Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'', br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/14, 87/18, 18/20) – u daljem tekstu: ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2 ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, kao ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 407. stav 1. ZPP zbog kojih se revizija može izjaviti. U postupku po žalbi, drugostepeni sud nije propustio da primeni niti je nepravilno primenio odredbe procesnog zakona, što je bilo ili moglo biti od uticaja na zakonitost i pravilnost pobijane presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je zaposlena kod tužene počev od 01.11.2008. godine, a u 2017. godini, bila je raspoređena na poslovima ... u Odeljenju za ... . Šef tog odeljenja, BB, je bio nadležan da sačinjava izveštaje o prisutnosti na radu zaposlenih, koji se dostavljaju računovodstvu, jer su isti osnov za obračun zarade. U izveštaju za mesec jun 2017. godine, šef je za tužilju upisao 158 radnih sati, nakon što mu je tadašnja načelnica VV ukazala da je netačan izveštaj da tužilja ima 176 radnih sati, jer je tužilja izlazila sa posla u mesecu junu 2017. godine i to dana 06.06.2017. godine i dana 13.06.2017. godine. Tužilja se navedenih dana, nakon ulaska u zgradu pre 07 časova, evidentirala elektronski i upisala u svesku zaposlenih i nakon 15 minuta, pošto se javila šefu da ima neke privatne obaveze, napustila zgradu Opštinske uprave i do kraja radnog vremena se nije vratila. Izveštaj sa umanjenjem broja radnih sati, za 18 radnih sati, dostavljen je računovodstvu za taj mesec. Kod tužene je u spornom periodu bio u primeni Pravilnik o sadržini i načinu vođenja evidencije o prisustvu na radu, koji propisuje dve evidencije: osnovnu – upisom u knjigu i pomoćnu (elektronsku) – prema ID kartici zaposlenih. Prema elektronskoj evidenciji na ID kartici tužilje, evidentiran je ulazak tužilje dana 06.06.2017. godine i dana 13.06.2017. godine, ali nije evidentiran izlazak. Pred kraj tog meseca, tužilja je podnela zahtev za korišćenje godišnjeg odmora u nameri da ta dva dana pravda korišćenjem godišnjeg odmora, koji zahtev je načelnica odbila, jer je nakon uvida u elektronsku evidenciju konstatovala da se tužilja u spornim danima registrovala, odnosno evidentirala svoj dolazak na rad, zbog čega joj nije dozvolila da izlazak sa rada, nakon evidentiranja, pokrije korišćenjem godišnjeg odmora. Tužilja je stranka u većem broju postupaka pred sudovima i javnim tužilaštvima, po raznim osnovama i zbog toga je više puta obaveštavala šefa usmeno, a nekada i pismeno, o potrebi da izađe s posla u toku radnog vremena. Odsustvo i kašnjenje zaposlenih u trajanju do jednog sata se toleriše i u tim situacijama se ne umanjuju radni sati. Tužilja smatra da je trpela diskriminaciju od strane tužene zbog političke opredeljenosti, ali i činjenice da protiv tužene vodi sudske postupke radi zaštite od zlostavljanja na radu, tako što je samo njoj od svih zaposlenih u odeljenju gde radi odbijeno od zarade za mesec jun 2017. godine, za određeni broj sati kada je odsustvovala sa rada.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižesetepeni sudovi su pozivajući se na odredbu člana 21. Ustava Republike Srbije, član 1. Protokola 12. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, odredbe člana 2, 4, 5, 6, 7, 16, 45. Zakona o zabrani diskriminacije i člana 18. Zakona o radu, zaključili da je tužbeni zahtev tužilje neosnovna, zbog toga što diskriminacija nije svako nejednako postupanje odnosno neopravdano pravljenje razlike, već je diskriminacija pravljenje razlike odnosno nejednako postupanje u odnosu na lice ili grupu lica koja se zasniva na nekom ličnom svojstvu. Tužilja tokom postupka nije učinila verovatnim da je nejednako postupanje prema njoj predstavljalo zabranjenu diskriminaciju zbog njenog ličnog svojstva – političkog ubeđenja i vođenja postupka za zaštitu od zlostavljanja na radu. Tužilja nije ukazivala koja su to njena konkretna politička ubeđenja i politička ubeđenja načelnika tužene, a koja tvrdi da su dovela do neopravdanog pravljenja razlike i nejednakog postupanja tužene u odnosu na nju, a tužena je dokazala postojanje opravdanog i objektivnog razloga za umanjenje zarade tužilji, koje je usledilo zbog evidentiranog odsustva tužilje na radnom mestu u okolnostima kada je internim aktom, Pravilnikom o sadržini i načinu vođenja evidencije o prisutnosti na radu u Opštinskoj upravi Opštine Vlasotince, uređen način vođenja evidencije o prisutnosti na radu zaposlenih u Opštinskoj upravi.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1) Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“ broj 22/09) propisano je da u ovom zakonu izrazi diskriminacija i diskriminatorsko postupanje označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe, kao i na članove njihovih porodica ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarima, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima (u daljem teksu: lična svojstva).

Prema odredbi člana 45. istog zakona, ako je sud utvrdio da je izvršena radnja neposredne diskriminacije ili je to među strankama nesporno, tuženi se ne može osloboditi od odgovornosti dokazivanjem da nije kriv (stav 1). Ukoliko tužilac učini verovatnim da je tuženi izvršio akt diskriminacije, teret dokazivanja da usled tog akta nije došlo do povrede načela jednakosti, odnosno načela jednakih prava i obaveza snosi tuženi (stav 2).

Odredbom člana 18. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 13/17 i 113/17) propisano je da je zabranjena neposredna i posredna diskriminacija lica koja traže zaposlenje, kao i zaposlenih, s obzirom na pol, rođenje, jezik, rasu, boju kože, starost, trudnoću, zdravstveno stanje, odnosno invalidnost, nacionalnu pripadnost, veroispovest, bračni status, porodične obaveze, seksualno opredeljenje, političko ili drugo uverenje, socijalno poreklo, imovinsko stanje, članstvo u političkim organizacijama, sindikatima ili neko drugo lično svojstvo.

Odredbom člana 19. istog zakona propisano je da neposredna diskriminacija, u smislu ovog zakona, jeste svako postupanje uzrokovano nekim od osnova iz člana 18. ovog zakona kojim se lice koje traži zaposlenje, kao i zaposleni, stavlja u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica u istoj ili sličnoj situaciji. Posredna diskriminacija, u smislu ovog zakona postoji kada određena naizgled neutralna odredba, kriterijum ili praksa stavlja ili bi stavila u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica – lice koje traži zaposlenje, kao i zaposlenog, zbog određenog svojstva, statusa, opredeljenja ili uverenja iz člana 18. ovog zakona.

Prema odredbi člana 20. Zakona o radu, diskriminacija iz člana 18. ovog zakona zabranjena je u odnosu na: 1) uslove za zapošljavanje i izbor kandidata za obavljanje određenog posla; 2) uslove rada i sva prava iz radnog odnosa; 3) obrazovanje, osposobljavanje i usavršavanje; 4) napredovanje na poslu; 5) otkaz ugovora o radu. Odredbe ugovora o radu kojima se utvrđuje diskriminacija po nekom od osnova iz člana 18. ovog zakona ništave su.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje i citirane odredbe zakona, pravilno je nalaženje drugostepenog suda da je osnovano prvostepeni sud postupio kada je odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje, s obzirom da tokom postupka tužilja nije učinila verovatnim da je tužena izvršila akt diskriminacije na način bliže naveden u izreci prvostepene odluke, odnosno da je različito postupala prema njoj zbog nekog njenog ličnog svojstva. Okolnost da je tužilji od zarade odbijen novčani iznos za mesec jun 2017. godine, može biti predmet preispitivanja samo u posebnom postupku, sa zahtevom tužilje za priznavanje ovog prava, ali u odsustvu ostalih pokazatelja ovakvog ponašanja – neopravdano pravljenje razlike među zaposlenima na osnovu nekog ličnog svojstva jednog od njih, ne predstavlja osnov za utvrđenje postojanja diskriminatorskog postupanja tužene prema tužilji.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci presude na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić