U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić, Dragane Mirosavljević, Jasminke Stanojević i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragan Zgerđa, advokat iz ..., protiv tuženog JKP za prevoz putnika „Autotransport Pančevo“ u likvidaciji, čiji je punomoćnik Saša Levnajić, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3165/20 od 02.09.2021. godine, u sednici održanoj 08.06.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3165/20 od 02.09.2021. godine, u delu kojim je potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom, četvrtom, delu stava petog izreke, koji se odnose na naknadu troškova za ishranu u toku rada, naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora i PIO doprinose na ove troškove i u stavu šestom izreke u pogledu troškova postupka.

PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3165/20 od 02.09.2021. godine i presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 193/19 od 10.09.2020. godine u stavu drugom, četvrtom i delu stava petog izreke koji se odnosi na PIO doprinose na dosuđene iznose troškova na ime toplog obroka i regresa, tako što SE ODBIJA, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca za isplatu naknade za ishranu u toku rada za period od juna 2016. godine zaključno sa majem 2019. godine i regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od juna 2016. godine zaključno sa majem 2019. godine, sve sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom i PIO doprinosima na ove troškove i obavezuje tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 36.000,00 dinara, u roku od 8 dana od dana prijema pismenog otpravka presude.

NE DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3165/20 od 02.09.2021. godine u preostalom delu odluke o tužbenom zahtevu tužioca i ODBACUJE SE kao nedozvoljena revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3165/20 od 02.09.2021. godine u tom delu.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 br. 193/19 od 10.09.2020. godine, u stavu prvom obavezan je tuženi da tužiocu na ime razlike zarade za prekovremeni rad za period od avgusta 2016. godine zaključno sa aprilom 2019. godine isplati ukupan iznos od 22.189,45 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom kao u njegovom sadržaju. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime naknade za ishranu u toku rada za period od juna 2016. godine zaključno sa majom 2019. godine isplati ukupan iznos od 49.215,47 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom kao u njegovom sadržaju. Stavom trećim izreke. obavezan je tuženi da tužiocu za rad nedeljom za period od juna 2016. godine zaključno sa majom 2019. godine isplati ukupan iznos od 8.650,34 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom kao u njegovom sadržaju. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime razlike regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od juna 2016. godine zaključno sa majom 2019. godine isplati ukupan iznos od 81.607,21 dinar, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom kao u njegovom sadržaju. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da za tužioca na iznose manje isplaćene zarade obračuna i uplati razliku PIO doprinosa. Stavom šestim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove postupka u iznosu od 80.373,25 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3165/20 od 02.09.2021. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog, potvrđena prvostepena presuda i odbijen zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su u konkretnom slučaju u pogledu dela tužbenog zahteva koji se odnosi na naknadu troškova ishrane u toku rada i naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011…18/2020, u daljem tekstu: ZPP) da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u navedenom delu, po osnovu odredbe člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tuženog osnovana.

U drugostepenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju na kome su zasnovane nižestepene presude, tužilac je u spornom periodu bio zaposlen kod tuženog po zaključenom ugovoru o radu sa pripadajućim aneksima. Tuženi, kao poslodavac, mu je za utuženi period naknadu troškova za ishranu u toku rada i naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao u skladu sa Programom poslovanja tuženog i po Pravilniku o radu tuženog, po kojima je naknada troškova za ishranu u toku rada iznosila 2.700,00 dinara mesečno, a regres za korišćenje godišnjeg odmora 1.000,00 dinara mesečno. Iznosi dosuđeni tužiocu predstavljaju razliku između naknade troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije („Službeni glasnik RS“ broj 27/15 od 18.03.2015. godine, koji je stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno-komunalna preduzeća grada Pančeva („Službeni glasnik RS“ broj 59/2015 koji je stupio na snagu 03.07.2015. godine) i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka, na koji stranke nisu imale primedbe, a u skladu sa kojim je tužilac opredelio tužbeni zahtev.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 8. stav 2., 118. stav 1. tačka 5) i 6), 246. stav 1. i 2. i 256. Zakona o radu, pravila iz odredbe člana 65. i 66. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredaba člana 84. i 85. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalna preduzeća Grada Pančeva, ocenili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sve u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorom, smatrajući da se pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih javnih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na utužene naknade, pa su kao osnovan usvojili postavljeni tužbeni zahtev.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda nižestepeni sudovi su u delu zahteva koji se odnosi na naknadu troškova ishrane u toku rada i naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, pogrešno primenili materijalno pravo.

Prema odredbama Zakona o radu iz člana 105., pod zaradom se smatraju sva primanja iz radnog odnosa, osim primanja iz člana 14, člana 42. stav 3. tačka 4. i 4, člana 118. tačka 1. i 4, člana 119, člana 120. tačka 1. i člana 158. ovog zakona, dakle i naknada troškova za ishranu u toku rada i troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora iz člana 118. stav 1. tačka 5. i 6. istog zakona. Pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačije tumačenje pojma zarade nema uporište u zakonu, niti bi drugačijim tumačenjem bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1.), a to je očuvanje finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. Umanjenjem osnovice koja je utvrđena u članu 1. Zakona, umanjuju se sva primanja zaposlenih iz radnog odnosa čija visina zavisi od visine navedene osnovice. Na to upućuje i odredba člana 4. Zakona, prema kojoj su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju ne samo osnovice, koeficijenti, već i drugi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plata, odnosno zarada kod subjekata na koje se ovaj Zakon odnosi, donet za vreme primene ovog Zakona.

Zbog toga su odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, kojima su povećani iznosi naknada ništave i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo. Citirani zakoni su imperativnog karaktera, pa Kolektivni ugovor ne može biti suprotan zakonu (član 240. Zakona o radu), usled čega su nižestepene presude u tom delu preinačene i tužbeni zahtevi tužioca, zasnovani na primeni takvih odredaba kolektivnih ugovora odbijeni, kao neosnovani.

Prema pretežnom uspehu tuženog u sporu, primenom čl. 153., 154. i 163. ZPP, tuženom pripada pravo na naknadu troškova celog postupka, i to: za sastav odgovora na tužbu iznos od 6.000,00 dinara i za sastav žalbe u iznosu od 12.000,00 dinara, primenom Advokatske tarife važeće u vreme presuđenja, kao i troškovi sastava revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, primenom Advokatske Tarife važeće na dan preduzimanja te parnične radnje („Službeni glasnik RS“, broj 37/21 od 14.04.2021. godine). Tuženom nije priznat trošak sudskih taksi jer nije opredeljen.

Iz navedenih razloga, na osnovu čl. 416. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Odlučujući o reviziji tuženog u preostalom delu kojim je tužiocu dosuđena naknada na ime razlike zarade za prekovremeni rad i rad nedeljom u pojedinačnim mesečnim iznosima sa opredeljenom zakonskom zateznom kamatom i doprinosima, Vrhovni kasacioni sud nije prihvatio predlog za odlučivanje o reviziji tuženog kao izuzetno dozvoljenoj na osnovu člana 404. stav 1. ZPP.

Pobijana drugostepena presuda u navedenom potvrđujućem delu kojom je pravnosnažno odlučeno o obavezi tuženog da tužiocu isplati razliku zarade za ostvarene, a neplaćene efektivne časove rada duže od ranog vremena i za rad nedeljom, koja je posledica razlike u evidenciji sati rada, nije suprotna pravnim shvatanjima izraženim u sudskoj praksi. Izneti revizijski navodi tuženog u tom delu ne predstavljaju pravno relevantan osnov za izjavljivanje revizije propisane odredbom člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku. Imajući u vidu sadržinu tražene pravne zaštite, način presuđenja i razloge na kojima su zasnovane nižestepene odluke, Vrhovni kasacioni sud nalazi da u konkretnom slučaju, u tom delu presuđenja, ne postoji potreba za razmatranjem pravnih pitanja, niti potreba za ujednačavanjem sudske prakse. Takođe, povodom pravnog pitanja koje se postavlja u ovom delu spora ne postoji neujednačenost sudske prakse.

S obzirom da po oceni revizijskog suda nema zakonom propisanih razloga za dozvoljenost posebne revizije tuženog u ovom delu, odlučeno je kao u trećem stavu izreke.

Ispitujući dozvoljenost izjavljene revizije na osnovu odredbe člana 410. stav 2. tačka 5. Zakona o parničnom postupku Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tuženog u ovom delu nije dozvoljena.

Odredbom člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

U konkretnom slučaju, tužba je podneta 16.07.2019. godine, a vrednost predmeta spora u odnosu na ovaj deo tužbenog zahteva tužioca iznosi 30.839,79 dinara.

Kako se predmetna parnica vodi povodom ostvarivanja novčanog zahteva iz radnog odnosa koji prema vrsti tražene pravne zaštite ne predstavlja radni spor iz člana 441. Zakona o parničnom postupku, te kako vrednost predmeta spora pobijanog dela drugostepene odluke reviziju tuženog čini nedozvoljenom, to je Vrhovni kasacioni sud našao da je revizija nedozvoljena, primenom člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku.

Iz navedenog razloga, na osnovu člana 413. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić