Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2470/21 od 29.09.2021. godine, stavom prvim izreke, usojena je žalba tuženog i preinačena presuda Osnovnog suda u Novom Sadu P1 1121/17 od 14.03.2019. godine tako što je odbijen tužbeni zahtev za isplatu uvećane zarade za rad u smenama preko iznosa od 22.681,07 dinara (do iznosa od 113.775,37 dinara) sa zateznom kamatom od 15.09.2018. godine do isplate i obračunate zatezne kamate do 14.09.2018. godine preko iznosa od 10.635,94 dinara (do iznos od 33.752,52 dinara) i za uplatu doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje preko navedenog iznosa glavnice od 22.681,07 dinara. Stavom drugim izreke, delimično je usvojena žalba tuženog izjavljena na rešenje o troškovima postupka sadržano u presudi, tako što je odbijen zahtev tužioca preko iznosa od 33.300,00 dinara sa zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate, dok su žalbe tužioca u celosti i žalba tuženog u preostalom delu odbijene i rešenje o troškovima postupka u preostalom delu potvrđeno. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da naknadi tuženom troškove žalbenog postupka u iznosu od 21.192,00 dinara u roku o osam dana.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 408. ZPP, Vrhovni sud je našao da tužiočeva revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog na poslovima ... - ... . U utuženom periodu od 01.04.2014. godine do 30.04.2017. godine tužilac je radio u prepodnevnim i u poslepodnevnim časovima, s tim što njegove smene nisu počinjale i završavale se uvek u isto vreme jer je to zavisilo od potreba posla. Izuzetno retko (3-4 puta godišnje) tužilac je radio po potrebi i noću. Ukupna uvećana zarada za smenski rad u označenom vremenskom periodu iznosi 113.775,37 dinara, a zatezna kamata obračunata od dospelosti do 14.09.2018,. godine iznosi 33.752,52 dinara. Uvećana zarada po tom osnovu za period od 01.04.2014. godine do 20.03.2015. godine iznosi 22.681,07 dinara, a zatezna kamata obračunata od dospelosti do 14.09.2018. godine iznosi 10.635,94 dinara.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom člana 108. Zakona o radu obavezao tuženog na isplatu uvećane zarade za smenski rad u spornom periodu. Po stanovištu tog suda, tužilac ima pravo na uvećanu zaradu za rad u smenama i nakon stupanja na snagu Posebnog kolektivnog ugovora tuženog (21.03.2015. godine) kojim je pravo zaposlenog na uvećanu zaradu za takav rad uslovljeno rasporedom rada koji podrazumeva naizmeničan rad neprekidno osam sati noću, jer je u tom delu (član 37) kolektivni ugovor suprotan imperativnom javnom socijalnom poretku i suštini, odnosno definiciji smenskog rada iz Direktive 2003/88EC o radnom vremenu.

Drugostepeni sud je zaključio da je nižestepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo kada je obavezao tuženog na isplatu uvećane zarade za smenski rad i nakon 21.03.2015. godine. Po stanovištu tog suda, zasnovanom na članu 108. stav 4. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 24/05 ... 75/14), pravo zaposlenog na uvećanje zarade u drugim slučajevima (izvan onih predviđenih u stavu prvom tog člana) može se utvrditi opštim aktom i ugovorom o radu, a tuženi je to učinio u članu 37. Posebnog kolektivnog ugovora koji je stupio na snagu 21.03.2015. godine. Kako je tom odredbom pravo na uvećanu zaradu za rad u smenama priznato samo zaposlenom koji radi u tri, odnosno četiri smene, pod uslovom da raspored smena od njega zahteva da naizmenično radi neprekidno osam sati noću (od 22 do 06 časova), drugostepeni sud je našao da tužiočev zahtev za isplatu uvećane zarade za smenski rad nakon stupanja na snagu označenog Posebnog kolektivnog ugovora tuženog nije osnovan, jer je on radio samo u dve smene i retko ostvarivao sate noćnog rada.

Po oceni Vrhovnog suda, pobijana drugostepena presuda je doneta pravilnom primenom materijalnog prava.

Prema članu 8. stav 1. Zakona o radu, kolektivni ugovor, pravilnik o radu (u daljem tekstu: opšti akt) i ugovor o radu ne mogu da sadrže odredbe kojima se zaposlenom daju manja prava ili utvrđuju nepovoljniji uslovi rada od prava i uslova koji su utvrđeni zakonom. Odredbom člana 9. tog zakona propisano je da će se primeniti odredbe zakona ako opšti akt i pojedine njegove odredbe utvrđuju nepovoljnije uslove rada od uslova utvrđenih zakonom, kao i da su ništave pojedine odredbe ugovora o radu kojima su utvrđeni nepovoljniji uslovi od rada od uslova utvrđenih zakonom.

Noveliranom odredbom člana 108. Zakona o radu nije predviđeno posebno uvećanje zarade po osnovu rada u smenama, već je poslodavcima ostavljena mogućnost da opštim aktom ili ugovorom o radu utvrde takvo pravo zaposlenog. Tužena je to i učinila svojim posebnim kolektivnim ugovorom, priznavši pravo na uvećanje zarade po tom osnovu u visini od 26% od osnovice zaposlenima koji su radili u trećoj ili četvrtoj smeni, odnosno noću. Propisivanjem opštim aktom uslova za ostvarivanje ovog prava nisu utvrđeni nepovoljniji uslovi rada od uslova utvrđenih zakonom.

Sledstveno izloženom, kako je utvrđeno da je tužilac rad obavljao u dve smene, odnosno da nije radio u trećoj i četvrtoj smeni i naizmenično noću neprekidno osam sati, on ne ispunjava uslove predviđene opštim aktom tuženog za uvećanu zaradu po osnovu smenskog rada i nakon 21.03.2015. godine, zbog čega je drugostepeni sud pravilno zaključio da je deo njegovog tužbenog zahteva neosnovan.

Iz navedenih razloga, nisu osnovani revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava, pa je zato na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković