.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 370/2022
22.09.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić, Dragane Mirosavljević, Biserke Živanović i Vesne Subić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragan Zgerđa, advokat iz ..., protiv tuženog JKP „Higijena“ Pančevo, čiji je punomoćnik Milorad Milićević, advokat iz ..., uz učešće umešača na strani tuženog Grada Pančeva, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Pančeva, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2072/21 od 10.09.2021. godine, u sednici veća održanoj 22.09.2022. godine, doneo je
P R E S U D U
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2072/21 od 10.09.2021. godine.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2072/21 od 10.09.2021. godine i presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 155/20 od 03.03.2021. godine, ispravljena rešenjem istog suda od 17.06.2021. godine, u stavovima drugom, trećem i četvrtom izreke, tako što SE ODBIJA, kao neosnovan, tužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tuženi da tužiocu, za period od februara 2017. do decembra 2019. godine, isplati na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ukupan iznos od 85.729,26 dinara, na ime razlike između pripadajuće i isplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 41.273,82 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom i doprinosima za penzijsko i invalidsko osiguranje nadležnoj filijali PIO Fonda u Pančevu, kao i da se obaveže tuženi da tužiocu naknadi troškove celog postupka.
OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom naknadi troškove celog postupka u iznosu od 172.030,03 dinara, u roku od 8 dana od dana prijema prepisa presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 155/20 od 03.03.2021. godine, ispravljenoj rešenjem istog suda od 17.06.2021. godine, stavom prvim izreke, dozvoljeno je postupanje po preinačenoj tužbi od 17.09.2020. godine. Stavom drugim izreke, usvojen je tužbeni zahtev i obavezan tuženi da na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, za period od februara 2017. godine do decembra 2019. godine, isplati ukupan iznos od 85.729,26 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa pa do isplate i na ime naknade za ishranu u toku rada za period od februara 2017. godine do decembra 2019. godine ukupan iznos od 41.273,82 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa pa do isplate. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na iznos manje isplaćene zarade, obračuna i uplati razliku doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje nadležnoj Filijali PIO fonda u Pančevu. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime troškova parničnog postupka isplati 56.140,06 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate.
Apelacioni sud u Beogradu je presudom Gž1 2072/21 od 10.09.2021. godine, odbio, kao neosnovanu žalbu tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog i potvrdio prvostepenu presudu u stavovima drugom, trećem i četvrtom izreke, a odbijen je zahtev tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.
Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku – ZPP ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011…18/2020), da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.
Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu bio u radnom odnosu kod tuženog. Umešač u ovoj parnici je Grad Pančevo, kao osnivač tuženog. U istom periodu poslodavac je naknadu troškova za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao u bruto iznosu od 897,00 dinara, a naknadu troškova za ishranu u bruto iznosu od 3.500,00 dinara za puno radno vreme, za svaki mesec posebno. Tako obračunati iznosi su bili niži od iznosa koji su, kao najniži, predviđeni Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike („Službeni glasnik RS” br.27/15 od 18.03.2015. godine, stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno komunalna preduzeća grada Pančeva („Službeni glasnik RS” br.59/2015) i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu obračuna obračunske službe tuženog.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 5, 246. stav 1. i 2, 256. i 257. Zakona o radu, člana 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe čl. 65. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe čl. 83. i 84. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalna preduzeća Grada Pančeva, ocenili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora i naknade za ishranu u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih javnih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za regres za korišćenje godišnjeg odmora i naknadu troškova za ishranu, pa je kao osnovan usvojen postavljeni tužbeni zahtev.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda osnovano se revizijom tuženog ukazuje da su nižestepeni sudovi na pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenili materijalno pravo.
Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kod korisnika javnih sredstava, sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđena u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.
Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu i obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).
Pod zaradom se smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za regres za korišćenje godišnjeg odmora i naknada za ishranu u toku rada, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.
S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu, jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate.
Zbog toga su po shvatanju Vrhovnog kasacionog suda odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen, kao neosnovan.
Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.
Imajući u vidu ishod spora, tuženom pripada naknada celokupnog parničnog postupka primenom člana 153. stav 1, 154. i 163. ZPP i to pravo na naknadu troškova za sastav odgovora na tužbu u iznosu od 6.000,00 dinara, za taksu za odgovor na tužbu u iznosu od 1.650,00 dinara, za zastupanje tuženog od strane advokata na četiri održana ročišta po 10.500,00 dinara, za sastav žalbe u iznosu od 18.000,00 dinara, za taksu na žalbu i odluku po žalbi po 12.341,00 dinara, za sastav revizije 18.000,00 dinara, za taksu na reviziju u iznosu od 24.680,12 dinara i takse na odluku po reviziji 37.020,18 dinara, saglasno Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata i Taksenoj tarifi iz Zakona o sudskim taksama, zbog čega je primenom člana 165. stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu trećem izreke.
Predsednik veća - sudija
Dobrila Strajina s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
