ODBIJA SE zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2135/17 od 10.12.2019. godine, stavom prvim izreke usvojen je tužbeni zahtev i tužena obavezana da tužiocu na ime neisplaćene razlike između iznosa naknade zarade primljene za vreme trajanja privremenog udaljenja sa rada i punog iznosa osnovne zarade isplati pojedinačno označene mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom bliže označeno u tom stavu izreke. Stavom drugim izreke obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 112.445,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1409/20 od 24.06.2020. godine, stavom prvim izreke odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda, a stavom drugim izreke odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na žalbu.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava, sa pozivom na odredbu člana 404. ZPP.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju tužene sa zahtevom za naknadu troškova odgovora na reviziju.

Odlučujući o dozvoljenosti revizije u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...55/14), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji tužene radi tumačenja odredbi materijalnog prava o pravu zaposlenog na razliku između isplaćene naknade za vreme udaljenja sa rada i punog iznosa zarade, u vezi sa ishodom disciplinskog postupka vođenog zbog teške povrede službene dužnosti.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u stavu prvom izreke na osnovu člana 404. stav 2. ZPP.

Odlučujući o reviziji na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tužene osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju protiv tužioca je pokrenut disciplinski postupak zbog osnovane sumnje da je izvršio tešku povredu službene dužnosti, zaključkom načelnika Policijske uprave u Šapcu od 11.07.2014. godine. Istog dana doneto je rešenje kojim se tužilac raspoređen na radno mesto ... – ... u Odeljenju za ... PU Šabac, privremeno udaljuje iz Ministarstva unutrašnjih poslova od 11.07.2014. godine do okončanja disciplinskog postupka, s tim što za vreme trajanja udaljenja zaposleni ima pravo na naknadu u visini 1/2 plate. Rešenjem disciplinskog starešine PU Šabac od 26.11.2014. godine, tužilac je oglašen odgovornim za tešku povredu službene dužnosti iz člana 157. stav 1. tačka 7. Zakona o policiji zbog čega je izrečena disciplinska mera novčane kazne u visini od 40% od mesečne plate zaposlenog u vremenu od 3 meseca. Rešenjem disciplinske komisije od 26.12.2014. godine, odbijen je kao neosnovan prigovor tužioca podnet na rešenje disciplinskog starešine i pobijano rešenje je potvrđeno. Rešenjem MUP-a Policijske uprave u Šapcu, tužilac je vraćen na rad i raspoređen na radno mesto ... – ... u Odeljenju za ... PU Šabac u svom zvanju od 30.01.2015. godine. Veštačenjem je utvrđena razlika između iznosa pune osnovne zarade i isplaćene naknade tužiocu u periodu od 11.07.2014. do 30.01.2015. godine (privremeno udaljenje iz službe) u ukupnom iznosu od 116.897,19 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su zaključili da tužilac ima pravo na isplatu razlike između iznosa osnovne zarade i isplaćene naknade u periodu privremenog udaljenja iz službe, iako je u disciplinskom postupku oglašen odgovornim za tešku povredu službene dužnosti jer mu ovo pravo pripada na osnovu člana 169. tačka 2. Zakona o radu, s obzirom da tužiocu nije prestao radni odnos, što znači da udaljenje nije bilo opravdano niti ima osnova za isplatu naknade zarade u umanjenom iznosu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda stanovište nižestepenih sudova je zasnovano na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Prema odredbi člana 169. stav 1. tačka 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05, 61/2005, 54/2009, 32/2013) koja je važila u vreme donošenja rešenja o privremenom udaljenju iz službe, do izmene („Službeni glasnik RS“ broj 75/14 od 21.07.2014. godine), zaposlenom za vreme privremenog udaljenja sa rada, u smislu članova 165. i 166. ovog zakona, pripada razlika između iznosa naknade zarade primljene po osnovu člana 168. ovog zakona i punog iznosa osnovne zarade ako zaposlenom ne prestane radni odnos u smislu člana 179. tačka 2) do 4) ovog zakona. Smisao navedene odredbe treba tumačiti u kontekstu preostalih odredaba Zakona o radu na koje svojom sadržinom upućuje i odredaba tada važećeg Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“ broj 101/05, 63/09 i 92/11) na osnovu kojih je protiv tužioca vođen i okončan disciplinski postupak za tešku povredu službene dužnosti.

Na osnovu tada važećih odredaba Zakona o radu, pre donošenja rešenja o otkazu ugovora o radu ako je zaposleni učinio povredu radne obaveze, poslodavac je dužan da ga pismeno upozori o tome i ostavi rok u kome zaposleni ima pravo da se izjasni (najmanje pet radnih dana od dana dostavljanja upozorenja). Takođe, poslodavac je dužan da upozorenje dostavi na mišljenje sindikatu, koji je dužan da se na isto izjasni u istom roku. U nekim slučajevima postoji opasnost da dođe do težih posledica ako zaposleni ostane na radu, pa je omogućeno poslodavcu da zaposlenog privremeno udalji sa rada ako je priroda povrede radne obaveze, odnosno kršenja radne discipline, ili ponašanje zaposlenog takvo da ne može da nastavi rad kod poslodavca pre isteka navedenih rokova iz člana 180. stav 1. i 181. stav 2. ovog zakona (član 165 stav 2.). Po isteku rokova za sprovođenje otkaznog postupka, poslodavac može da donese rešenje o otkazu ukoliko za to postoje opravdani razlozi iz člana 179. tačka 2) – 4). Udaljenje iz čl. 165. ovog Zakona može da traje najduže tri meseca, a po isteku tog perioda poslodavac je dužan da zaposlenog vrati na rad ili da donese rešenje o otkazu ugovora o radu.

Sa druge strane u članu 165. navedenog Zakona o policiji, propisani su razlozi i postupak privremenog udaljenja iz službe, tako što se zaposleni u ministarstvu može privremeno udaljiti sa rada, pored ostalog, kada je protiv njega pokrenut disciplinski postupak zbog teške povrede službene dužnosti ukoliko bi njegovo prisustvo na radu štetilo interesima službe i u tom slučaju udaljenje može trajati do pravnosnažnog okončanja disciplinskog postupka. Zaposleni za to vreme ima pravo na naknadu u visini 1/2 plate, odnosno 2/3 plate ako jedini izdržava porodicu. Za razliku od tada važećih odredaba Zakona o radu koji izričito ne vrši gradaciju na teže i lakše povrede radnih obaveza, Zakon o policiji pravi razliku lakih i teških povreda službene dužnosti za koje policijski službenici i drugi zaposleni u Ministarstvu odgovaraju disciplinski (članovi 156. i 157.). Kao disciplinska mera za teške povrede službene dužnosti nije predviđen samo prestanak radnog odnosa, već i novčana kazna, raspoređivanje na drugo radno mesto i uslovni prestanak radnog odnosa, kako je to propisano u članu 159. navedenog zakona.

Kako je tužilac privremeno udaljen iz službe i po okončanju disciplinskog postupka vraćen na rad, u ovom slučaju se radi o pravu na razliku između isplaćene naknade zarade i punog iznosa zarade koja se ostvaruje kada se ispostavi da je udaljenje bilo neosnovano. To je slučaj kada se disciplinski postupak okonča obustavljanjem ili oslobađanjem zaposlenog odgovornosti, kao i kada je zaposleni oglašen krivim, ali mu bude izrečena disciplinska mera koja se izriče za lakše povrede službene dužnosti (član 158.), s obzirom da je udaljenje moguće samo u slučaju da je disciplinski postupak pokrenut zbog teže povrede službene dužnosti. Tužilac je u okončanom disciplinskom postupku oglašen odgovornim za tešku povredu službene dužnosti i izrečena mu je novčana kazna (40% od mesečne plate u vremenu od 3 meseca), kao jedna od mera predviđenih za teške povrede službene dužnosti (član 159. stav 1. tačka 1. Zakona o policiji), pa zato nema pravo na traženu razliku, budući da privremeno udaljenje sa rada nije bilo neosnovano.

Pored toga, po članu 125. Zakona o državnim službenicima („Službeni glasnik RS“ broj 79/05 ... 104/09) na čiju primenu upućuje član 169. navedenog Zakona o policiji, Republika Srbija odgovara za štetu prouzrokovanu državnom službeniku na radu ili u vezi sa radom prema opštim pravilima obligacionog prava. Da bi se za prouzrokovanu štetu odgovaralo po pravilima o građanskoj odgovornosti, ma koje vrste, potrebno je da je šteta prouzrokovana protivpravno što je opšti uslov za građansko-pravnu odgovornost i bez postojanja ovog uslova nema odgovornosti za štetu, pa u konkretnom slučaju suprotno stanovištu nižestepenih sudova nema mesta ni za primenu pravila o odgovornosti po osnovu krivice iz člana 154, odnosno odgovornosti na osnovu člana 172. Zakona o obligacionim odnosima, jer u postupanju organa tužene nije bilo protivpravnosti.

Tužena je uspela u postupku po reviziji pa joj na osnovu članova 153. stav 1, 154. i 165. stav 2. ZPP pripadaju troškovi postupka u visini traženih troškova za sastav revizije u iznosu od 12.000,00 dinara, dok troškovi prvostepenog i žalbenog postupka nisu priznati jer zahtev nije opredeljen u smislu člana 163. stav 2. navedenog zakona.

Zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju je odbijen primenom člana 154. stav 1. ZPP, jer ovi troškovi nisu bili potrebni radi vođenja parnice.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić