Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 3919/2023
29.11.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković, Radoslave Mađarov, Branke Dražić i Dragane Boljević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Ivan Ivanković, advokat iz ..., protiv tuženog JP EPS Beograd, Ogranak RB „Kolubara“ Lazarevac, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2516/23 od 22.06.2023. godine, u sednici veća održanoj dana 29.11.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2516/23 od 22.06.2023. godine.
PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2516/23 od 22.06.2023. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2728/19 od 12.10.2022. godine, tako što se obavezuje tuženi da tužiocu na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada isplati iznose od:
- 4.891,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.08.2016. godine do isplate,
- 4.757,76 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.09.2016. godine do isplate,
- 4.435,54 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.10.2016. godine do isplate,
- 282,21 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.11.2016. godine do isplate,
- 4.319,35 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 13.01.2017. godine do isplate,
- 4.879,15 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.02.2017. godine do isplate,
- 4.377,74 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.03.2017. godine do isplate,
- 4.706,39 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.04.2017. godine do isplate,
- 3.416,78 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.05.2017. godine do isplate,
- 4.995,87 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.06.2017. godine do isplate,
- 4.376,68 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 16.08.2017. godine do isplate,
- 1.775,88 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.10.2017. godine do isplate,
- 4.475,72 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.11.2017. godine do isplate,
- 4.559,30 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.12.2017. godine do isplate,
- 4.675,08 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.01.2018. godine do isplate,
- 4.852,28 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.02.2018. godine do isplate,
- 4.321,50 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.03.2018. godine do isplate,
- 4.677,85 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.04.2018. godine do isplate,
- 4.565,44 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.05.2018. godine do isplate,
- 4.691,53 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.06.2018. godine do isplate,
- 4.564,72 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.07.2018. godine do isplate,
- 5.109,94 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.08.2018. godine do isplate,
- 4.989,87 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.11.2018. godine do isplate,
- 4.687,43 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.12.2018. godine do isplate,
- 5.023,89 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.01.2019. godine do isplate,
- 4.751,20 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.02.2019. godine do isplate,
- 4.294,45 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.03.2019. godine do isplate,
- 5.396,72 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.04.2019. godine do isplate,
- 4.999,52 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.05.2019. godine do isplate,
- 3.637,62 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 14.06.2019. godine do isplate,
- 5.013,29 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.07.2019. godine do isplate,
- 5.542,30 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.08.2019. godine do isplate,
- 5.535,86 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.09.2019. godine do isplate,
- 3.011,60 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.10.2019. godine do isplate,
- 3.682,61 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.12.2019. godine do isplate,
- 5.336,17 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.01.2020. godine do isplate,
- 5.708,67 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.02.2020. godine do isplate,
- 5.604,79 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.03.2020. godine do isplate,
- 5.831,11 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.04.2020. godine do isplate,
- 5.815,41 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 12.06.2020. godine do isplate,
- 5.294,62 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.07.2020. godine do isplate,
- 2.210,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.09.2020. godine do isplate,
- 4.252,76 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.10.2020. godine do isplate,
- 4.639,57 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.11.2020. godine do isplate,
- 5.136,72 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 16.12.2020. godine do isplate i
- 5.866,92 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.01.2021. godine do isplate,
kao i da na navedene iznose uplati za tužioca doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za PIO.
OBAVEZUJE SE tuženi da tužiocu nadoknadi parnične troškove u iznosu od 273.746,00 dinara, u roku od 15 dana, sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do isplate.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2516/23 od 22.06.2023. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2728/19 od 12.10.2022. godine, kojom je odbijen tužbeni zahtev sadržine kao u izreci ove presude, te tužilac obavezan da tuženom nadoknadi parnične troškove u iznosu od 1.950,00 dinara. Odbijen je kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova postupka po žalbi.
Protiv pravnosnažne drugostepene presude tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa pozivom na odredbu člana 404. ZPP.
Ceneći ispunjenost uslova za odlučivanje o reviziji tužioca kao izuzetno dozvoljenoj, Vrhovni sud je utvrdio da se odlukama nižestepenih sudova odstupa od pravnog shvatanja Vrhovnog suda izraženog u revizijskim odlukama, donetim u istoj činjeničnopravnoj situaciji.
Usled navedenog, a radi ujednačavanja sudske prakse, Vrhovni sud je dozvolio odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca.
U skladu sa iznetim odlučeno je kao u stavu prvom izreke, primenom odredbe čl. 404 st. 2 Zakona o parničnom postupku.
Ispitujući pobijanu drugostepenu presudu, u granicama revizijskih navoda, u smislu odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je utvrdio da je revizija tužioca osnovana.
U postupku donošenja drugostepene presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tuženog na neodređeno vreme. U utuženom periodu obavljao je rad tako što je svaki drugi dan obavljao rad u vremenu od 07,00 do 19,00 časova, odnosno svaki drugi dan je radio po 12 časova. Organizacija rada je bila takva da tužilac menja drugog zaposlenog na istom radnom mestu svakog drugog dana, s tim što jedan dan radi od 07,00 do 19,00 časova, a drugi dan mu je pauza i tako se ciklus redovno ponavlja.
Po nalaženju prvostepenog i drugostepenog suda, opisani način rada ne kvalifikuje se kao smenski rad jer je tužilac obavljao rad u jednoj smeni, odnosno nije menjao smene, pa tužiocu za takav rad ne pripada uvećanje zarade u propisanoj visini od 8,9%, u PKU za Elektroprivredu Srbije.
Vrhovni sud je stanovišta da su nižestepeni sudovi na utvrđeno činjeniččno stanje pogrešno primenili materijalno pravo prilikom kvalifikacije načina rada tužioca i sledstveno tome njegovog prava na uvećanu zaradu.
Odredbom člana 108. stav 1. Zakona o radu propisano je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu, između ostalog za prekovremeni rad (tačka 3), dok u skladu sa stavom 3. istog člana opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kojima zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu. Odredbom člana 7. stav 2. tačka 2. Posebnog kolektivnog ugovora za Elektroprivredu Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 15/15) propisano je da poslodavac donosi odluku o rasporedu, početku i završetku radnog vremena, polazeći od sledećeg: na radnim mestima gde proces rada traje neprekidno, rad se organizuje u smenama, pri čemu se pod smenskim radom podrazumeva rad u dve (po 12 sati) ili više smena (po 6 ili 8 sati) u toku radnog dana kada na istim sredstvima za rad rade naizmenično najmanje dva zaposlena, ili dve grupe zaposlenih, pri čemu izmena smena može biti kontinuirana ili sa prekidima tokom određenog perioda, dana ili nedelje. Odredba člana 38. stav 1. tačka 4. Kolektivnog ugovora predviđa da se osnovna zarada zaposlenog uvećava za rad u smenama za 8,9%.
Nesporna je činjenica da tužiocu u utuženom periodu nije vršeno uvećanje zarade za smenski rad. Shodno Direktivi Evropske unije 2003/88 ES smenski rad je definisan kao način organizacije rada u kome radnici menjaju jedni druge na istom radnom mestu u skladu sa određenim obrascem, uključujući i obrazac rotiranja, koji može biti neprekidan ili bez prekida, iziskujući potrebu da radnik radi u različito vreme tokom određenog perioda danju ili noću, a turnus se u svom jezičkom tumačenju izjednačava sa smenskim radom. Vrhovni kasacioni sud je stanovišta da označeni režim rada po vremenskom redosledu 12 (rad) -24 (odmor) – 12 (rad), koji se u stvarnosti kontinuirano obavlja iz dana u dan, iz meseca u mesec, iz godine u godinu ima karakter smenskog rada. Takav režim rada kod kog se zaposleni smenjuju na istom poslu po napred utvrđenom redosledu kvalifikuje se kao smenski rad, bez obzira što se ne radi u smenama, kako se to navodi u pobijanoj drugostepenoj presudi. U konkretnom slučaju postojao je kontinuitet ovakvog režima rada, a smenski rad je priznat u opštem aktu tužene kao osnov za uvećanje zarade zaposlenih i to u propisanoj visini od 8,9%, pa tužiocu osnovano sleduje uvećanje zarade za smenski rad.
Kako je na činjenično stanje pogrešno primenjeno materijalno pravo, Vrhovni sud je na osnovu člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku preinačio prvostepenu i drugostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev tužioca.
U skladu sa iznetim odlučeno je kao u stavu drugom izreke.
Na osnovu odredbi članova 165. stav 2., 153. stav 1. i 154. ZPP, odlučeno je o troškovima celog postupka, te su tužiocu dosuđeni iznosi u granicama postavljenog zahteva u skladu sa važećom Advokatskom tarifom i Taksenom tarifom u vreme obračuna. Dosuđeni iznos od 273.746,00 dinara sastoji se od nagrade za sastav tužbe i podneska kojim je preinačena tužba u iznosu od po 9.000,00 dinara, za zastupanje tužioca na četiri održana ročišta u iznosu od 10.500,00 dinara, na šest odloženih ročišta u iznosu od po 6.000,00 dinara, nagrade za sastav žalbe u iiznosu od 18.000,00 dinara i revizije u iznosu od 27.000,00 dinara, troškova veštačenja u iznosu od 6.000,00 dinara, te sudskih taksi na tužbu u iznosu od 3.900,00 dinara, na prvostepenu presudu, žalbu i drugostepenu presudu u iznosu od 15.355,80 dinara, na reviziju u iznosu od 30.711,60 dinara i ovu presudu u iznosu od 46.067,00 dinara.
U skladu sa iznetim, odlučeno je kao u stavu trećem izreke.
Predsednik veća - sudija
Jelica Bojanić Kerkez, s.r.
Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković