.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 3590/2023
03.10.2024. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Dragane Mirosavljević i Zorana Hadžića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Marija Joksović, advokat iz ..., protiv tuženog AD „Bačka“ za poljoprivrednu proizvodnju, trgovinu i usluge iz Sivca, čiji je punomoćnik Vojislav Mišćević, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 830/23 od 27.04.2023. godine, u sednici veća održanoj 03.10.2024. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 830/23 od 27.04.2023. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Vrbasu, Sudska jedinica u Kuli P1 1131/21 od 25.10.2022. godine, usvojen je tužbeni zahtev u nepresuđenom delu i obavezan je tuženi da tužiocu isplati iznos od 111.827,52 dinara na ime razlike zarade (za period od 01.08.2016. godine od 01.04.2019. godine), sa zakonskom zateznom kamatom na iznos od 83.811,71 dinar od 31.08.2020. godine pa do isplate, kao i da mu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 192.400,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti odluke pa do isplate.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 830/23 od 27.04.2023. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda tako što je odbijen tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužiocu na ime razlike zarade, za period od 01.08.2016. godine do 01.04.2019. godine, isplati iznos od 111.827,52 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na iznos od 83.811,71 dinar od 31.08.2020. godine do isplate, kao i da mu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 192.400,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do isplate. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 136.002,45 dinara. Stavom trećeim izreke, obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 24.904,90 dinara.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...10/23) i utvrdio da je revizija tužioca neosnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, ugovorom o radu koji su parnične stranke zaključile 18.11.2013. godine, predviđeno je da se osnovna zarada zaposlenog utvrđuje množenjem ugovorene osnovne zarade za najjednostavniji koeficijent posla prema Kolektivnom ugovoru od 01.09.2011. godine, koeficijenta posla i vremena provedenog na radu, te da je cena rada za najjednostavniji posao u visini minimalne cene rada. Nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, tuženi je doneo novi Kolektivni ugovor 29.12.2014. godine, sa primenom od 08.01.2015. godine, kojim je u članu 59. propisano da osnovnu zaradu čini proizvod vrednosti cene rada za najjednostavniji posao, koeficijenta posla i vremena provedenog na radu, a u članu 60. da se vrednost cene rada za najjednostavniji posao utvrđuje u bruto iznosu od 193,41 dinar po radnom času, za koeficijent 1 za period od godinu dana, te da se vrednost cene rada za najjednostavniji posao ne može utvrditi u nižem iznosu od minimalne cene rada. Parnične stranke su zatim zaključile ugovor o radu 11.06.2015. godine i ugovorile da novčani bruto iznos osnovne zarade na dan zaključenja ovog ugovora o radu iznosi 261,10 dinara po radnom času. Ugovorom o radu od 01.04.2019. godine ugovoreno je da se zarada zaposlenog umanjuje za 5% u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava dok se zakon primenjuje. Tužiocu je u utuženom periodu obračunavana i isplaćivana neto zarada u skladu sa navedenih zakonom. Tuženi je umanjivao osnovicu za obračun zarade tako što je na obrčunskim listama umesto osnovice za najjednostavniji rad u visini minimalne zarade iskazivao umanjenu minimalnu cenu rada po radnom času za svaki mesec saglasno odredbama navedenog zakona. Prema nalazu veštaka, visina razlike između isplaćene i zarade obračunate po ugovoru o radu i KU tuženog od 29.12.2014. godine za sporni period iznosi 83.811,71 dinar. Tuženi je akcionarsko društvo koje je u većinskom vlasništvu Republike Srbije koja ima 70.61% akcija tuženog.
Kod utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da u konkretnom slučaju nije postojao osnov da se tužiocu umanjuje zarada saglasno odredbama Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, s obzirom da odredbe ovog zakona nisu inkorporisane u ugovoru o radu koji je zaključen nakon njegovog stupanja na snagu, pa tužilac osnovano potražuje razliku zarade za sporni period.
Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev zauzimajući drugačiji pravni stav. Kako je tuženi akcionarsko društvo koje je u većinskom vlasništvu Republike Srbije, to se na tuženog primenjuju odredbe Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava shodno odredbi člana 2. stav 1. ovog zakona. Odredbe navedenog zakona su imperativne prirode i kao takve se neposredno primenjuju u periodu njegovog važenja i nije bilo neophodno da poslodavci svoje opšte akte i pojedinačne ugovore usklade sa odredbama zakona. Kolektivnim ugovorom od 29.12.2014. godine i Ugovorom o radu od 11.06.2015. godine, propisani su veći elementi za obračun osnovne zarade od onih koji su bili zatečeni na dan stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, iz kojih razloga su ništave u smislu člana 4. ovog zakona. Stoga, nije bilo osnova da se tužiocu prilikom obračuna isplate zarade primenjuje cena radnog časa iz ugovora o radu od 11.06.2015. godine, te je tuženi pravilno prilikom obračuna isplate zarade tužiocu primenjivao minimalnu cenu rada, koja se primenjivala u momentu stupanja na snagu zakona.
Po oceni Vrhovnog suda, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev.
Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obrčaun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116-14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine), propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada, kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kod korisnika javnih sredstava, sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđena u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi, na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.
Tuženi je akcionarsko društvo koje je u većinskom vlasništvu Republike Srbije, koja ima 70,61% akcija tuženog i na njega se primenjuju odredbe Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.
S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava inperativne prirode koje se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se o njima bilo šta menja, to nije bilo osnova da se prilikom obračuna i isplate zarade tužiocu primenjuje cena radnog časa iz ugovora o radu koji je zaključen nakon stupanja navedenog zakona, jer kod tuženog nije bilo moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovica za plate.
Stoga su neosnovani revizijski navodi da tuženi bez izmene ugovora o radu nije mogao da obračuna i isplaćuje zaradu u skladu sa odredbama navedenog zakona.
Na osnovu iznetih razloga, a naosnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.
Troškovi postupka su pravilno dosuđeni i obačunati na osnovu člana 165. stav 2. u vezi člana 153. stav 1. i 154. ZPP.
Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina, s.r.
Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
