Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama propisanih odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20) i odlučio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Nisu od uticaja revizijski navodi o tome da je drugostepena odluka nerazumljiva, nejasna i protivrečna, jer se njima suštinski ukazuje da je odluka zahvaćena bitnom povredom odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku. Takva bitna povreda ne predstavlja dozvoljeni revizijski razlog predviđen u članu 407. Zakona o parničnom postupku, zbog čega navodi revidenta u tom delu nisu od uticaja u revizijskom postupku. Revizijski navodi kojima se osporava ocena dokaza i utvrđeno činjenično stanje u pogledu činjenice da li je tužilac lično pristupio podacima sa računa klijenta banke, predstavljaju nedozvoljen revizijski razlog, imajući u vidu da se pravilnost činjeničnog stanja može pobijati samo u procesnoj situaciji iz člana 403. stav 2. ZPP-a (u vezi člana 407. stav 2. ZPP-a), što ovde nije slučaj.

Nisu osnovani revizijski navodi tužioca kojima se ukazuje da je drugostepena odluka doneta uz pogrešnu ocenu izvedenih dokaza u spisima, odnosno da je takva odluka doneta uz bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku, a u vezi sa članom 8. Zakona o parničnom postupku. Naprotiv, pobijana odluka zasnovana je na činjeničnom stanju koje je utvrđeno ocenom dokaza od strane prvostepenog suda. Zbog navedenog bitna povreda na koju se ukazuje nije mogla biti učinjena u postupku pred drugostepenim sudom.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u spornom periodu bio zaposlen kod tužene banke na neodređeno vreme na poslovima „... u Odeljenju ... - Sektoru za ...”, a shodno zaključenom Ugovoru o radu od 1.6.2007. godine, sa pripadajućim aneksima. Dana 19.1.2017. godine, tužena je donela upozorenje pred otkaz ugovora o radu shodno članu 180. ZOR-a, u kojem je navedeno da je tužena banka po zahtevu klijenta banke od 15.12.2016. godine BB (javni izvršitelj) izvršila provere u kompjuterskom sistemu na okolnost da li je dana 16.11.2016. godine od strane nekog zaposlenog u banci izvršen uvid u njen račun, po kom osnovu i za koje potrebe, pojasnivši da je naznačenog dana bila zakazana u 12:00 časova licitacija za prodaju nepokretnosti, a pre toga je bio uplaćen predujam od strane zainteresovanog kupca i da je treće lice saznalo za ovu uplatu neposredno pre održavanja nadmetanja, pa je uplatioca predujma pokušalo da odgovori od učestvovanja na licitaciji. Sa tim u vezi, u upozorenju je dalje navedeno da je nadležna služba banke (postupajući po zahtevu klijenta BB) pokrenula postupak za utvrđivanje odgovornosti i izvršila uvid u podatke o svim zaposlenim radnicima banke koji su kritičnog dana (16.11.2016. godine) pristupili naznačenom računu, te da je utvrđeno da je tužilac tog dana između 16:00 – 17:00 časova pristupio računu navedenog klijenta, a da za to nije bilo poslovne potrebe, pa mu je zbog ovakvog postupanja stavljeno na teret da je zloupotrebio i prekoračio svoja ovlašćenja, te da stoga postoji sumnja da je tužilac informacije sa navedenog računa preneo trećem licu pre licitacije, odnosno da je izvršio povredu radne obaveze i radne discipline u vidu zloupotrebe položaja i prekoračenja ovlašćenja, neovlašćenog odavanja podataka (u vezi odavanja poslovne i bankarske tajne), postupanje zaposlenog koji nije u skladu sa Pravilima ponašanja i profesionalne etike tužene, kao i ponašanje zaposlenog koje nije u skladu sa usvojenim kodeksom banke i drugim opštim aktima tužene. Nakon toga, tužena je donela osporeno rešenje o otkazu ugovora o radu od 30.01.2017. godine, kojim je tužiocu prestao radni odnos kod tužene sa istih razloga kao u upozorenju. Dalje je iz iskaza saslušanih svedoka (zaposleni kod tužene banke) utvrđeno da je u spornom periodu kod tužene banke važilo pravilo da su šifra i korisnički nalog svakog zaposlenog za pristup sistemu tajna, tj. da se isti ne dele sa ostalim zaposlenima, ali da je ipak postojala praksa među zaposlenima da se korisničke šifre i nalozi dele i to najčešće zbog odsutnog zaposlenog koji je na bolovanju ili za potrebe štampanja, te da su stoga zaposleni u tužiočevom sektoru u predmetnom periodu znali njegovu šifru i korisnički nalog. Takođe je utvrđeno, da se naknadnom proverom kompjuterskog sistema, u Izveštaju tužene banke pojavio podatak da je kritičnog dana (16.11.2016. godine) u prepodnevnim časovima, i to oko 10:00 časova, podacima sa računa BB pristupljeno sa korisničkog naloga još jednog zaposlenog radnika u banci - VV, te da taj zaposleni nije imao nikakvu poslovnu potrebu da pristupi istima.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su primenom odredaba člana 179. i 191. Zakona o radu, u vezi sa čl. 231. ZPP, usvojili tužbeni zahtev za poništaj osporenog rešenja i reintegraciju, polazeći od utvrđenja da je u spornom periodu više zaposlenih u tužiočevom sektoru znalo korisnički nalog tužioca, te da se stoga ne može sa sigurnošću isključiti mogućnost da je kritičnog dana neko drugi pristupio predmetnom računu koristeći nalog i šifru tužioca (koju je znao od ranije), te da sa tim u vezi nema dokaza u spisima koji bi sud uverili da je baš tužilac lično svojim nalogom i šifrom pristupio predmetnim podacima. Dalje su sudovi zaključili da je jedini prenos podataka iz banke ka trećem licu mogao da se desi kritičnog dana u prepodnevnim časovima (pre licitacije koja je bila u 12:00 časova), jer je podatak da je predujam za licitaciju uplaćen tog jutra, treće lice saznalo pre održavanje licitacije u 12:00 časova i tad kontaktiralo zainteresovanog kupca. U tom vremenskom periodu sa naloga tužioca nije još bilo pristupljeno podacima klijenta BB, već tek poslepodne oko 16:00 – 17:00 časova.

Sa iznetog, nižestepeni sudovi zaključuju da je osporeno rešenje o otkazu ugovora o radu nezakonito, i da su ispunjeni uslovi za vraćanje tužioca na rad.

Tuženi u reviziji ukazuje na nepravilnu primenu materijalnog prava i ističe da je utvrđeno da je sa naloga tužioca zaštićenog personalizovanom šifrom pristupljeno podacima sa računa klijenta BB, bez ikakave poslovne potrebe, što predstavlja zloupotrebu položaja i prekoračenja ovlašćenja, bez obzira da li je podatke u vezi sa tim računom saopštio trećem licu. Dalje ističe da je bez značaja činjenica da je kritičnog dana u prepodnevnim časovima podacima sa računa imenovanog klijenta pristupljeno sa naloga još jednog zaposlenog u banci, takođe bez poslovne potrebe. Prema oceni tuženog, navedeno ne može osloboditi od odgovornosti tužioca koji je neovlašćenim pristupom računu klijenta banka učinio povredu radne obaveze.

Revizija tuženog nije osnovana.

Na utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo na osnovu kog su poništili rešenje o otkazu ugovora o radu i obavezali tuženog da tužioca vrati na rad.

Naime, rešenje o otkazu ugovora o radu, u bitnom, zasnovano je na činjeničnoj tvrdnji da je tužilac bez ikakve poslovne potrebe, dana 16.11.2016. godine pristupio podacima sa poslovnog računa klijenta tužene banke, te da je te podatke saopštio trećem licu, pa je tužiocu stavljena na teret zloupotreba položaja i prekoračenje ovlašćenja, neovlašćeno odavanje podataka (u vezi odavanja poslovne i bankarske tajne), postupanje zaposlenog koji nije u skladu sa Pravilima ponašanja i profesionalne etike tužene, kao i ponašanje zaposlenog koje nije u skladu sa usvojenim kodeksom banke i drugim opštim aktima tužene. Teret dokazivanja činjenica koje obrazuju otkazni razlog je na tuženom. Međutim, prvostepeni sud je nakon izvedenih dokaza, a naročio saslušanja svedoka, zaključio da navedene činjenične tvrdnje tuženog iz otkaznog rešenja nisu potkrepljene dokazima, već da se zasnivaju na nedovoljno pouzdanim i protivrečnim dokazima. Naime, pravilno su nižestepeni sudovi ocenili da mogućnost pristupa korisničkom nalogu tužioca od strane bilo kog zaposlenog u tuženoj banci (zbog postojanja negativne prakse da zaposleni međusobno saopštavaju šifre svojih korisničkih naloga), umanjuje dokaznu snagu Izveštaja o izvršenoj kontroli na osnovu kog tuženi tvrdi da je baš tužilac pristupio računu klijenta banke. Navedena činjenica prema oceni nižestepenih sudova, nije mogla biti na nesumnjiv utvrđena na osnovu dokaza koje je priložio tuženi, naročito zbog činjenice da je u kasnijoj kotroli tuženog, utvrđeno da je kritičnog dana u prepodnevnim časovima, drugi službenik tužene banke takođe bez poslovne potrebe vršio uvid u račun klijenta banke. Stoga je protivrečna tvrdnja tužene da je tužilac pristupio podacima klijenta banke da bi ih saopštio trećem licu, jer iz ostalih dokaza proizlazi da je važnost saopštene informacije bila presudna samo u prepodnevnim časovima (uplata predujma za licitaciju koja je bila zakazana za 12:00 časova), kada tužilac svakako nije pristupio podacima sa računa klijenta banke.

Nisu osnovani revizijski navodi da momenat pristupa podacima sa poslovnog računa klijenta banke nije relevantan za postojanje otkaznog razloga. Imajući u vidu sadržinu upozorenja pred otkaz ugovora o radu, kao i samo rešenje o otkazu ugovora o radu, zaključuje se da je čitav postupak kontrole pokrenut na zahtev klijenta zbog sumnje u pravilnost rada tužene banke, te je i tuženi internu kontrolu sproveo u kontekstu ispitivanja ko je od zaposlenih poverljive službene informacije saopštio trećem licu. Iz tih razloga se ne može otkazni razlog svoditi samo na neovlašćeni pristup podacima klijenta banke, bez upuštanja u sve okolnosti koje su uopšte inicirale postupak interne kotrole i dovele do otkaza ugovora o radu, te se u konkretnom slučaju otkazni razlog ne može iscrpeti samo u zloupotrebi ovlašćenja tužioca kao zaposlenog, kako to smatra tužena. Tužiocu je na teret stavljena umišljajna radnja pristupa podacima sa računa klijenta banke i otkrivanje tih podataka trećim licima, pa se u tim okolnostima ima ceniti i zakonitost rešenja o otkazu ugovora o radu. Sledi da se zbog nedostatka dokaza koji bi potvrdili celokupan činjenični osnov na kom počiva rešenje o otkazu ugovora o radu, rešenje ispostavlja nezakonitim.

Takođe, bez uticaja su navodi revidenta da je za odgovornost tužioca irelevantan podatak da je računu klijenta banke kritičnog dana, i to u prepodnevnim časovima, pristupio još jedan službenik banke, takođe bez poslovne potrebe. Navedena činjenica je od strane nižestepenih sudova cenjena zajedno sa ostalim izvedenim dokazima i ista je uticala na zaključak sudova o nedokazanosti osnovne činjenične tvrdnje tuženog na kom je zasnovano rešenje o otkazu ugovora o radu – da je tužilac pristupio podacima sa računa klijenta banke i iste saopštio trećem licu. Stoga, činjenica da je drugi službenik banke kritičnog dana u prepodnevnim časovima pristupio podacima sa računa klijenta banke (dakle, u momentu kada je bankarska informacija mogla biti ciljano i svrsishodno preneta trećem licu), relativizuje činjenične navode tuženog na kojima zasniva rešenje o otkazu ugovora o radu, kao i dokaze kojima je iste potkrepio, na kom stanovištu su i nižestepeni sudovi.

Kako ne postoje razlozi zbog kojih je revizija izjavljena, kao ni razlozi o kojima sud vodi računa po službenoj dužnosti, Vrhovni kasacioni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku doneo odluku kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić