kao posebnu obračunsku stavku. Tuženi je zaposlenima poslednji put isplatio naknadu za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora, kao posebnu obračunsku stavku, u junu 2001. godine, a nakon prestanka isplate predmetnih naknada kao posebnih obračunskih stavki, tuženi je svim zaposlenima povećao koeficijent za 3,17, pri čemu nikada nije objavljena struktura tog uvećanog koeficijenta od 3,17. Visina naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora tužiljama je u spornom periodu utvrđena na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko finansijske struke.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbene zahteve tužilja i tuženog obavezali da im isplati naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u spornom periodu utvrđen veštačenjem, sa pripadajućom kamatom, jer su zaključili da u iznosu minimalne zarade, po definiciji iz člana 111. Zakona o radu ne može da bude sadržana predmetna naknada troškova, nezavisno od činjenice što je odredbom člana 4. stav 1. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a stavom 2. istog člana, da koeficijent sarži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora. Po mišljenju nižestepenih sudova, u situaciji kada je tuženi tužiljama isplaćivao minimalnu zaradu sledi da tužiljama nije isplaćen topli obrok i regres, te da je tuženi dužan da im tu naknadu isplatu u iznosu utvrđenom veštačenjem.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nižestepeni sudovi su pogrešno primenili materijalno pravo.

Zakon o radu u odredbi člana 105. stav 3. propisuje da se pod zaradom smatraju sva primanja iz radnog odnosa, osim primanja iz člana 14, 42. stav 3. tačka 4. i 5. člana 118. stav 1. tačka 1-4, člana 119, člana 120. tačka 1. i 158. tog zakona. Prema odredbi člana 118. stav 1. tačka 5. i 6. Zakona o radu, zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa Opštim aktom i Ugovorom o radu, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način i na regres za korišćenje godišnjeg odmora, a visina troškova iz stava 1. tačka 5. tog člana mora biti izražena u novcu (stav 2).

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama, propisao je način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja, pored ostalog i za zaposlene u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, Autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 3). Odredbom člana 3. stav 1. tog zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plate utvrđuje Vlada, osim za Predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama Predsednika Republike i Narodne skupštine RS. Na osnovu odredbe člana 4. stav 1. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a na osnovu člana 2. istog člana zakona, koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Poseban kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br.106/18), u odredbi člana 90. određuje elemente za utvrđivanje plate, tako što se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plata, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodataka na platu, obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plate i dela plate po osnovu radnog učinka u skladu sa zakonom (stav 2); osnovna plata pripada zaposlenom koji radi puno radno vreme ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom (stav 3).

Na osnovu odredbe člana 91. Posebnog kolektivnog ugovora za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br.96/19 i 58/19), određeni su elementi za utvrđivanje plate, tako da se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plata, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodataka na platu, obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plate i dela plate po osnovu radnog učinka u skladu sa zakonom (stav 2); osnovna plata pripada zaposlenom koji radi puno radno vreme ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom (stav 3).

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama, koje je Vlada RS donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz Budžeta Republike Srbije, Autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave. Na osnovu odredbe člana 2. stav 1. tačka 13. te Uredbe utvrđeni su koeficijenti za obračun i isplatu plata zaposlenih iz člana 1. ove Uredbe koje se primenjuje i na zaposlene u zdravstvenim ustanovama.

Na osnovu Zaključka usvojenog na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda održanoj 05.07.2022. godine, zaposleni kojima se plata isplaćuje u visini vrednosti minimalne zarade u javnim službama, kao korisnicima budžetskih sredstava, ostvaruju pravo na naknadu troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora po osnovu rada primenom koeficijenta za obračun i isplatu plata, u kome je sadržan dodatak na ime tih naknada i sastavni je deo koeficijenta za svakog zaposlenog.

Tužilje su zaposlene u zdravstvenoj ustanovi, sa kojih razloga se na utvrđivanje i obračun njihovih plata, kao i naknada i dodataka po osnovu rada, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Supsidijarna primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu drugačije uređeni. Kako je članom 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, to sledi da ta odredba posebnog zakona isključuje primenu člana 118. stav 1. tačka 5) i 6) Zakona o radu, kao i da posebnim kolektivnim ugovorima za zaposlene u javnim službama nije predviđeno pravo zaposlenih na naknadu troškova na ishranu toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora. To pravo nije predviđeno ni Posebnim Kolektivnim ugovorom za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 106/18), kao ni Posebnim Kolektivnim ugovorom za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br.96/19 i 58/19), niti prethodno važećim Posebnim Kolektivnim ugovorom iz 2010. godine. S obzirom na to da je naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćeenj godišnjeg odmora u spornom periodu tužiljama isplaćivana kroz koeficijent za obračun njihove plate, tužiljama ne pripada pravo na dodatnu isplatu naknada ovih troškova koju tužbom potražuje, bez obzira na činjenicu da im je plata isplaćivana u visini minimalne zarade.

Sa napred navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu drugom izreke doneo primenom člana 416. stav 1. ZP.

Tuženi je uspeo u postupku, zbog čega su tužilje obavezane da mu naknade troškove postupka u iznosu od 170.630,00 dinara primenm člana 153, 154, 163. i 165. stav 2. ZPP. Tuženom su dosuđeni opredeljeni troškovi koji obuhvataju sastav odgovora na tužbu i dva obrazložena podneska od po 9.000,00 dinara, zastupanje na pet održanih ročišta od po 10.500,00 dinara i sastav žalbe i revizije od po 18.000,00 dinara, prema Tarifi o nagradama i naknadama za rad advokata i na ime sudskih taksi i to takse na odgovor na tužbu u iznosu od 19.390,00 dinara, na žalbu i odluku drugostepenog suda u iznosu od po 17.870,00 dinara, dok mu nisu priznati troškovi na ime takse na reviziju i odluke po reviziji, s obzirom da ove troškove nije opredelio.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković