U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković i Ivane Rađenović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Mile Romčević, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo odbrane, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2866/21 od 10.09.2021. godine, u sednici održanoj 06.04.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje, izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2866/21 od 10.09.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P1 47/18 od 20.04.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se utvrdi da joj je povređeno načelo jednakih prava i obaveza čime je izvršena diskriminacija u oblasti rada kao profesionalnom pripadniku Vojske Srbije, na taj način što tužilji nije isplaćena jednokratna novčana pomoć na osnovu četiri pojedinačne odluke Ministarstva odbrane RS, Sektor za budžet i finansije i to: 25.01.2013. godine nije izvršena isplata po Odluci SBiF br. 78-8 od 24.01.2013. godine, 12.07.2013. godine nije izvršena isplata po Odluci SBiF br. 961-3 od 11.07.2013. godine, 03.10.2013. godine nije izvršena isplata po Odluci SBiF br. 1189-2 od 01.10.2013. godine i 25.12.2013. godine nije izvršena isplata po Odluci SBiF br. 1507-3 od 23.12.2013. godine. Stavom drugim izreke, tužilja je obavezana da tuženoj naknadi troškove postupka od 6.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2866/21 od 10.09.2021. godine, stavom prvim izreke odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda. Stavom drugim izreke odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova postupka po žalbi.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka revizijom se određeno ne ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je rešenjem nadležnog organa od 24.03.2006. godine primljena u službu Vojske Srbije i Crne Gore, VU Dedinje, u svojstvu civilnog lica i raspoređena je na radno mesto pomoćnog radnika u okviru pogona „Kuhinja ...“. Zaključkom Vlade RS odobrena je isplata jednokratne novčane pomoći profesionalnim pripadnicima Vojske Srbije, a na osnovu Odluka Ministarstva odbrane RS i to: odluke SBiF br. 78-8 od 24.01.2013. godine, br. 961-3 od 11.07.2013. godine, br. 1189-2 od 01.10.2013. godine i br. 1507-3 od 23.12.2013. godine odobrena je isplata jednokratne novčane pomoći i to: profesionalnim pripadnicima Vojske Srbije koji su u radnom odnosu na neodređeno vreme ili na određeno vreme na dan 15.01.2013. godine i koji su ostvarili pravo na platu (sa dodacima) za decembar 2012. godine, odnosno naknadu plate zbog porodiljskog odsustva, nege deteta i posebne nege deteta, naknade zbog privremene sprečenosti za rad (bolovanje) duže od 30 dana, kao i licima koja rade skraćeno radno vreme (invalidi). Tužilji, kao i drugim zaposlenima u VU „Dedinje“ nije isplaćena jednokratna novčana pomoć na osnovu navedenih odluka Ministarstva odbrane RS iz 2013. godine. Direktor VU „Dedinje“ doneo je internu naredbu od 23.12.2012. godine o isplati jednokratne solidarne pomoći svim civilnim licima na službi u VU „Dedinje“ u neto iznosu od 3.000,00 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev, zaključivši da se radno angažovanje tužilje u Vojnoj ustavnovi „Dedinje“ ne može smatrati ličnim svojstvom, jer njen identitet nije određen i ne zavisi od toga kod kog poslodavca radi, te da u tom smislu razlikovanje na koje tužilja ukazuje – razlikovanje po osnovu pripadnosti Vojnodohodovanoj ustanovi „Dedinje“ ne može se okarakterisati kao diskriminacija po osnovu ličnog svojstva. Na osnovu rezultata izvedenih dokaza ocenjeno je i da tužilja nije u istoj situaciji sa ostalim pripadnicima Vojske Srbije i Ministarstva odbrane, s obzirom da je raspoređena u svojstvu civilnog lica u Vojnodohodovnoj ustanovi koja posluje po principu sticanja i raspodele dobiti, te da nije stupanjem na snagu Zakona o Vojsci Srbije, shodno odredbi člana 194. stav 1, stekla status vojnog službenika ili vojnog nameštenika, kao i da je za razliku od ostalih pripadnika Vojske Srbije zadržala sva prava po Zakonu o Vojsci do okončanja procesa transformacije, te da pravo na isplatu plata, naknada i drugih primanja ostvaruje po propisima kojima se uređuje poslovanje tih ustanova.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, odluka drugostepenog suda je zasnovana na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Nisu osnovani revizijski navodi tužilje da je tužilja po samom Zakonu o Vojsci Srbije stekla status profesionalnog pripadnika Vojske Srbije i da zato nije ni morala da dokazuje taj status. Naime, odredbom člana 8. stav 1. ovog zakona, propisano je da su profesionalni pripadnici Vojske Srbije profesionalna vojna lica i civilna lica na službi u Vojsci Srbije. Članom 6. stav 1. propisano je da su pripadnici Vojske Srbije, vojna lica i civilna lica na službi u Vojsci Srbije, ali je stavom 4. istog člana propisano da se službom u Vojsci Srbije smatra i vršenje dužnosti civilnih lica na službi u Vojsci Srbije, raspoređenih na radna mesta u vojnim jedinicama i vojnim ustanovama u kojima se ne obavljaju poslovi iz nadležnosti Ministarstva odbrane, a koje su organizaciono i funkcionalno vezane za Ministarstvo odbrane. Prema članu 194. stav 1. istog zakona, civilna lica na službi u Vojsci Srbije, danom stupanja na snagu ovog zakona, postaju vojni službenici ili vojni nameštenici. Odredbom člana 195. stav 1. istog zakoga propisano je da uslove, način i postupak transformacije vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno posluju po principu sticanja i raspodele dobiti i prava i obaveze civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama do završetka transformacije, urediće Vlada.

Taj propis je Uredba o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije, zaposlenih u tim ustanovama („Službeni glasnik RS“, br. 58/2008, 94/2009, 10/2013).

Odredbom člana 2. stav 1. ove Uredbe predviđeno je da se vojne ustanove koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno posluju po principu sticanja i raspodele dobiti (postojeće vojne ustanove) mogu transformisati u: 1) vojne ustanove koje su organizaciono i funkcionalno vezane za Ministarstvo odbrane i u kojima se ne obavljaju poslovi iz delokruga Ministarstva odbrane, koje mogu steći status pravnog lica i 2) jednočlana privredna društva čiji je osnivač Republika Srbija, u skladu sa propisima kojima se uređuje pravni položaj privrednih društava. Odredbom člana 9. stav 1. ove Uredbe, propisano je da se posle izvršene transformacije tih ustanova u vojne ustanove iz člana 2. stav 1. bez statusa pravnih lica, civilna lica zaposlena u postojećim vojnim ustanovama prevode u vojne službenike ili vojne nameštenike u skladu sa Zakonom o Vojsci Srbije. Stavom 2. istog člana, civilnim licima na službi u Vojsci Srbije koja posle izvršene transformacije tih ustanova u vojne ustanove iz člana 2. tačka 1. ove uredbe, bez statusa pravnog lica ne budu raspoređena na odgovarajuća radna mesta, odnosno koja ne budu preuzeta u te vojne ustanove prestaje služba u Vojsci Srbije, a stavom 3. da ona civilna lica zaposlena u ustanovama koje dobijaju status pravnog lica, zaključuju ugovor o radu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose.

Odredbom člana 9a iste Uredbe, propisano je da će civilna lica, zaposlena u vojnim ustanovama koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti, do završetka transformacije tih ustanova ostvarivati prava i obaveze iz radnog odnosa u skladu sa Zakonom o Vojsci Srbije, a prava na isplatu plate, naknade i drugih primanja, u skladu sa propisima kojima se uređuje poslovanje tih ustanova.

Imajući u vidu navedeno, i po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, proizlazi da je profesionalni, odnosno radni status civilnih lica zaposlenih u vojnim ustanovama koja obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno posluju po principu sticanja i raspodele dobiti, vezan za završetak transformacije tih ustanova. Ona je trebala da se okonča najkasnije do 31.12.2015. godine, kako je to predviđeno članom 3. Uredbe o izmeni i dopuni citirane uredbe („Službeni glasnik RS“, br. 10/2013). U tom kontekstu, faktička naznaka u kartonu ličnih podataka da tužilja ostvaruje primanja vojnog službenika, nije dovoljan i pouzdan dokaz za tužiljin status profesionalnog pripadnika Vojske Srbije, odnosno vojnog službenika u relevantno vreme 2013. godine.

Suprotno navodima revizije, status zaposlenih lica na službi u drugim vojnodohodovnim ustanovama i zavodima zavisi najpre od utvrđenja i ocene da li su to vojne ustanove iz člana 2. Uredbe, a s tim u vezi i od ishoda postupka njihove transformacije, to se eventualna isplata učinjena zaposlenim licima u tim zavodima ne može apriori tumačiti nejednakim postupanjem u pogledu prava iz radnog odnosa, odnosno za ostvarivanje prava na naknadu štete pod uslovima iz člana 18, 20. i 23. stav 1. Zakona o radu, radi isplate predmetne jednokratne novčane pomoći. Stoga su, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno nižestepeni sudovi odbili tužbeni zahtev tužilje.

Bez uticaja su pismena koja revident dostavlja uz reviziju pretendujući na pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje, jer se iz tog razloga revizija ne može izjaviti na osnovu člana 407. stav 2. ZPP.

Pravilno je odlučeno i o troškovima postupka na osnovu članova 165. stav 1. u vezi članova 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci presude na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća-sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić