.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 3162/2024
15.11.2024. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Stanković, predsednika veća, Radoslave Mađarov, Jasmine Simović, Zorice Bulajić i Irene Vuković, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužilaca AA iz ..., BB iz ..., VV, GG i DD, svih iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Saša Milenković, advokat iz ..., protiv tuženog „Elektroprivreda Srbije“ a.d. Beograd, čiji je punomoćnik Sabahudin Tahirović, advokat iz ..., radi utvrđenja ništavosti, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 5474/23 od 06.06.2024. godine, u sednici održanoj 15.11.2024. godine, doneo je
P R E S U D U
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 5474/23 od 06.06.2024. godine.
PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 5474/23 od 06.06.2024. godine, tako što se ODBIJA kao neosnovana žalba tužilaca i POTVRĐUJE presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 635/23 od 21.09.2023. godine.
OBAVEZUJU SE tužioci da tuženom nadoknade troškove revizijskog postupka od 49.500,00 dinara, u roku od osam dana od dostavljanja prepisa presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 635/23 od 21.09.2023. godine, odbijeni su kao neosnovani tužbeni zahtevi tužilaca: AA za utvrđenje da je ništava odredba člana 4. Aneksa 1 ugovora o radu broj .., zaključenog između tužioca i tuženog Privrednog društva „Rudarski basen Kolubara“ d.o.o. Lazarevac, čiji je pravni sledbenik JP „Elektroprivreda Srbije“ Beograd – broj Aneksa .. od 04.02.2015. godine u delu u kome je navedeno da se osnovna zarada zaposlenog određuje na osnovu koeficijenta posla od 1910, zbog povrede prava na jednaku zaradu, za isti rad i rad iste vrednosti i zbog povrede zabrane diskriminacije; BB za utvrđenje da je ništava odredba člana 4. Aneksa 3 ugovora o radu broj .. zaključenog između tužioca i tuženog Privrednog društva „Rudarski basen Kolubara“ d.o.o. Lazarevac, čiji je pravni sledbenik JP „Elektroprivreda Srbije“ Beograd – broj Aneksa .. od 04.02.2015. godine u delu u kome je navedeno da se osnovna zarada zaposlenog određuje na osnovu koeficijenta posla od 1573, zbog povrede prava na jednaku zaradu, za isti rad i rad iste vrednosti i zbog povrede zabrane diskriminacije; VV za utvrđenje da je ništava odredba člana 4. Aneksa 1. ugovora o radu broj .. zaključenog između tužioca i tuženog Privrednog društva „Rudarski basen Kolubara“ d.o.o. Lazarevac, čiji je pravni sledbenik JP „Elektroprivreda Srbije“ Beograd – broj Aneksa .. od 05.02.2015. godine u delu u kome je navedeno da se osnovna zarada zaposlenog određuje na osnovu koeficijenta posla od 1910, zbog povrede prava na jednaku zaradu, za isti rad i rad iste vrednosti i zbog povrede zabrane diskriminacije; GG za utvrđenje da je ništava odredba člana 4. Aneksa 5 ugovora o radu broj .. zaključenog između tužioca i tuženog Privrednog društva „Rudarski basen Kolubara“ d.o.o. Lazarevac, čiji je pravni sledbenik JP „Elektroprivreda Srbije“ Beograd – broj Aneksa .. od 04.02.2015. godine u delu u kome je navedeno da se osnovna zarada zaposlenog određuje na osnovu koeficijenta posla od 3011, zbog povrede prava na jednaku zaradu, za isti rad i rad iste vrednosti i zbog povrede zabrane diskriminacije; DD za utvrđenje da je ništava odredba člana 4. Aneksa 2 ugovora o radu .. zaključenog između tužilje i tuženog Privrednog društva „Rudarski basen Kolubara“ d.o.o. Lazarevac, čiji je pravni sledbenik JP „Elektroprivreda Srbije“ Beograd – broj Aneksa .. od 04.02.2015. godine u delu u kome je navedeno da se osnovna zarada zaposlenog određuje na osnovu koeficijenta posla od 1770, zbog povrede prava na jednaku zaradu, za isti rad i rad iste vrednosti i zbog povrede zabrane diskriminacije i odlučeno da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 5474/23 od 06.06.2024. godine, preinačena je prvostepena presuda tako što je tužbeni zahtev o kome je odlučeno u celosti usvojen, te tuženi obavezan da tužiocima nadoknadi parnične troškove od 434.250,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate i troškove žalbenog postupka od 148.500,00 dinara.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je, pozivom na član 404. ZPP, blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 404. ZPP, Vrhovni sud je ocenio da je revizija dozvoljena zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse.
Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u skladu sa članom 408. ZPP i utvrdio da je revizija osnovana.
U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, svi tužioci su bili zaposleni kod pravnog prethodnika tuženog u organizacionom delu „Kolubara Metal“ i svi su 04., odnosno 05.02.2015. godine na osnovu ponude poslodavca zaključili anekse ugovora o radu, čiju ništavost u ovoj parnici traže u delu kojim je utvrđen koeficijent za obračun osnovne zarade. Pre nego što je učinio ponudu, poslodavac je 16.01.2015. godine doneo Odluku o izmeni i dopuni Odluke o organizaciji i sistematizaciji poslova RB „Kolubara“ d.o.o. Lazarevac i Ogranak „Kolubara Metal“ Vreoci broj 2-01-186 i 30.01.2015. godine Odluku o izmenama Odluke o koeficijentima poslova RB „Kolubara“ d.o.o. Lazarevac broj 2-01-414 - koja je istog dana stupila na snagu, odnosno čija je ispravka stupila na snagu 02.02.2015. godine. Ovim opštim aktima poslodavca predviđena je izmena u sistematizaciji radnih mesta, kao i koeficijenti za obračun osnovne zarade na svakom od radnih mesta, u skladu sa kojima su tužioci zaključili anekse ugovora o radu.
Prvostepeni sud nalazi da je tuženi ispunio zakonom propisane uslove iz člana 171. stav 1. tačke 1. i 5. Zakona o radu, po kojima zaposlenom može biti ponuđena izmena ugovorenih uslova rada, radi premeštaja zaposlenog na drugi odgovarajući posao zbog potreba procesa i organizacije rada, kao i radi promene elemenata za utvrđivanje osnovne zarade, radnog učinka, naknade zarade, uvećane zarade i drugih primanja zaposlenog koja su sadržana u ugovoru o radu u skladu sa članom 33. stav 1. tačka 11. tog zakona. Tuženi je radna mesta tužilaca i opis njihovih poslova uskladio sa Odlukom o izmenama i dopunama Odluke o sistematizaciji poslova od 16.01.2015. godine, a ujedno je došlo i do promene elemenata za utvrđivanje osnovne zarade i tužiocima utvrđen novi koeficijent poslova u skladu sa Odlukom o izmenama odluke o koeficijentima poslova od 30.01.2015. godine. Ovi opšti akti pravnog prethodnika tuženog nisu osporeni u zakonom predviđenom postupku pred Ustavnim sudom. Iz navedenih razloga, na osnovu odredbi članova 9. stav 2, 104. stav 2, 171. stav 1, 172. stav 1. i 193. stav 1. Zakona o radu, kao i članova 103. i 109. Zakona o obligacionim odnosima, prvostepeni sud odbija tužbeni zahtev kao neosnovan. Navodi tužilaca da je 27.01.2015. godine zaključen Poseban kolektivni ugovor za „Elektroprivredu Srbije“, čijim članom 32. je ugovoreno da se promena koeficijenta ne može vršiti bez pisane saglasnosti sindikata ocenjeni su kao neosnovani, pošto je taj Kolektivni ugovor stupio na snagu 07.02.2015. godine, nakon stupanja na snagu Odluke o izmeni koeficijenata, pa nije postojala obaveza pribavljanja saglasnosti sindikata kao uslova zakonitosti izmene obračuna osnovne zarade.
Drugostepeni sud ne prihvata stanovište prvostepenog suda, nalazeći da je pravni prethodnik tuženog postupio protivno zabrani zloupotrebe prava, odnosno da je zaključenjem spornih aneksa postupao suprotno dobrim poslovnim običajima, što vodi osnovanosti postavljenih tužbenih zahteva. Naime, kada je zaključenim Kolektivnim ugovorom 27.01.2015. godine poslodavcu zabranjeno da samostalno utvrđuje koeficijente, činjenica da je poslodavac nakon toga doneo opšte akte i dostavio ponude tužiocima za zaključenje Aneksa ugovora o radu, bez prethodno pribavljene saglasnosti sindikata, ukazuje na protivpravno ponašanje koje podleže sankciji ništavosti.
Po stanovištu Vrhovnog suda, u konkretnom slučaju nema mesta retroaktivnoj primeni odredbe člana 32. Posebnog kolektivnog ugovora koji je stupio na snagu 07.02.2015. godine, pošto u vreme donošenja opštih akata poslodavca, odnosno zaključenja spornih aneksa, saglasnost sindikata nije bila formalni uslov za izmenu koeficijenta za obračun osnovne zarade zaposlenih.
Stoga, suprotno stanovištu drugostepenog suda, sporne odredbe aneksa nisu ništave, pošto su koeficijenti poslova utvrđeni u skladu sa Odlukom o izmenama i dopunama Odluke o sistematizaciji poslova od 16.01.2015. godine, nakon čega je došlo do promene elemenata za utvrđivanje osnovne zarade Odlukom o izmenama i dopunama Odluke o koeficijentima poslova od 30.01.2015. godine. Tužioci su ponude poslodavca za zaključenje aneksa, koje imaju osnov u ovim opštim aktima prihvatili, pa kada su aneksi ugovora o radu zaključeni pre stupanja na snagu Posebnog kolektivnog ugovora za Elektroprivredu Srbije, nema mesta retroaktivnoj primeni odredbi tog Kolektivnog ugovora.
Razlozi na kojima je prvostepeni sud zasnovao svoju odluku su zbog toga u celosti prihvatljivi i za revizijski sud.
Pravilno je prvostepeni sud odlučio o parničnom troškovima, primenom člana 153. ZPP. Na osnovu odredbi članova 165. stav 2. i 154. ZPP, tuženom su dosuđeni opravdani troškovi revizijskog postupka, koje čini nagrada za sastav revizije od 49.500,00 dinara. Tuženom nije priznat trošak na ime PDV, jer nije priložio račun o izvršenoj advokatskoj usluzi za podnetu reviziju, saglasno odredbama člana 42. stavova 1. i 2. Zakona o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“ br. 84/04 ... 138/22).
Iz iznetih razloga, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća – sudija
Vesna Stanković,s.r.
Za tačnost otpravka
zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
