U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dragane Marinković, predsednika veća, Marine Milanović i Zorice Bulajić, članova veća, u parnici tužioca – protivtuženog DOO „Autoprevoz Čačak“, čiji je punomoćnik Ljubica Mićović, advokat iz ..., protiv tuženog – protivtužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Dobrila Miletić, advokat iz ..., radi utvrđenja i činidbe, odlučujući o reviziji tuženog – protivtužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1471/21 od 19.04.2022. godine, u sednici održanoj 16.11.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog – protivtužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1471/21 od 19.04.2022. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Čačku P1 1/20 od 29.05.2020. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je Ugovor o otkupu stana od 11.05.2004. godine, overen kod Opštinskog suda u Čačku 13.05.2004. godine, zaključen između tužioca PD DOO „Autoprevoz“ (ranije DP „Autoprevoz“ Čačak, a sada DOO „Autoprevoz“ Čačak) i tuženog, ne proizvodi pravno dejstvo. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da se iseli iz stana koji se nalazi u Čačku, naselje ..., površine 69,33 m2, postojeći na kp. br. .. KO ..., vlasništvo tužioca, te isti stan preda u svojinu i državinu tužiocu oslobođen od svih lica i stvari u roku od 15 dana od prijema presude. Stavom trećim izreke, odbijen je protivtužbeni zahtev protiv tužioca u kome je protivtužilac tražio da se utvrdi prema protivtuženom da je stekao u susvojinu na stanu koji se nalazi u Čačku, naselje ... u površini od 69,33 m2, postojećem na kp. br. .. KO ... u delu od 57,57% vrednosti stana, odnosno u udelu od 57/100 idealnih delova, što je protivtuženi dužan priznati i dozvoliti da se protivtužilac na osnovu presude upiše kao suvlasnik na predmetnom stanu u javnim knjigama, kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi – protivtužilac da tužiocu – protivtuženom na ime troškova parničnog postupka isplati 360.000,00 dinara, a ukoliko u ostavljenom roku to ne učini, na napred navedeni iznos teče zakonska zatezna kamata od izvršnosti do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1471/21 od 19.04.2022. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog – protivtužioca i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu reviziju je blagovremeno izjavio tuženi – protivtužilac iz svih zakonom predviđenih razloga.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23) i našao da revizija tuženog – protivtužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi – protivtužilac je bio u radnom odnosu kod tužioca – protivtuženog i shodno Odluci komisije „Autoprevoza“ za stambena pitanja broj .. od 09.12.2003. godine, bio je nosilac prava zakupa na neodređeno vreme na stanu u društvenoj svojini koji se nalazi u Čačku, u naselju ..., površine 69,33 m2. Navedena odluka stambene komisije bila je predmet parničnih postupaka koji su vođeni pred prvostepenim sudom P 949/10 i P1 149/15. U toku navedenih postupaka pravni prethodnik tužioca DP „Autoprevoz“ iz Čačka i tuženi na osnovu odluke stambene komisije (09.12.2003. godine) su zaključili ugovor o otkupu stana u društvenoj svojini od 11.05.2004. godine. Članom 13. ovog ugovora, predviđeno je da ukoliko se pravnosnažnom odlukom suda ukine odluka komisije za stambena pitanja od 09.12.2003. godine, ugovor će se smatrati ništavim. Tuženi stanuje u spornom stanu i u skladu sa ugovorom o otkupu stana plaćao je ugovorene rate. Sve odluke stambene komisije o dodeli stana tuženom, u postupcima koji su vođeni su poništene i predmetni stan je u ponovnoj raspodeli odlukom stambene komisije dodljen drugom zaposlenom. Tuženi je u sudskom postupku tražio poništaj te odluke, ali je taj postupak okončan povlačenjem tužbe. Veštačenjem od strane veštaka ekonomske struke obračunat je procentualni udeo tuženog na osnovu izvršenih uplata otkupne cene predmetnog stana, pa tuženi protivtužbom traži da se utvrdi da je stekao pravo susvojine na spornom stanu od 57,57% vrednosti stana, odnosno u udelu od 57/100 idealnih delova.

Prema oceni Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev tužioca – protivtuženog, a odbili protivtužbeni zahtev i to iz razloga navedenih u obrazloženju pobijane presude.

Odredbom člana 103. Zakona o obligacionim odnosima („Službeni list SFRJ“ br. 29/78 ... 57/89 i „Službeni list SRJ“ br. 31/93 ... 44/99), propisano je da je ugovor koji je protivan prinudnim propisima, javnom poretku ili dobrim običajima ništav, ako cilj povređenog pravila ne upućuje na neku drugu sankciju, ili ako zakon u određenom slučaju ne propisuje što drugo (stav 1.) i ako je zaključenje određenog ugovora zabranjeno samo jednoj strani, ugovor će ostati na snazi ako u zakonu nije šta drugo predviđeno za određeni slučaj, a strana koja je povredila zakonsku zabranu snosiće odgovarajuće posledice (stav 2.).

Odredbom člana 16. stav 1. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“ br. 50/92 ... 26/2001 – važeći u momentu zaključenja osporenog ugovora o otkupu stana), propisano je da je nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i vlasnik stana u državnoj svojini (u daljem tekstu: nosilac prava raspolaganja), dužan da nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu ovog zakona, na njegov zahtev u pismenoj formi omogući otkup stana koji koristi, pod uslovima propisanim ovim zakonom.

Polazeći od utvrđenih činjenica i okolnosti konkretnog slučaja, te imajući u vidu navedene zakonske norme, pravo na otkup stana u društvenoj svojini pripada samo nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu stana na neodređeno vreme, koji uslov tuženi ne ispunjava. Naime, odluka stambene komisije kojom je tuženi postao nosilac prava zakupa na neodređeno vreme na predmetnom stanu u društvenoj svojini i koja je poslužila kao osnov za zaključenje ugovora o otkupu stana je poništena pravnosnažnom sudskom odlukom (kao i sve kasnije odluke donete u postupku raspodele predmetnog stana), pa je pravilan zaključak nižestepenih sudova da je ugovor o otkupu stana zaključen suprotno prinudnim propisima, odnosno suprotno članu 16. stav 1. Zakona o stanovanju i kao takav ne proizvodi pravno dejstvo. Kod ovakve činjenične i pravne situacije obaveza tuženog je da preda predmetni stan tužiocu, jer je otpao pravni osnov državine, odnosno zakupa na neodređeno vreme. Iz ovih razloga neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Takođe, pravilno je odbijen protivtužbeni zahtev s obzirom da je utvrđenjem ništavosti ugovora o otkupu stana otpao i pravni osnov za sticanje prava svojine na predmetnom stanu, odnosno susvojine u određenom delu, a što neosnovano tuženi svojim protivtužbenim zahtevom traži.

Ostalim navodima revizije ponavljaju se žalbeni razlozi koji su već pravilno cenjeni od strane drugostepenog suda, pa je Vrhovni sud na osnovu odredbe člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković,s.r.

Za tačnost otpravka

zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković