U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Andrija Marković, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije – Ministarstvo unutrašnjih poslova, čiji je zastupnik Državni pravobranilac, sa sedištem u Beogradu, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 527/23 od 13.02.2023. godine, u sednici veća održanoj dana 28.03.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 527/23 od 13.02.2023. godine u stavu drugom, delu stava trećeg i četvrtom izreke tako što se ODBIJA žalba tužene i POTVRĐUJE presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 3842/19 od 19.04.2022. godine, u delu stava drugog, delu stava trećeg i delu stava četvrtog izreke kojim je obavezana tužena da tužilji isplati neisplaćenu razliku plate do dvostrukog iznosa plate na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu za period od 01.10.2017. godine do 30.04.2018. godine od iznosa od 552.868,91 dinar do iznosa od 1.259.861,81 dinar, ukupno 706.992,91 dinar, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose, u delu kojem je obavezana tužena da u korist tužilje izvrši uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na razliku plate između iznosa od 552.868,91 dinar do iznosa 1.259.861,81 dinar, ukupno 706.992,91 dinar i kojim je obavezana tužena da tužilji isplati iznos od 195.350,00 dinara do iznosa od 242.725,00 dinara, ukupno 47.375,00 dinara na ime troškova postupka i odbija zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

OBAVEZUJE SE tužena da tužiocu isplati 199.849,60 dinara na ime troškova revizijskog postupka, u roku od 15 dana od dana dostavljanja presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 3842/2019 od 19.04.2022. godine, odbijen je prigovor stvarne nenadležnosti (stav prvi izreke). Obavezana je tužena da tužilji isplati na ime naknade štete za manje isplaćene plate koje je tužilja ostvarila po osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu u periodu od 01.10.2017. godine do 30.04.2018. godine iznos od 1.259.861,81 dinar sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne novčane iznose (stav drugi izreke). Obavezana je tužena da Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, Filijala Beograd, u korist tužilje uplati razliku doprinosa PIO, razliku doprinosa za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje i razliku doprinosa za osiguranje za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje za period od 01.10.2017. godine do 30.04.2018. godine (stav treći izreke). Obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 249.725,00 dinara (stav četvrti izreke).

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 527/23 od 13.02.2023. godine, potvrđena je prvostepena presuda u delu stava drugog izreke kojim je obavezana tužena da tužilji isplati naknadu materijalne štete zbog manje isplaćene neto plate za period od 01.10.2017. godine do 30.04.2018. godine za iznos od 552.868.91 dinar sa pripadajućom kamatom u mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose bliže navedene u ovom stavu izreke, kao i u delu stava trećeg izreke u kojem je obavezana tužena da na dosuđene iznose iz stava prvog izreke presude u korist tužioca obračuna i uplati razliku doprinosa PIO Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, razliku doprinosa za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje i razliku doprinosa za osiguranje za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje za period od 01.10.2017. godine do 30.04.2018. godine (stav prvi izreke). Preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava drugog i trećeg izreke, pa je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje da mu tužena isplati na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćene neto plate za period od 01.10.2017. godine do 30.04.2018. godine, iznad dosuđenog iznosa iz stava prvog od 552.868,91 dinara do iznosa od 1.259.861,81 dinar, kao i zahtev da se obaveže tužena da za tužilju uplati na taj iznos doprinose za obavezno socijalno osiguranje (stav drugi izreke). Odbijena je, kao neosnovana, žalba tužene i potvrđeno rešenje o troškovima postupka sadržano u delu stava četvrtog izreke presude Osnovnog suda u Beogradu P1 3842/19 od 19.04.2022. godine, za iznos od 195.350,00 dinara, a preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u delu stava četvrtog izreke i odbijen zahtev tužilje preko iznosa od 195.350,00 dinara do iznosa od 242.725,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti do uplate (stav treći izreke). Obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 18.000,00 dinara (stav četvrti izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu u preinačujućem delu, tužilja je izjavila reviziju na osnovu člana 404. ZPP i člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku.

Revizija je dozvoljena na osnovu odredbe člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP, pa nije potrebno ispitivati ispunjenost uslova propisanih odredbom člana 404. ZPP.

Ispitujući pobijanu odluku u granicama odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...10/23-dr.zakon) – u daljem tekstu: ZPP, Vrhovni sud je našao da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2). ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilja je rešenjem tužene, Sektora finansija, ljudskih resursa i zajedničkih poslova, Uprave za ljudske resurse, Odeljenja za radno-pravne poslove i zastupanje od 28.02.2014. godine, trajno premeštena na radno mesto poslovi suzbijanja krijumčarenja oružja i opasnih materija u Odeljenju za suzbijanje organizovanog opšteg kriminala u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, Uprave kriminalističke policiji, utvrđeno pod rednim brojem 1.117 u Pravilniku o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u MUP i da je to rešenje postalo konačno 19.03.2014. godine i od tada se vrši isplata plate na osnovu navedenog pravilnika, a po ukupnom koeficijentu 2,190. Utvrđeno je da je tužilja rešenjem tužene Direkcije policije od 29.10.2014. godine premeštena na radno mesto poslovi suzbijanja trgovine i krijumčarenja ljudima (OSL) u Odeljenju za suzbijanje organizovanog opšteg kriminala u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, Uprave kriminalističke policiji, utvrđeno pod rednim brojem 1.114 u Pravilniku o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u MUP-u. Osnovna plata tužilje pre prelaska u Službu iznosila je 47.703,44 dinara i to u januaru mesecu 2014. godine, a nakon prelaska u Službu u aprilu 2014. godine 58.219,02 dinara. Utvrđeno je da u utuženom periodu tužilji nije obračunavana plata u dvostrukom iznosu nakon prelaska u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala, da se povećavala plata jer je MUP za sve zaposlene povećavao vrednost osnovice, a i tužilja je napredovala u službi i na bazi koeficijenta se povećavala plata u odnosu na prethodno radno mesto, da je za utuženi period razlika plate bez minulog rada po Uredbi o mesečnim neto iznosima iznosila ukupno 1.259.861,81 dinar.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev u ukupnom iznosu od 1.259.861,81 dinar sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom i doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, zaključujući da tužilja, nakon premeštaja u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala Uprave kriminalističke policije, ima pravo na isplatu plate u dvostrukom iznosu na osnovu člana 18. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u subijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela i člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa za suzbijanje organizovanog kriminala.

Drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepenu presudu zaključujući da tužilji pripada razlika između dvostruke plate koju je ostvarivala na prethodnom radnom mestu pre premeštaja (januar 2014. godine) i plate isplaćene na novom radnom mestu, i to dvostruki iznos plate od 47.703,44 dinara ili 95.406,88 dinara i od tog iznosa je odbio isplaćene iznose i za dobijene iznose prvostepenu presudu potvrdio, a preko tih iznosa tužbeni zahtev odbio.

Ceneći revizijske navode tužilje, Vrhovni sud zaključuje da tužilja osnovano osporava pravilnost primene materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Odredbom člana 104. stav 1. Zakona o radu (,,Službeni glasnik RS, br. 24/2005... 32/2013), propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Prema odredbi člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela („Službeni glasnik RS“, br. 72/09... 32/13), koja je važila u utuženom periodu, lica koja obavljaju poslove i zadatke u državnim organima u posebnim organizacionim jedinicama iz ovog zakona imaju pravo na platu koja ne može biti veća od dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarila lica zaposlena na odgovarajućim poslovima i zadacima u Tužilaštvu za organizovani kriminal, Višem sudu u Beogradu, Apelacionom sudu u Beogradu, ministarstvu nadležnom za unutrašnje poslove i Okružnom zatvoru u Beogradu. Saglasno stavu 2. navedenog člana zakona, plate lica iz stava 1. ovog člana uređuje Vlada.

Odredbom člana 2. stav 1. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala, propisano je da se plata starešine Službe i zamenika starešine Službe i ovlašćenog službenog lica u Službi, rukovodioca i zamenika rukovodioca Posebne pritvorske jedinice i zaposlenog na poslovima obezbeđenja u Posebnoj pritvorskoj jedinici obračunava i isplaćuje u dvostrukom iznosu plate koju su ostvarivali na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacione jedinice iz člana 1. ove uredbe.

Članom 3. stav 2. iste Uredbe propisano je da zaposleni u Službi koji nema svojstvo ovlašćenog službenog lica ima pravo na platu u dvostrukom iznosu plate koja se obračunava i isplaćuje zaposlenom na odgovarajućem radnom mestu u sedištu Ministarstva unutrašnjih poslova. Stavom 5. navedenog člana Uredbe, predviđeno je da se prilikom obračunavanja dvostrukog iznosa plata u smislu st. 1-4. ovog člana, ne uzimaju u obzir dodaci na platu utvrđeni zakonom.

Prema pravnom stavu Vrhovnog kasacionog suda, usvojenom 13.10.2020. godine, lica, zaposleni koji su pre stupanja na rad u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala i Službu za otkrivanje ratnih zločina bili radno angažovani u MUP-u imaju pravo na dvostruki iznos plate koju bi ostvarila na poslovima i zadacima u tom ministarstvu uz ograničenje iz odredbe člana 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela. Dakle, navedenim zakonom i pomenutom Uredbom ustanovljeno je pravo tužilje, kao lica zaposlenog u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, na isplatu dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarivala u spornom periodu (od 01.10.2017. godine do 30.04.2018. godine) u odnosu na visinu osnovne plate koju bi primala na mesečnom nivou na radnom mestu na kome je bila prethodno radno angažovana do momenta premeštaja u pomenutu službu. To podrazumeva da svako uvećanje osnovne mesečne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njene osnovne plate kod Službe za borbu protiv organizovanog kriminala.

Sledeći navedeni normativni okvir, zaposleni koji su pre stupanja na rad u Službu za borbu protvi organizovanog kriminala bili radno angažovani u MUP-u imaju pravo na dvostruki iznos plate, koju bi ostvarili na poslovima i zadacima u tom ministarstvu uz ograničenje iz odredbe člana 18. stav 1. navedenog Zakona. To znači da se dvostruki iznos plate obračunava sa svim uvećanjima plate koju bi to lice ostvarili na ranijem radnom mestu, odnosno svako uvećanje osnovne mesečne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njegove osnovne plate u svim organizacionim jedinicama.

Kod navedenog, Vrhovni sud ukazuje da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo prilikom odmeravanja dvostrukog iznosa mesečne osnovne plate tužilji, nakon raspoređivanja na radno mesto u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala. Ovo iz razloga što je drugostepeni sud, kao merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate u čitavom spornom periodu, prihvatio samo onaj iznos koji je tužilji isplaćen u mesecu koji je prethodio raspoređivanju na radno mesto u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, pri čemu nisu uzete u obzir promene u visini osnovne plate koje su usledile u pomenutom spornom periodu obračuna, kako je to pravilno učinio prvostepeni sud.

U tom smislu, pravilno je zaključio prvostepeni sud da tužilji pripada pravo na isplatu neisplaćene razlike plate do dvostrukog iznosa plate na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu, za period od 01.10.2017.godine do 30.04.2018. godine u ukupnom iznosu od 1.259.861,81 dinar, sa dosuđenom zateznom kamatom, u svemu prema sadržini nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko - finansijske struke, kao i doprinosi na taj iznos.

Na osnovu izloženog, Vrhovni sud je primenom procesnih ovlašćenja iz člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u stavu prvom izreke.

Tužilja je uspela u postupku po reviziji, pa joj na osnovu člana 153. i 154. ZPP pripadaju i opredeljeni troškovi ovog postupka, koji su joj dosuđeni u visini od 199.849,60 dinara, na ime troškova za sastav revizije od strane advokata 18.000,00 dinara, a u skladu sa Advokatskom tarifom, na ime takse na reviziju 72.739,84 dinara i na ime takse na odluku o reviziji 109.109,76 dinara, u skladu sa Taksenom tarifom.

Na osnovu odredbe člana 165.stav 2. ZPP sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković