Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 583/2023 od 23.05.2023. godine stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda tako što je odbijen tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se tužena obaveže da mu na ime potraživanja koja ima prema Zdravstvenom centru Vranje po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 3771/17 od 28.06.2017. godine i to: na ime duga zbog neisplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada za period od marta 2013. godine do novembra 2014. godine isplati pojedinačne mesečne iznose, sa zakonskom zateznom kamatom, od dospeća do isplate, na ime troškova parničnog postupka u predmetu Osnovnog suda u Vranju P1 572/16 iznos od 33.039,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na iznos od 28.500,00 dinara počev od 16.04.2017. godine do konačne isplate, na ime troškova izvršnog postupka u predmetu Osnovnim sudom u Vranju II 3771/17 iznos od 7.088,00 dinara, kao i zahtev da mu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 68.255,76 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do konačne isplate, kao neosnovan. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove prvostepenog i drugostepenog parničnog postupka u iznosu od 66.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do konačne isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je izjavio blagovremenu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...10/23), pa je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu u Zdravstvenom centru Vranje, koji mu nije isplatio troškove prevoza za dolazak i odlazak sa rada, za period od marta 2013. godine do novembra 2014. godine. Pravnosnažnim i izvršnim poravnanjem zaključenim pred Osnovnim sudom u Vranju 15.03.2017. godine u predmetu tog suda P1 572/16, poslodavac je obavezan na isplatu ove naknade. Tužilac je 23.06.2017. godine podneo predlog za izvršenje na osnovu poravnanja radi naplate neisplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada u iznosima bliže navedenim u poravnanju, kao i troškove parničnog postupka u iznosu od 33.039,00 dinara sa kamatom. Rešenjem osnovnog suda u Vranju II 3771/17 od 28.06.2017. godine, usvojen je predlog za izvršenje i određeni su troškovi izvršenja u iznosu od 7.008,00 dinara, predmet je dostavljen Javnom izvršitelju Stanku Filipoviću koji u predmetu II 1400/17 doneo zaključak o predujmu, zaključak o sprovođenju izvršenja prenosom sredstava sa računa izvršnog dužnika na namenski račun Javnog izvršitelja. Narodna banka Srbije je obaveštenjem od 11.08.2017. godine obavestila Javnog izvršitelja da izvršenje nije sprovedeno. Izvršni dužnik, Zdravstveni centar Vranje je u prinudnoj blokadi od 13.04.2021. godine, ukupno 1809 dana. Tužilac je predložio promenu sredstava i predmeta izvršenja, ali nakon toga nije preduzeta bilo koja radnja od strane Javnog izvršitelja. Osnivač zdravstvenog centra Vranje je Republika Srbija Ministarstvo zdravlja i Zdravstveni centar se finansira pretežno iz budžeta RS, dok su pokretne i nepokretne stvari koje koristi u radu u javnoj svojini.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tuženu obavezao da tužiocu isplati predmetno potraživanje, primenom odredbe člana 28. Zakona o zdravstvenoj zaštiti, člana 54. Zakona o izvršenju i obezbeđenju, člana 11. i člana 14. stav 1. Zakona o stečaju i člana 16. stav 3. Zakona o javnoj svojini nalazeći da u konkretnom slučaju postoji solidarna odgovornost Republike Srbije za obaveze Zdravstvenog centra u Vranju, čiji je ona osnivač, pošto postoje materijalnopravni uslovi za otvaranje stečajnog postupka zbog trajne nesposobnosti dužnika za plaćanje pa tužilja svoje potraživanje može da naplati jedino od tužene Republike Srbije.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu tako što je tužbeni zahtev odbio nalazeći da je izvršni postupak, koji tužilac vodi protiv svog poslodavca čiji je osnivač tužena, još uvek u toku i da tužilac nije dokazao da su iscrpljena sva raspoloživa sredstva izvršenja propisana Zakonom o izvršenju i obezbeđenju, niti je dokazala da su ispunjeni uslovi za otvaranje stečajnog postupka nad izvršnim dužnikom, pa, po oceni drugostepenog suda, nisu ispunjeni materijalni uslovi za primenu odredbe člana 14. Zakona o stečaju odnosno za aktiviranje pravila o solidarnoj odgovornosti Republike Srbije, kao osnivača Zdravstvenog centra Vranje.

Po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud je pogrešno primenio materijalno pravo a tužilac osnovano na to u reviziji ukazuje.

Odredbom člana 28. Zakona o zdravstvenoj zaštiti („Službeni glasnik RS“, broj 25/2019) propisano je da zdravstvenu ustanovu u javnoj svojini osniva Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a zdravstvenu ustanovu u privatnoj svojini osniva pravno ili fizičko lice, pod uslovima propisanim ovim zakonom (stav 2). Zdravstvena ustanova može se osnovati kao: 1) dom zdravlja; 2) zdravstvena ustanova poliklinika; 3) apotekarska ustanova; 4) bolnica (opšta i specijalna); 5) zdravstveni centar; 6) zavod; 7) zavod za javno zdravlje; 8) klinika; 9) institut; 10) kliničko-bolnički centar; 11) univerzitetski klinički centar; 12) vojna zdravstvena ustanova ili sanitetska jedinica i ustanova u Vojsci Srbije, u skladu sa posebnim zakonom.

Zakon o izvršenju i obezbeđenju („Službeni glasnik RS“, br. 106/2015... 9/2020), sredstva i predmet izvršenja propisije u odredbi člana 54. tako što sredstva izvršenja radi namirenja novčanog potraživanja jesu: prodaja nepokretnosti izvršnog dužnika, prodaja pokretnih stvari izvršnog dužnika, zajednička prodaja nepokretnosti i pokretnih stvari, prenos novčanog potraživanja izvršnog dužnika, prenos zarade izvršnog dužnika, prenos novčanih sredstava s računa izvršnog dužnika kod banke, prenos sredstava sa štednog uloga ili tekućeg računa izvršnog dužnika, prodaja finansijskih instrumenata izvršnog dužnika, prodaja udela izvršnog dužnika u privrednim subjektima i prenos potraživanja izvršnog dužnika da mu se preda ili isporuče pokretne stvari ili preda nepokretnost i unovčenje drugih imovinskih prava izvršnog dužnika (stav 2).

Na osnovu odredbe člana 11. Zakona o stečaju („Službeni glasnik RS“, br. 104/09... 95/18), stečajni postupak otvara se kad se utvrdi postojanje samo jednog stečajnog razloga (stav 1), dok su stavom 2. istog člana zakona pobrojani stečajni razlozi i to između ostalog trajna nesposobnost plaćanja, koja postoji ako stečajni dužnik ne može da odgovori svojim novčanim obavezama u roku od 45 dana od dana dospelosti obaveze i potpuno obustavi sva plaćanja u neprekidnom trajanju od 30 dana. Prema članu 14. stav 1. istog zakona, stečajni postupak ne sprovodi se prema Republici Srbiji, autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, fondovima ili organizacijama obaveznog penzijskog, invalidskog, socijalnog i zdravstvenog osiguranja, pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode iz republičkog budžeta odnosno budžeta autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. ovog člana ne sprovodi stečajni postupak, solidarno odgovaraju njegovi osnivači, odnosno vlasnici kao i članovi i akcionari (stav 3).

Na osnovu odredbe člana 16. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/2011... 153/2020) na nepokretnostima u javnoj svojini koje, u celini ili delimično koriste organi Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave za ostvarivanje njihovih prava i dužnosti ne može se sprovesti prinudno izvršenje. Predmet prinudnog izvršenja ne mogu biti ni pokretne i nepokretne stvari koje koriste zdravstvene ustanove iz Plana mreže zdravstvenih ustanova, osim u slučajevima iz člana 17. stav 2. ovog zakona na osnovu Odluke Vlade (stav 5).

U konkretnom slučaju, tužilac ima nenaplaćeno novčano potraživanje prema Zdravstvenom centru Vranje čiji je osnivač Republika Srbija, a koje nije naplaćeno u izvršnom postupku imajući u vidu da je izvršni dužnik u neprekidnoj blokadi pet godina. Pošto su sve pokretne i nepokretne stvari koje koriste zdravstvene ustanove, pa i Zdravstveni centar u Vranju, u javnoj svojini Republike Srbije, a Zdravstveni centar nema udela u imovini drugih društava, pri čemu se pokloni i donacije uplaćuju samo na račune koji su zaštićeni i ne mogu biti predmet izvršenja, sledi da tužilac nije u mogućnosti da svoje potraživanje naplati u izvršnom postupku protiv Zdravstvenog centra u Vranju zbog njegove trajne nesposobnosti za plaćanje, što znači da postoje materijalno-pravni uslovi za otvaranje stečajnog postupka. Međutim, pošto se na osnovu odredbe člana 14. stav 1. Zakona o stečaju, stečajni postupak ne sprovodi protiv zdravstvene ustanove koja se pretežno finansira kroz ustupljene javne prihode iz republičkog budžeta, što je ovde slučaj, sledi da je tužena solidarno odgovorna za dugove Zdravstvenog centra u Vranju, kao njegov osnivač, u smislu odredbe člana 14. stav 3. Zakona o stečaju.

Na osnovu odredbe člana 414. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, svaki dužnik solidarne obaveze odgovara poveriocu za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće sve dok ne bude potpuno ispunjena, ali kad jedan dužnik ispuni obavezu, ona prestaje i svi dužnici se oslobađaju. Pošto je tužena solidarni dužnik, sledi da je drugostepeni sud, preinačenjem prvostepene presude pogrešno primenio materijalno pravo.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka koju je prvostepeni sud doneo pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1. i člana 154. Zakona o parničnom postupku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je odluku kao u stavu prvom izreke doneo primenom odredbe člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Tužilac je uspeo u revizijskom postupku i ima pravo na naknadu troškova postupka na osnovu odredbe člana 165. u vezi člana 153. i 154. Zakona o parničnom postupku. Troškovi priznati tužiocu obuhvataju njegove izdatke na ime angažovanja punomoćnika, advokata, za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, primenom važeće Advokatske tarife i za sudske takse na reviziju i odluku po reviziji od po 3.202,00 dinara, u granicama njenog opredeljenog zahteva, a na osnovu važeće Taksene tarife.

Iz tih razloga, Vrhovni sud je odluku kao u stavu drugom izreke doneo primenom odredbe člana 165. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković