U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac se u periodu od 1993. godine do 1997. godine školovao na Policijskoj akademiji u Beogradu i jedan vremenski period za vreme studiranja je primao platu preko Policijske uprave Kragujevac, a po završetku studija upućen je na rad u SUP Beograd. Od 15.04.1998. godine radi u SUP Kragujevac na radnom mestu oficir policije u ..., u Odeljenju policije, organizacija, prevencija i rad policije u ... . Tužiocu je za period od 01.10.1994. godine do 05.10.1997. godine, za vreme provedeno na Policijskoj akademiji upisan radni staž, ali mu nije upisan efektivan radni staž (koeficijent minulog radnog staža u obračunu) i povodom toga se više puta pisanim putem obraćao MUP-u RS - Sekretarijatu za opšte i pravne poslove za priznavanje efektivnog radnog staža. Prvi put se obratio molbom od 10.01.2003. godine, na koju mu nije odgovreno, na nakon toga i zahtevima od 21.01.2008. godine od 2011. godine, na koje mu je odgovoreno dopisima tužene od 24.01.2008. godine i od 22.07.2011. godine. U dopisu tužene od 22.07.2011. godine je, između ostalog, navedeno da radni staž stečen po osnovu vremena provedenog na školovanju ulazi u staž osiguranja i da je takav staž ostvaren van radnog odnosa, odnosno nije ostvaren efektivno na radu, već uplatom pripadajućih doprinosa, te da isti predstavlja poseban staž, a ne efektivni radni staž. Tužilac je u ovom postupku traži da se utvrdi da je organ tužene postupao diskriminatorski prema njemu, jer tužiocu i manjem broju polaznika Policijske akademije koji su upućeni na rad u PU u Kragujevac, vreme provedeno na redovnom studiranju u prvoj klasi Policijske akademije u Beogradu od 01.10.1994. godine do 1997. godine nije priznato kao efektivni radni staž, dok je drugim polaznicima prve klase Policijske akademije, koji su bili u istovetnoj situaciji kao i tužilac, navedeno pravo priznato.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev da se utvrdi da je aktom organa tužene od 22.07.2011. godine, kojim je odbijen zahtev tužioca za upis efektivnog radnog staža, povređeno načelo jednakih prava i obaveza, čime je tužilac diskriminisan. Prema nalaženju prvostepenog suda postoji objektivno i razumno opravdanje za postupanje tužene kojim je suštinski odbila zahtev tužioca za upis efektivnog radnog staža u periodu od 01.10.1994. godine do 05.10.1997. godine, jer tužilac za vreme studiranja nije efektivno obavljao rad kod tužene, te nema pravo na upis efektivnog radnog staža, zbog čega u radnjama organa tužene nema diskriminacije prema tužiocu.

Drugostepeni sud je ocenio da je prvostepena presuda pravilno doneta, ali iz drugih razloga od onih koje je izložio prvostepeni sud. Po stanovištu drugostepenog suda o zahtevu tužioca tužena nije odlučila na način i u postupku propisanom Zakonom o državnim službenicima, donošenjem rešenja sa poukom o pravnom leku, a tužilac u konkretnom slučaju nije pokrenuo upravni spor zbog ćutanja uprave, zbog čega nema mesta zaključku da je tužilac diskriminisan donošenjem akta-dopisa u formi obaveštenja, odnosno da je u odnosu na tužioca napravljena razlika prema mestu prebivališta kao ličnog svojstva.

Po oceni Vrhovnog suda, suprotno navodima revizija, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje da je tužilac diskriminisan od strane tužene.

Zabrana diskriminacije u oblasti rada propisana je Ustavom, a bliže uređena Zakonom o zabrani diskriminacije i Zakonom o radu. Zakonom o zabrani diskriminacije zabranjena je diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje jednakih mogućnosti za zasnivanje radnog odnosa ili uživanje pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada, kao što su pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na napredovanje u službi, na stručno usavršavanje i profesionalnu rehabilitaciju, na jednaku naknadu za rad i jednake vrednosti, na pravične i zadovoljavajuće uslove rada, na odmor, na obrazovanje i stupanje u sindikat, kao i na zaštitu od nezaposlenosti (član 16. stav 1). Zaštitu od diskriminacije iz stava 1. ovog člana uživa lice u radnom odnosu, lice koje obavlja privremene i povremene poslove ili poslove o ugovoru o delu ili drugom ugovoru, lice na dopunskom radu, lice koje obavlja javnu funkciju, pripadnik vojske, lice koje traži posao, student i učenik na praksi, lice na stručnom osposobljavanju i usavršavanju bez zasnivanja radnog odnosa, volonter i svako drugo lice koje po bilo kom osnovu učestvuje u radu (član 16. stav 2). Izrazi „diskriminacija“ i „diskriminatorsko postupanje“ označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva) u odnosu na lica ili grupe, kao i članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriveni način, a koji se zasniva na nekom ličnom svojstvu (član 2. stav 1. tačka 1.).

Zakonom o radu zabranjena je neposredna i posredna diskriminacija lica koja traže zaposlenje, kao i zaposlenih s obzirom na pol, rođenje, jezik, rasu, boju kože, starost, trudnoću, zdravstveno stanje, odnosno invalidnost, nacionalnu pripadnost, veroispovest, bračni status, porodiče obaveze, seksualno opredeljenje, političko ili drugo uverenje, socijalno poreklo, imovinsko stanje, članstvo u političkim organizacijama, sindikatima ili neko drugo lično svojstvo (član 18); pri čemu neposredna diskriminacija u smislu ovog zakona jeste svako postupanje uzrokovano nekim od osnova iz člana 18. ovog zakona kojim se lice koje traži zaposlenje, kao i zaposleni, stavlja u nepovoljniji položaj u odnosu na drugo lice u istoj ili sličnoj situaciji (član 19). Posredna diskriminacija, u smislu ovog zakona postoji i kada određana naizgled neutralna odredba, kriterijum ili praksa stavljaju ili bi stavili u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica – lice koje traži zaposlenje kao i zaposlenog, zbog određenog svojstva, statusa, opredeljenja ili uverenja iz člana 18. ovog zakona (član 19. stav 2).

Citirane zakonske odredbe ukazuju da je osnovna karakteristika diskriminacije pravljenje razlike između lica koje tvrdi da je diskriminisano i drugih lica u istoj ili sličnoj situaciji, koje pritom mora biti neopravdano i mora biti vezano za neko lično svojstvo diskriminisanog lica. Lice koje tvrdi da je diskriminisano jedino mora da učini verovatnim akt diskriminacije, odnosno da je zbog nekog ličnog svojstva povređeno ljudsko ili manjinsko pravo zajemčeno Ustavom, u skladu sa članom 45. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, što predstavlja neophodnu pretpostavku da bi se mogla utvrditi povreda načela zabrane diskriminacije.

Tužilac je u ovom postupku tražio da se utvrdi da je tužena izvršila diskriminaciju prema njemu po osnovu mesta prebivališta, jer je aktom organa tužene odbijen zahtev za upis efektivnog radnog staža tužiocu za period studiranja na Policijskoj akademiji, a koji je upisan drugima polaznicima prve klase Policijske akademije koji su bili u istovetnoj situaciji kao i tužilac.

U konkretnom slučaju, tužilac nije učinio verovatnim da je zbog nekog svog ličnog svojstva stavljen u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica, koja su u istovetnoj činjeničnoj situaciji. U situaciji kada je tužilac nezadovoljan postupanjem tužene (jer mu nije priznala efektivni radni staž za vreme provedeno na školovanju od 01.10.1994. godine do 05.10.1997. godine) i smatra da je takvo ponašanje diskriminatorsko, a da pri tom nije dokazao da je takvo postupanje tužene u vezi sa ličnim svojstvom tužioca, ne može se govoriti o diskriminaciji u smislu citiranih odredbi zakona, jer diskirminacija postoji samo kada postoji uzročna veza između nepovoljnog postupanja i kakvog ličnog svojstva. Okolnost da je pojedinim zaposlenima iz drugih PU upisan kao efektivni radni staž vreme provedeno na Policijskoj akademiji, a tužiocu nije, ne može se smatrati aktom diskrimincije, s obzirom na to da se radi o postupanju tužene u okviru svojih ovlašćenja. Sporno se u suštini odnosi na pravo tužioca čija zaštita se ostvaruje u upravnom postupku, postupku za naknadu štete povodom nezakonitog ili nepravilnog rada državnog organa ili upravnom sporu, a o diskriminaciji se ne može govoriti bez utemeljenosti na nekom ličnom svojstvu.

S obzirom na izneto, neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava, s obzirom da iz utvrđenog činjeničnog stanja ne sledi da je tužena neopravdano stavila tužioca u nepovoljniji položaj u odnosu na druge zaposlene i to iz razloga koji bi predstavljali diskriminaciju prema tužiocu.

Iz iznetih razloga, Vrhovni sud je na osnovu odredbe člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Vrhovni sud je, primenom člana 165. stava 1. u vezi članova 153. i 154. ZPP, odbio zahtev tužioca za naknadu troškova revizijskog postupka jer tužilac nije postigao uspeh u ovom postupku.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković