U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Gordana Jovanović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Osnovni sud u Somboru, čiji je zastupnik Državno pravobranilaštvo iz Beograda, radi isplate, odlučujući o reviziji tužilje, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 759/20 od 03.07.2020. godine, na sednici održanoj 11.02.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje, izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 759/20 od 03.07.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Osnovni sud u Somboru, presudom P1 294/19 od 04.11.2019. godine, usvojio je tužbeni zahtev (stav prvi izreke), tako što je obavezao tuženu da isplati tužilji na ime naknade za ishranu u toku rada i na ime regresa za period od 01.02.2016. godine do 30.03.2019. godine, određene novčane mesečne iznose, sa zakonskom zateznom kamatom (sve bliže određeno u stavu drugom izreke). Obavezao je tuženu da naknadi tužilji troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 67.375,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na taj iznos troškova, računajući istu od dana izvršnosti presude do isplate, u roku od 8 dana od dana prijema overenog prepisa presude (stav treći izreke).

Apelacioni sud u Novom Sadu, presudom Gž1 759/20 od 03.07.2020. godine, usvojio je žalbu tužene i preinačio presudu Osnovnog suda u Somboru P1 294/19 od 04.11.2019. godine, tako što je odbio tužbeni zahtev tužilje da joj tužena isplati na ime naknade za ishranu u toku rada za period februar 2016. godine – mart 2019. godine, određene novčane mesečne iznose, sa zateznom kamatom i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period februar 2016. godine - mart 2019. godine, iznos od po 2.988,89 dinara mesečno, sa zateznom kamatom i na ime troškova postupka iznos od 67.375,00 dinara, sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate (sve bliže određeno u stavu prvom izreke). Obavezao je tužilju da naknadi tuženoj troškove prvostepenog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara i troškove postupka po žalbi u iznosu od 12.000,00 dinara, sve u roku od osam dana (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, kao posebnu, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, na osnovu odredbe člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku. U reviziji je između ostalog ukazao na presudu Vrhovnog kasacionog suda Rev2 2205/2016 od 27.10.2016. godine.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu odredbe člana 403. stav 2. tačka 2, a u vezi člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 49/13 - US, 74/13 - US, 55/14, 87/18 i 18/20) i utvrdio da revizija tužilje nije osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima, nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, na osnovu člana 408. ZPP. U reviziji se ukazuje da je drugostepeni sud učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, kada se između ostalog navodi da drugostepena presuda ima nedostataka zbog kojih se ne može ispitati, jer je protivrečna sama sebi i da drugostepena presuda uopšte nema razloga, niti su navedeni razlozi o bitnim činjenica. Međutim, zbog navedene bitne povrede odredaba parničnog postupka, revizija se ne može izjaviti, s obzirom na to da ista nije propisana kao razlog za izjavljivanje revizije odredbama člana 407. stav 1. tačka 1. – 3. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u radnom odnosu u Osnovnom sudu u Somboru, raspoređena na radno mesto „...“ u zvanju „...“, počev od 01.03.2016. godine, po rešenju tužene od 08.04.2016. godine, kojoj je određen koeficijent za obračun i isplatu plate VII platnog razreda, XII platne grupe od 2,07. Rešenjem tužene od 09.03.2018. godine, koje je na snazi od 01.03.2018. godine, tužilja je i dalje raspoređena na radno mesto „...“ u zvanju „...“, kojoj je određen koeficijent za obračun i isplatu plate VIII platnog razreda, XII platne grupe od 2,18. Na osnovu oba rešenja je određeno da će se osnovica za obračun i isplatu plate utvrđivati za svaku budžetsku godinu, u skladu sa Zakonom o budžetu Republike Srbije. U dostavljenim obračunskim listama zarada za tužilju ne postoje posebne stavke iz kojih bi se moglo zaključiti da su naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u spornom periodu od februara 2016. godine do marta 2019. godine, obračunate i sadržane u isplaćenoj zaradi (tužba je podneta 22.03.2019. godine).

Prvostepeni sud je zaključio, da se tužena koja se nije mogla izjasniti o visini ovih naknada (za ishranu u toku rada i regresa), niti ih je veštak mogao utvrditi, primenjivala zakonske odredbe na štetu tužilje. Pravo tužilje na isplatu navedenih naknada je samo deklaratorno navedeno u Posebnom kolektivnom ugovoru za državne organe („Službeni glasnik RS“ br. 25/15, 50/15 i 20/18), jer tužena na kojoj je teret dokazivanja nije dokazala da je vršila obračun i isplatu po tom osnovu i da u nedostatku konkretne regulative bilo je moguće obračunati ove naknade prema visini koja je bila određena ranijim Opštim kolektivnim ugovorom, kako je veštak i učinio na način da su korišćeni poznati parametri i metodologija koju je tužena ranije primenjivala prilikom obračunan ovih naknada. Pored toga, da član 48. Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe („Službeni glasnik RS“ br. 38/19 od 31.05.2019. godine), propisuje da, zaposleni može da ostvari pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada (topli obrok) i regres za korišćenje godišnjeg odmora od 2020. godine, ako se za takvu vrstu naknade troškova steknu uslovi u Budžetu Republike Srbije, iz čega nedvosmisleno proizlazi da ove naknade nisu uračunate u vrednost koeficijenta.

Drugostepeni sud je zaključio da, tužilja nije dokazala da joj predmetne naknade shodno važećoj zakonskoj i podzakonskoj regulativi u utuženom periodu nisu isplaćivane, da je irelevantno za odluku u ovoj pravnoj stvari okolnost što namešteniku iz VI platne grupe koji ima koeficijent osnovne zarade 1,00 predmetne naknade nisu sadržane u koeficijentu, s obzirom na to da je njegova osnovna zarada niža od minimalne zarade. Ovo iz razloga, što je tužilja u spornom periodu bila raspoređena u VI platni razred XII platne grupe i imala koeficijent osnovne zarade od 2,07, odnosno duplo veći koeficijent osnovne plate od koeficijenta nameštenika iz VI platne grupe koji ima najniži koeficijent od 1,00 i čija je osnovna zarada dobijena množenjem koeficijenta sa osnovicom, bila niža od minimalne zarade. Zatim, da je u kasnijem periodu počev od 01.03.2018. godine tužilja bila raspoređena u VIII platni razred XII platne grupe i imala veći koeficijent osnovne zarade 2,18. Pored toga, da Posebni kolektivni ugovor za državne organe iz 2015. godine, propisuje da su u koeficijentu sadržane i naknade troškova za ishranu u toku rada, kao i regres za korišćenje godišnjeg odmora i da nije sporno da se iz koeficijenta osnovne plate za tužilju od 2,07, odnosno 2,18 u isplatnim listićima ne vidi koji procenat ili nominalni iznos predstavlja predmetne troškove, ali sama ta činjenica ne stvara osnov za isplatu predmetnih naknada, na način na koji je to utvrdio prvostepeni sud, niti podrazumeva da deo tužiljinog koeficijenta pouzdano ne sadrži predmetne troškove, zbog čega je prvostepenu presudu preinačio i u celosti odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje.

Odredbom člana 118. stav 1. tačka 5. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05, 67/05, 54/09, 32/13 i 75/14) je propisano da, zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način, a tačkom 6. ovog stava i za regres za korišćenje godišnjeg odmora.

Odredbom člana 29. stav 2. Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe („Službeni glasnik RS“ br. 25/05, 50/15 – aneks, 20/18 i 34/18) je propisano da, osnovna plata zaposlenog se određuje množenjem koeficijenta sa osnovicom za obračun i isplatu plate, pri čemu se u koeficijentu, u skladu sa zakonom kojim se uređuje način utvrđivanja plata državnih službenika i nameštenika, sadržane i naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Odredbom člana 48. stav 1. Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe („Službeni glasnik RS“ br. 38/19 i 55/20) je propisano da, zaposleni može da ostvari pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada (topli obrok) i regres za korišćenje godišnjeg odmora od 2020. godine, ako se za takvu vrstu naknade troškova steknu uslovi u Budžetu Republike Srbije. Odredbom stava 2. ovog člana, da, visinu naknade troškova iz stava 1. ovog člana utvrđuje Vlada.

Prema tome, neosnovani su navodi revizije i ne može se prihvatiti zaključak prvostepenog suda o metodologiji obračuna traženih naknada, s obzirom na to da tužilja za sporni period nije dokazala da joj naknade na ime troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora nisu isplaćene, polazeći od citiranih odredbi Zakona o radu i Posebnog kolektivnog ugovora za državne organe, a prema oceni ovog suda drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo kad je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužilje za isplatu traženih naknada za period od 01.02.2016. godine do 30.03.2019. godine.

Kako se odbija kao neosnovana revizija tužilje i navodi iz revizije nisu od uticaja na drugačiju odluku ovog suda, to nije neophodno dalje detaljno obrazlagati ovu presudu, na osnovu odredbe člana 414. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbe člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić