Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Božidara Vujičića i dr Ilije Zindovića, članova veća, u parnici tužioca AA iz mesta ..., ..., čiji je punomoćnik Nemanja Lukić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, radi isplate, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1767/18 od 22.08.2018. godine, u sednici održanoj 12.12.2019. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1767/18 od 22.08.2018. godine u stavu prvom izreke i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1365/16 od 18.12.2017. godine u delu stava drugog izreke kojim je utvrđeno da je tužilac u radnom odnosu na neodređeno vreme i u stavu trećem i četvrtom izreke i predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje u ukinutom delu.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1365/16 od 18.12.2017. godine, stavom prvim izreke dozvoljeno je preinačenje tužbe kao u podnesku od 17.11.2017. godine. Stavom drugim izreke usvojen je tužbeni zahtev tužioca, pa je utvrđeno da je tužilac u radnom odnosu na neodređeno vreme kod tužene, te da mu po tom osnovu pripadaju sva prava i obaveze iz radnog odnosa. Stavom trećim izreke usvojen je tužbeni zahtev tužioca, pa je obavezana tužena da tužiocu na ime neisplaćenih zarada u periodu od juna 2013. godine do avgusta 2017. godine isplati ukupno 1.935.753,25 dinara u mesečnim iznosima i sa zakonskom zateznom kamatom bliže određenim ovim stavom izreke, kao i da na navedene iznose uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje i to: doprinose penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, doprinose zdravstvenog osiguranja Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje i doprinose osiguranja za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje. Stavom četvrtim izreke obavezana je tužena da tužiocu naknadi parnične troškove od 199.528,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1767/18 od 22.08.2018. godine, stavom prvim izreke odbijena je, kao neosnovana, žalba tužene i prvostepena presuda potvrđena u stavu prvom, delu stava drugog kojim je utvrđeno da je tužilac u radnom odnosu na neodređeno vreme kod tužene, stavu trećem i četvrtom izreke. Stavom drugim izreke ukinuta je prvostepena presuda u ostalom delu stava drugog izreke i predmet u tom delu vraćen sudu na ponovno suđenje.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju tužene.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, br, 72/11 ... 87/08), pa je utvrdio da je revizija tužene osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je od 2009. godine zaposlen kod tužene na radnom mestu ... pri PS ..., PU ... izmeštena u .... Platu je primao do maja 2013. godine kada je isplata prekinuta bez obrazloženja. Prema izveštaju iz Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja od 06.04.2015. godine, utvrđeno je da je za tužioca izvršena prijava od strane MUP-a 04.02.2010. godine, a da je datum prestanka obaveznog socijalnog osiguranja 31.05.2013. godine. Iz iskaza tužioca proizilazi da je zaposlen kod tužene od 2009. godine kao ... u PS ... i da je platu uredno primao do maja 2013. godine kada je isplata prestala, da je imao obavezu prikupljanja informacija bitnih za bezbednost građana koje je u pisanoj formi prosleđivao lancu komande u PS ..., a po njegovom saznanju informacije su dalje prosleđivane PU ... izmeštena u ..., da nije dobio rešenje o prestanku radnog odnosa, kao ni rešenje o zasnivanju radnog odnosa (koje je potpisao), te da je njegova radna knjižica kod tužene, te da u utuženom periodu nije radio i da se nalazi na birou kao nezaposleno lice. Iz nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko-finansijske struke utvrđena je visina potraživanja za sporni period.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev tužioca i utvrdili da je tužilac u radnom odnosu na neodređeno vreme kod tužene i obavezali tuženu da tužiocu isplati na ime naknade štete zbog neisplaćene zarade za period od juna 2013. godine do avgusta 2017. godine novčane iznose bliže označene za svaki mesec navedenog perioda sa pripadajućom kamatom, te obavezali tuženu da na ime i za račun tužioca uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje nadležnim Fondovima PIO i zdravstvenog osiguranja i doprinose za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje, zaključivši da se tužilac od 01.02.2009. godine nalazi u radnom odnosu kod tužene i da je od 04.02.2010. godine do 31.05.2013. godine bio prijavljen na osiguranje kod tužene, te da tužena, na kojoj je teret dokazivanja, nije dostavila dokaz da je donela rešenje o prestanku radnog odnosa tužiocu i time mu omogućila pravo na pravni lek.

Osnovan je revizijski navod da je pobijana presuda doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava. Imajući u vidu sve okolnosti slučaja, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je zbog pogrešnog pravnog shvatanja nižestepenih sudova izostalo utvrđenje relevantnih činjenica na okolnosti blagovremenosti tužbe radi utvrđenja postojanja radno-pravnog statusa tužioca kao zaposlenog na neodređeno vreme od čega zavisi pravo tužioca na isplatu plate i pravilna primena materijalnog prava o tužbenom zahtevu.

U konkretnom slučaju tužilac je kumulativno postavio tužbene zahteve i to radi utvrđenja postojanja radnog odnosa na neodređeno vreme i naknadu po osnovu neisplaćenih zarada u periodu od juna 2013. godine do avgusta 2017. godine, kao i da na navedene iznose uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje. S tim u vezi, utvrđenje radno-pravnog statusa tužioca kao zaposlenog na neodređeno vreme i eventualna povreda ovog prava tužioca je njegov primarni tužbeni zahtev. Blagovremenost ovako postavljenog (primarnog) tužbenog zahteva je uslov da sud pristupi utvrđivanju ostalih relevantnih činjenica.

Saglasno revizijskim navodima, nema zakonite odluke o tužbenom zahtevu tužioca bez pravilne primene odredbe člana 195. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05), kojom je propisano da protiv rešenja kojim je povređeno pravo zaposlenog ili kad je zaposleni saznao za povredu prava, zaposleni, odnosno predstavnik sindikata čiji je zaposleni član ako ga zaposleni ovlasti, može da pokrene spor pred nadležnim sudom. Rok za pokretanje spora je 90 dana od dana dostavljanja rešenja, odnosno saznanja za povredu prava.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, za sada nije moguće pravilno primeniti navedenu zakonsku odredbu, odnosno nema uslova za ocenu blagovremenosti tužbe (u smislu člana 195. Zakona o radu), koju je tužilac podneo 21.06.2015. godine, jer su nižestepeni sudovi propustili da utvrde relevantnu činjenicu a to je momenat saznanja tužioca da mu je povređeno pravo na sticanje radno-pravnog statusa zaposlenog na neodređeno vreme. Budući da iz tužiočevog iskaza proizlazi da mu je obustavljena isplata plate u maju 2013. godine, bez usmenog ili pismenog obrazloženja, potrebno je raspraviti od kakvog su značaja navedene činjenice na njegov radno-pravni status i momenat kada je tužilac za njih saznao.

Imajući u vidu navedno, Vrhovni kasacioni sud je ukinuo nižestepene presude uz vraćanje predmeta prvostepenom sudu na ponovno suđenje, primenom člana 416. stav 2. ZPP.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će, nakon što postupi po navedenim primedbama, oceniti blagovremenost tužbe i doneti zakonitu odluku o tužbenim zahtevima.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić