U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Spomenke Zarić i Biserke Živanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Ivana Delić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije – Osnovni sud u Somboru, koju zastupa Državno pravobranilaštvo – Odeljenje u Subotici, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 281/20 od 13.08.2020. godine, u sednici održanoj 09.12.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 281/20 od 13.08.2020. godine, u stavu prvom izreke.

ODBIJA SE zahtev tužioca za naknadu revizijskih troškova.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Somboru P1 995/18 od 05.11.2019. godine, stavom prvim izreke, tužbeni zahtev tužioca je usvojen. Stavom drugim i trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu za period od 01.12.2015. godine do 01.12.2018. godine, isplati na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 227.539,08 dinara i regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 107.600,04 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno opredeljene iznose, bliže određene ovim stavovima izreke. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužiocu isplati na ime solidarne pomoći iznos od 6.277,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana podnošenja tužbe 03.12.2018. godine, pa do isplate. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 105.113,32 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude, pa do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 281/20 od 13.08.2020. godine, stavom prvim izreke, žalba tužene je usvojena i preinačena prvostepena presuda tako što je odbijen tužbeni zahtev tužioca da mu tužena isplati na ime naknade troškova za ishranu u toku rada i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.12.2015. godine do 01.12.2018. godine, dospele, a neisplaćene mesečne iznose sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom u iznosima bliže određene izrekom prvostepene presude, što ukupno iznosi po osnovu ishrane 227.539,08 dinara, a po osnovu regresa 107.600,04 dinara. Stavom drugim izreke, u preostalom delu prvostepena presuda je ukinuta i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, reviziju je blagovremeno izjavio tužilac, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

S obzirom da je revizija tužioca dozvoljena po odredbi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 87/18), to nije bilo potrebe da se o istoj odlučuje kao o posebnoj reviziji.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408, u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije učinjena bitna povreda odredbe parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kao državni službenik u radnom odnosu kod tužene na radnom mestu sudijski pomoćnik u zvanju višeg sudijskog saradnika. U obračunskim listama ne postoje posebne stavke iz kojih bi se moglo zaključiti koji elementi ulaze u koeficijent tužioca prilikom isplate zarade, odnosno da li su naknade za ishranu u toku rada i regres obračunati i sadržani u isplaćenoj zaradi. Po poslednjem objavljenom podatku Zavoda za statistiku za decembar 2010. godine, utvrđeno je da je prosečna zarada u privredi iznosila 51.165,00 dinara bruto, odnosno 35.866,67 dinara neto, a da su podaci o efektivnim satima rada tužioca utvrđeni iz obračunskih lista zarada za tužioca za sporni period, kao i da visina zarade državnih službenika i nameštenika ne zavisi od odsustvovanja sa rada na ime godišnjeg odmora, plaćenog odsustva, odsustva u dane praznika i slično. Minimalna neto zarada po satu, utvrđena odlukama Socijalno- ekonomskog saveta u utuženom periodu kretala se u visini od 121,00 dinara do 155,30 dinara. Izvršena je analiza osnovne zarade nameštenika koji pripada VI platnoj grupi i ima koeficijent osnovne zarade 1,00 i utvrđeno je da je zarada tog nameštenika manja od minimalne neto zarade za oko 20%, iz kojih razloga se za ovakvog zaposlenog svakog meseca utvrđuje dodatak na zaradu do visine minimalne zarade i na obračunskoj listi ove iznose evidentira kao „razlika do minimalne zarade“. Nadalje, utvrđeno je da zarada nameštenika sa koeficijentom osnovne zarade od 1,00 ne sadrži u sebi naknadu za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, s obzirom da se njegova zarada obračunava i isplaćuje u visini minimalne zarade, a minimalna zarada u sebi ne sadrži dodatke.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev tužioca nalazeći da mu pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora pripada u visini mesečne naknade shodno parametrima koje je tuženi ranije primenjivao prilikom obračuna ovih naknada i na osnovu kojih je i veštak izvršio obračun naknada. U okolnostima kada prava zaposlenih (na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora) nisu bila regulisana posebnim propisima, a tužena nije mogla da se izjasni o visini ovih naknada, prvostepeni sud je zaključio da se u konkretnom slučaju primenjuju opšti propisi o radu, zbog čega je i usvojio tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, iz razloga što su u koeficijentu za obračun plate sadržane i naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Činjenica da se u isplatnim listićima ne vidi koji deo koeficijenta tužioca predstavlja naknadu za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora ne podrazumeva da u koeficijent prilikom njegovog utvrđenja nisu uračunate predmetne naknade kao deo osnovne zarade, niti da je iznos navedenih naknada različit za zaposlene, što bi se dogodilo kada bi ova naknada ulazila u osnovicu s obzirom da se osnovica množi sa koeficijentom – koji je različit za zaposlene raspoređene na različitim radnim mestima, ta činjenica sama po sebi ne stvara osnov za zaključak da isplata naknada za regres i topli obrok za sporni period nije izvršena.

Prema članu 4. stav 1. Zakona o državnim službenicima („ Sl. Glasnik RS“ br.79/05, 104/09), na prava i dužnosti državnih službenika koji nisu uređeni ovim ili posebnim zakonom ili drugim propisom primenjuju se opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor za državne organe.

Odredbom člana 1. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika („Službeni glasnik RS“, broj 62/06...95/18), propisano je da se ovim zakonom uređuju plate, naknade i druga primanja državnih službenika i nameštenika, dok je članom 2. istog zakona, propisano da se plata državnih službenika i nameštenika sastoji od osnovne plate i dodatka na platu.

Naime, državni službenici se nalaze u posebnom režimu radnih odnosa na koje se primenjuju posebni propisi u ostvarivanju prava, obaveza i odgovornosti iz radnog odnosa i prilikom odlučivanja o pravu na naknadu za ishranu u toku rada i regresa za koršćenje godišnjeg odmora nema mogućnosti primene odredaba Zakona o radu, odnosno propisa koji se odnose na opšti režim radnih odnosa, jer je pitanje plate regulisno odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe, pa nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Takođe, kako je ostvarivanje prava na naknadu za ishranu u toku rada i prava na regres za korišćenje godišnjeg odmora, koja su predviđena odredbama člana 118. tačka 5. i 6. Zakona o radu, obezbeđeno i Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, za zaposlene na koje se primenjuju odredbe ovog zakona, to nije povređen princip zabrane diskriminacije u odnosu na ostale zaposlene na koje se primenjuje Zakon o radu.

Kako se revizijom ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Tužilac nije uspeo po reviziji, pa je odbijen i njegov zahtev za naknadu troškova revizijskog postupka, primenom odredbe člana 165. stav 1. ZPP.

Predsednik veća-sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić