NE DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2103/21 od 28.05.2021. godine u preostalom delu odluke o tužbenom zahtevu tužioca VV, kao o izuzetno dozvoljenoj i ODBACUJE SE kao nedozvoljena revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2103/21 od 28.05.2021. godine u tom delu.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu 1 P1 br. 240/19 od 10.02.2021. godine, u stavu prvom izreke dozvoljeno je objektivno preinačenje tužbe od 19.11.2020. godine; u stavu drugom izreke usvojen je tužbeni zahtev tužilaca i obavezan tuženi da tužiocima na ime naknade štete isplati: tužilji AA iz ..., za period od jula 2016. godine zaključno sa julom 2019. godine, na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada ukupan iznos od 57.143,16 dinara i na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora ukupan iznos od 84.767,46 dinara; tužilji BB iz ..., za period od jula 2016. godine zaključno sa julom 2019. godine, na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada ukupan iznos od 56.951,92 dinara i na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora ukupan iznos od 84.767,46 dinara; tužiocu VV iz ..., za period od avgusta 2016. godine zaključno sa junom 2019. godine na ime razlike zarade za ostvarene, a neplaćene efektivne časove rada duže od radnog vremena ukupan iznos od 57.038,67 dinara, za period od jula 2016. godine zaključno sa julom 2019. godine na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada ukupan iznos od 58.749,68 dinara i na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora ukupan iznos od 84.767,46 dinara, kao i za period od jula 2016. godine zaključno sa junom 2019. godine na ime razlike za rad nedeljom ukupan iznos od 17.132,10 dinara; tužilji GG iz ..., za period od jula 2016. godine zaključno sa majom 2019. godine, na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada ukupan iznos od 54.682,08 dinara i za period od jula 2016. godine zaključno sa julom 2019. godine na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora ukupan iznos od 84.767,46 dinara i tužilji DD iz ..., za period od jula 2016. godine zaključno sa julom 2019. godine, na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada ukupan iznos od 55.129,63 dinara i na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora ukupan iznos od 84.767,46 dinara, sve u naznačenim pojedinačnim mesečnim iznosima sa pripadajućom kamatom od opredeljene dospelosti do isplate, bliže navedeno u tom stavu izreke; u stavu trećem izreke obavezan je tuženi da za tužioce, nakon isplate svakog pripadajućeg iznosa na ime razlike zarade, obračuna i uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje, i to doprinose za PIO kod RF PIO, doprinose za zdravstveno osiguranje kod RZ za zdravstveno osiguranje i doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti kod NSZ; u stavu četvrtom izreke obavezan je tuženi da tužiocima naknadi troškove postupka u iznosu od 282.703,29 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2103/21 od 28.05.2021. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena navedena prvostepena presuda u stavu drugom, trećem i četvrtom izreke, te je odbijen kao neosnovan zahtev tuženog za naknadu troškova postupka po žalbi.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su u konkretnom slučaju u pogledu dela tužbenog zahteva koji se odnosi na naknadu troškova ishrane u toku rada i naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011…18/2020, u daljem tekstu: ZPP) da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u navedenom delu, po osnovu odredbe člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tuženog osnovana.

U drugostepenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju na kome su zasnovane nižestepene presude, tužioci su u spornom periodu bili zaposleni kod tuženog po zaključenim ugovorima o radu sa pripadajućim aneksima. Tuženi kao poslodavac im je za utuženi period zaradu za časove efektivnog rada dužeg od punog radnog vremena – prekovremeni rad, za rad nedeljom, naknadu troškova za ishranu u toku rada i naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao u skladu sa Programom poslovanja tuženog i po Pravilniku o radu tuženog, po kojima je naknada troškova za ishranu u toku rada iznosila 2.700,00 dinara bruto mesečno, a regres za korišćenje godišnjeg odmora 1.000,00 dinara bruto mesečno. Iznosi dosuđeni tužiocima predstavljaju razliku između naknade troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije („Službeni glasnik RS“ broj 27/15 od 18.03.2015. godine, koji je stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno-komunalna preduzeća grada Pančeva („Službeni glasnik RS“ broj 59/2015 koji je stupio na snagu 03.07.2015. godine) i naknade tih troškova isplaćenih tužiocima za utuženi period, dok je tužiocu VV dosuđena, pored navedenih naknada i neisplaćena zarada na ime obavljenog rada dužeg od punog radnog vremena i za rad nedeljom. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka, na koji stranke nisu imale primedbe, a u skladu sa kojim su tužioci opredelili tužbeni zahtev.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 4., 104., 105., 108., 118. stav 1. tačka 5) i 6), 246. stav 1. i 2. i 256. - 259. Zakona o radu, član 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe člana 60., 65. i 66. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredaba člana 83., 84. i 85. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalna preduzeća Grada Pančeva, ocenili da tužioci osnovano potražuju manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, a tužilac VV i troškove za obavljeni rad duži od punog radnog vremena i za rad nedeljom, sve u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorom, smatrajući da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih javnih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na utužene naknade, pa su kao osnovan usvojili postavljeni tužbeni zahtev.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda nižestepeni sudovi su u delu zahteva koji se odnosi na naknadu troškova ishrane u toku rada i naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, pogrešno primenili materijalno pravo.

Prema odredbama Zakona o radu iz člana 105., pod zaradom se smatraju sva primanja iz radnog odnosa, osim primanja iz člana 14, člana 42. stav 3. tačka 4. i 4, člana 118. tačka 1. i 4, člana 119, člana 120. tačka 1. i člana 158. ovog zakona, dakle i naknada troškova za ishranu u toku rada i troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora iz člana 118. stav 1. tačka 5. i 6. istog zakona. Pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačije tumačenje pojma zarade nema uporište u zakonu, niti bi drugačijim tumačenjem bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1.), a to je očuvanje finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. Umanjenjem osnovice koja je utvrđena u članu 1. Zakona, umanjuju se sva primanja zaposlenih iz radnog odnosa čija visina zavisi od visine navedene osnovice. Na to upućuje i odredba člana 4. Zakona, prema kojoj su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju ne samo osnovice, koeficijenti, već i drugi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plata, odnosno zarada kod subjekata na koje se ovaj Zakon odnosi, donet za vreme primene ovog Zakona.

Zbog toga su odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, kojima su povećani iznosi naknada ništave i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo. Citirani zakoni su imperativnog karaktera, pa Kolektivni ugovor ne može biti suprotan zakonu (član 240. Zakona o radu), usled čega su nižestepene presude u tom delu preinačene i tužbeni zahtevi tužilaca, zasnovani na primeni takvih odredaba kolektivnih ugovora odbijeni, kao neosnovani.

Prema pretežnom uspehu tuženog u sporu, primenom čl. 153., 154. i 163. ZPP, tuženom pripada pravo na naknadu troškova prvostepenog, drugostepenog i revizijskog postupka, i to na ime troškova za sastav žalbe u iznosu od 12.000,00 dinara i za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, što sve ukupno iznosi 30.000,00 dinara. Visina ovih troškova određena je primenom važeće Advokatske tarife, prema određenom zahtevu revidenta u skladu sa odredbom člana 163. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Iz navedenih razloga, na osnovu čl. 416. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Odlučujući o reviziji tuženog u preostalom delu kojim je tužiocu VV, za period od avgusta 2016. godine zaključno sa junom 2019. godine, dosuđena naknada na ime razlike zarade za ostvarene, a neplaćene efektivne časove rada duže od radnog vremena u ukupnom iznosu od 57.038,67 dinara i za period od jula 2016. godine zaključno sa junom 2019. godine na ime razlike za rad nedeljom u ukupnom iznosu od 17.132,10 dinara, u pojedinačnim mesečnim iznosima sa opredeljenom zakonskom zateznom kamatom i doprinosima, Vrhovni kasacioni sud nije prihvatio predlog za odlučivanje o reviziji tuženog kao izuzetno dozvoljenoj na osnovu člana 404. stav 1. ZPP.

Pobijana drugostepena presuda u navedenom potvrđujućem delu kojom je pravnosnažno odlučeno o obavezi tuženog da tužiocu VV isplati razliku zarade za ostvarene, a neplaćene efektivne časove rada duže od ranog vremena i za rad nedeljom, koja je posledica razlike u evidenciji sati rada, nije suprotna pravnim shvatanjima izraženim u sudskoj praksi. Izneti revizijski navodi tuženog u tom delu ne predstavljaju pravno relevantan osnov za izjavljivanje revizije propisane odredbom člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku. Imajući u vidu sadržinu tražene pravne zaštite, način presuđenja i razloge na kojima su zasnovane nižestepene odluke, Vrhovni kasacioni sud nalazi da u konkretnom slučaju, u tom delu presuđenja, ne postoji potreba za razmatranjem pravnih pitanja, niti potreba za ujednačavanjem sudske prakse. Takođe, povodom pravnog pitanja koje se postavlja u ovom delu spora ne postoji neujednačenost sudske prakse.

S obzirom da po oceni revizijskog suda nema zakonom propisanih razloga za dozvoljenost posebne revizije tuženog u ovom delu, odlučeno je kao u trećem stavu izreke.

Ispitujući dozvoljenost izjavljene revizije na osnovu odredbe člana 410. stav 2. tačka 5. Zakona o parničnom postupku Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tuženog u ovom delu nije dozvoljena.

Odredbom člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

U konkretnom slučaju, tužba je podneta 08.08.2019. godine, a preinačena dana 19.11.2020. godine. Tužioci su u odnosu na predmet tužbenog zahteva formalni suparničari. Vrednost predmeta spora pobijanog dela odluke u odnosu na tužioca VV iznosi 217.687,91 dinara koji iznos odgovara protivvrednosti od 1.851,49 evra, računato po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan preinačenja tužbe.

Kako se predmetna parnica vodi povodom ostvarivanja novčanog zahteva iz radnog odnosa koji prema vrsti tražene pravne zaštite ne predstavlja radni spor iz člana 441. Zakona o parničnom postupku, te kako vrednost predmeta spora pobijanog dela drugostepene odluke reviziju tuženog čini nedozvoljenom, to je Vrhovni kasacioni sud našao da je revizija nedozvoljena, primenom člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku.

Iz navedenog razloga, na osnovu člana 413. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu četvrtom izreke.

Predsednik veća - sudija

Branko Stanić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić