Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 793/22 od 07.04.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom, trećem, četvrtom, petom i šestom izreke. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka, kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju sa predlogom da se o reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Prema oceni Vrhovnog suda, u konkretnom slučaju ispunjeni su uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca kao izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...18/20) – ZPP, radi ujednačavanja sudske prakse u pogledu prava zaposlenih kod tuženog na naknadu troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. ZPP i našao da je revizija osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tuženog i aneksom 9. ugovora o radu od 01.06.2018. godine, izmenjen je ugovor o radu koji je zaključen između tužioca i tuženog 11.03.2004. godine, tako da je predviđeno da zaposleni ima pravo na zaradu, zaradu po osnovu ostvarenih rezultata rada, uvećanu zaradu, naknadu zarade, naknadu troškova i druga primanja u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, da se zarada utvrđuje na osnovu osnovne zarade i ostvarenih rezultata rada, kao i da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i na regres za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa kolektivnim ugovorom. Tužilac tužbom traži da mu tuženi isplati naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od septembra 2016. godine do februara 2017. godine. Veštačenjem je u toku postupku utvrđena visina traženih naknada i to u prvoj varijanti u skladu sa parametrima iz KU za JŽTP Beograd („Službeni glasnik RS“, br. 37/95, 7/00) i prema drugoj varijanti u skladu sa parametrima Opšteg kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“, br. 50/08 i 104/08) i utvrđena razlika između isplaćenih i pripadajućih naknada za topli obrok i za troškove regresa. U obračunskim listama nisu posebno naznačene naknade na ime toplog obroka i regresa.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev za isplatu naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, nalazeći da su tužiocu tražene naknade isplaćene, tako što su mu uračunate prilikom obračuna zarade i utvrđene kroz vrednost radnog časa prema opštem aktu poslodavca, u situaciji kada Ugovorom o radu i Kolektivnim ugovorom nije utvrđena visina naknade ovih troškova. Shodno navedenom, sudovi nisu prihvatili nalaz veštaka jer u utuženom periodu nije bio na snazi Opšti kolektivni ugovor niti kolektivni ugovor pravnog prethodnika poslodavca iz 1995. godine.

Zakonom o radu sa izmenama iz 2014. godine, predviđeno je da zaposleni imaju pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora (član 118. stav 1. tač. 5. i 6), te da njihova visina mora biri izražena u novcu (član 118. stav 2. Zakona o radu). Odredbom člana 2. Aneksa Kolektivnog ugovora tuženog („Službeni glasnik RS“, broj 4/06), koji se primenjuje od 01.01.2006. godine, izmenjen je član 57. Kolektivnog ugovora i predviđeno da zaposleni ima pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, primanja za ishranu u toku rada i primanja za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Kolektivnim ugovorom za „Železnice Srbije“ AD iz 2015 godine, u članu 57. je utvrđeno da je u vrednost jednog radnog časa uključena mesečna vrednost naknade za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora svedena na jedan radni čas, da vrednost jednog radnog časa za obračun i isplatu zarade utvrđena pre stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava iznosi od 73,84 dinara, i da se u skladu sa članom 5. stav 1. navedenog zakona umanjuje za 10% i iznosi 66,46 dinara neto. Dakle, na osnovu ovako predviđene vrednosti radnog časa u internom aktu tuženog, ne može se utvrditi koji iznos predstavlja naknadu za troškove ishrane i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, jer navedeni iznosi nisu izraženi u nominalnim iznosima.

Kako je počev od 01.01.2006. godine zaposlenima kod tuženog dato pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, poslodavcima je ostavljena mogućnost da svojim aktom utvrde visinu tih naknada koje mogu biti veće ili manje od naknada predviđenih Opštim kolektivnim ugovorom. Pri tome, visina traženih naknada mora biti određena linearno za sve zaposlene, tako što troškovi moraju biti isplaćeni svim zaposlenima u istom nominalnom iznosu, bez obzira na stručnu spremu, zvanje i radno mesto. U konkretnom slučaju, tuženi u toku postupka nije dostavio sudu odluku o visini ovih naknada, što ne isključuje pravo zaposlenih, odnosno tužioca na isplatu navedenih naknada. Stoga se ne može prihvatiti kao pravilan zaključak nižestepenih sudova da su tužiocu, traženi troškovi isplaćeni kroz visinu cene rada, s obzirom da se tuženi nije izjasnio o njihovoj visini, niti je iznose naknade za regres i ishranu u toku rada nominalno izrazio u platnim listama tužioca, kako je to predviđeno Zakonom o radu. Na osnovu izloženog, moglo bi se zaključiti da je tuženi poslodavac u pogledu isplate traženih troškova, zakonske odredbe primenjivao na štetu zaposlenih. S obzirom na to da ni Aneks Kolektivnog ugovora iz 2006. godine ni Kolektivni ugovor iz 2015. godine ne sadrže konkretne odredbe o visini spornih naknada, tužilac može da traži naknadu u neto iznosima prema parametrima iz ranijeg Kolektivnog ugovora i na taj način, po analogiji, treba tumačiti član 118. stav 2. Zakona o radu, u pogledu visine iznosa troškova.

Imajući u vidu da nižestepeni sudovi, zbog pogrešne primene materijalnog prava nisu cenili pravilnost obračuna i visine traženih naknada za topli obrok i regres, što znači da je na taj način činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, Vrhovni sud je na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, ukinuo nižestepene presude u pobijanom delu i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno odlučivanje.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će utvrditi činjenično stanje imajući u vidu primedbe iz ovog rešenja, a potom doneti pravilnu i zakonitu odluku.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić