.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 4740/2022
16.03.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Branislav Manić advokat iz ..., protiv tužene Opšte bolnice „Pančevo“ sa sedištem u Pančevu, čiji je punomoćnik Aleksandra Smilevski advokat iz ..., radi isplate naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2618/22 od 23.09.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 16.03.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2618/22 od 23.09.2022. godine.
ODBIJA SE zahtev tužene za naknadu troškova revizijskog postupka.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 474/20 od 17.05.2022. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen precizirani tužbeni zahtev i obavezana je tužena da tužiocu za period od septembra 2017. godine do avgusta 2020. godine, po osnovu neisplaćenih troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, isplati pojedinačne novčane iznose navedene u ovom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog iznosa do isplate. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca u delu odluke o zakonskoj zateznoj kamati na pomenute novčane iznose počev od poslednjeg dana u mesecu za prethodni mesec do 01. u narednom mesecu. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu nadoknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 167.092,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2618/22 od 23.09.2022. godine, stavom prvim izreke, preinačena je presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 474/20 od 17.05.2022. godine u stavu prvom izreke, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tužena da tužiocu za period od septembra 2017. godine do avgusta 2020. godine naknadi troškove za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu trećem izreke prvostepene presude (pogrešno označen kao stav drugi izreke), tako što je odbijen zahtev tužioca za naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 167.092,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate i obavezan tužilac da tuženoj naknadi troškove postupka u iznosu od 93.700,00 dinara, a zahtev tužene za naknadu troškova prvostepenog postupka preko dosuđenog iznosa, odbijen kao neosnovan. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove postupka po žalbi u iznosu od 42.594,00 dinara, dok je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka preko dosuđenog iznosa, odbijen kao neosnovan.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Tužena je dala odgovor na reviziju.
Ispitujući pobijanu presudu, u smislu odredbe člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužioca nije osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.
Bitna povreda odredaba parničnog postupka iz tačke 12. stava 2. navedene odredbe, na koju se revizijom ukazuje, nije zakonski razlog za taj pravni lek (član 407. stav 1. tačka 2. ZPP). Nisu osnovani navodi revizije o bitnoj povredi odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi sa članovima 355. stav 5. i 396. stav 3. ZPP. Odredbom člana 355. ZPP propisuje sadržinu prvostepene presude i shodno se ne primenjuje u postupku pred drugostepenim sudom, u smislu člana 385. stav 1. tog zakona, dok odredba člana 396. stav 3. istog zakona propisuje sadržinu obrazloženja drugostepene presude kojom se ukida presuda prvostepenog suda zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i nije primenjiva u ovom slučaju kada je drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tužene na poslovima ... po osnovu ugovora o radu od 29.12.2014. godine. Članom 6. navedenog ugovora o radu određeno je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova i druga primanja u skladu sa zakonom i opštim aktom. U spornom periodu tužena je vršila obračun tužiočeve plate primenom određenog koeficijenta na propisanu osnovicu i tako obračunatu platu mu isplaćivala, s tim da u obračunu plate nije posebno iskazivala regres za korišćenje godišnjeg odmora i naknadu za troškove ishrane u toku rada. Veštačenjem je utvrđena visina naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora prema parametrima Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno-komunalna preduzeća grada Pančeva i Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije.
Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da sporni pravni odnos u kojem tužilac potražuje isplatu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora ima najpre primeniti odredba člana 118. Zakona o radu kojom je zaposlenima priznato pravo na naknadu predmetnih troškova (stav 1. tačke 5. i 6). Po stanovištu tog suda, iznosi spornih naknada nisu iskazani u platnim listama, niti se može utvrditi u kom obimu one učestvuju u strukturi koeficijenta za obračun i isplatu zarade, zbog čega nije dokazano da su iste zaista i isplaćene tužiocu. Iz tih razloga, prvostepenom presudom je usvojen tužbeni zahtev i tužiocu dosuđeno novčano potraživanje u visini utvrđenoj nalazom veštaka.
Drugostepeni sud je, odlučujući o žalbi tužene, zaključio da je nižestepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo pa je zato preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev.
Po stanovištu tog suda, odredbe Zakona o radu se supsidijarno primenjuju i na zaposlene u državnim organima i organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama (član 2. stav 2), odnosno ako posebnim zakonom, položaj, prava obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu uređeni na drugačiji način. Plate, dodaci, naknade i ostala primanja zaposlenih u državnim organima i organima teretirorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike, Autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, kao i zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz doprinosa za obavezno socijalno osiguranje uređen je Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama. Navedenim zakonom, koji je po pitanju plata, naknada i ostalih primanja zaposlenih u državnim organima i organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, odnosno javnim službama, poseban zakon u odnosu na Zakon o radu propisano je da se plata određuje množenjem osnovice sa koeficijentom (član 2); da osnovicu za obračun plata utvrđuje Vlada Republike Srbije (član 3) i da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu i da sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora (članovi 4. i 5). Koeficijenti za obračun i isplatu plata uređeni su Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenim u javnim službama koju je donela Vlada Republike Srbije na osnovu člana 8. navedenog zakona.
Označeni propisi primenjuju se i na tužioca zaposlenog u javnoj službi - zdravstvenoj ustanovi. Posebnim kolektivnim ugovorom zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republike Srbija, Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave nije posebno predviđeno pravo zaposlenog na troškove ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.
Na osnovu izložene pravne argumentacije drugostepeni sud je zaključio da su sporna primanja sadržana u koeficijentu za obračun tužiočeve zarade i da pravo na iste ne predviđa ni označeni posebni kolektivni ugovor, zbog čega tužilac neosnovano potražuje njihovu isplatu.
Ovakvo pravno stanovište prihvata i revizijski sud, zbog čega navode revidenta o pogrešnoj primeni materijalnog prava ocenjuje kao neosnovane. Plate, naknade i druga primanja u javnim službama regulisana su posebnim pravnim režimom kojim su sporne naknade troškova za ishranu u toku rada kao i regresa za korišćenje godišnjeg odmora uračunate u koeficijent za obračun i isplatu plata, zbog čega nema mesta primeni člana 118. tačka 5. i 6. Zakona o radu. Nije sporno da se iz koeficijenta za obračun tužiočeve plate, utvrđen u skladu sa označenom Uredbom i iz isplatnih lista ne vidi njegova struktura, odnosno nominalni iznos koji predstavljaju te naknade. Međutim, ta činjenica sama po sebi ne stvara osnov za njihovu isplatu koja je izvršena kroz tužiočevu platu obračunatu primenom koeficijenta za njen obračun.
Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.
Na osnovu člana 165. stav 1. ZPP odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova revizijskog postupka, jer sastav odgovora na reviziju nije potreban radi vođenja parnice u smislu člana 154. ZPP, pa je odlučeno kao u stavu drugom izreke.
Predsednik veća – sudija
Branislav Bosiljković,s.r.
Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić
