U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Vesne Popović, predsednika veća, Božidara Vujičića i dr Ilije Zindovića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Gordana Bulatović, advokat iz ..., protiv tuženog „BB“ AD ..., čiji je punomoćnik dr Ljubiša Pavlović, advokat iz ..., radi isplate zarade, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2202/17 od 18.05.2018. godine, u sednici održanoj 30.10.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2202/17 od 18.05.2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Užicu P1 889/15 od 13.04.2017. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda P1 889/15 od 18.05.2017. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev, pa je obavezan tuženi da tužiocu na ime neisplaćenog dela zarade za period od 01.09.2012. godine do 31.08.2015. godine, plati ukupno 1.506.341,34 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni iznos bliže određen u tom stavu izreke. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime troškova postupka plati 218.541,70 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do konačne isplate, a za veći iznos od dosuđenih troškova, za još 22.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate, zahtev tužioca je odbijen.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2202/17 od 18.05.2018. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Užicu P1 889/15 od 13.04.2017. godine, ispravljenom rešenjem istog suda P1 889/15 od 18.05.2017. godine u stavu prvom izreke i u stavu drugom izreke u obavezujućem delu, tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi da mu na ime neisplaćenog dela zarade za period od 01.09.2012. godine do 31.08.2015. godine plati 1.506.341,34 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni iznos bliže određen u tom stavu izreke. Obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove postupka od 110.980,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. koja je učinjena u postupku pred drugostepenim sudom i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi sa članom 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11 i 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U reviziji se ne ukazuje na konkretnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. koja je učinjena u postupku pred drugostepenim sudom.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog na neodređeno vreme na poslovima ... prve grupe i obračun i isplata zarada tužiocu vršena je primenom koeficijenta 2,9. Tužilac ne poseduje ugovor o radu u odnosu na utuženi period koji sadrži koeficijent i druge elemente za obračun zarade. Prema Odluci direktora tuženog broj ... od 05.04.2010. godine, najmanji koeficijent za obračun zarade je 1,8 i prema tom koeficijentu bruto zarada za najjednostavniji posao je 19.773,00 dinara. U periodu od 01.09.2012. godine do 31.08.2015. godine, ukupna mesečna zarada koja je isplaćivana tužiocu sadržala je osnovnu zaradu, naknadu zarade, uvećanu zaradu, naknadu za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora i bila je veća od propisane minimalne zarade. Prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke tuženi je zaradu u utuženom periodu obračunavao tako što je osnovnu zaradu za najjednostavniji posao u fiksnom iznosu od 10.985,00 dinara, množio koeficijentom posla koji je u obračunima zarada za tužioca za utužene mesece bio 2,9, a ova zarada nije bila obračunata u skladu sa odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala Srbije, niti sa Posebnim kolektivnim ugovorom za delatnost putne privrede RS, kojima je cena rada za najjednostavniji posao bila utvrđena u visini minimalne zarade koju propisuje Socijalno-ekonomski savet, kao i u skladu sa Zakonom o radu.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženog da tužiocu plati utuženi iznos, pošto je utvrdio da je visina isplaćenih zarada i naknada zarade niža od iznosa čija je visina za utuženi period utvrđena primenom PKU za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala i PKU za delatnost putne privrede.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu sa pravilnim zaključkom da je prvostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo, te je odbijen tužbeni zahtev.

Posebni kolektivni ugovor za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala bio je na snazi do 29.03.2014. godine, dok je Posebni kolektivni ugovor za delatnost putne privrede kod tuženog u primeni od 22.01.2015. godine, što znači da posle 29.03.2014. godine do 22.01.2015. godine nije bio u primeni nijedan od Posebnih kolektivnih ugovora kojima je regulisano pitanje načina utvrđivanja visine cene rada. Pravilnik o radu kod tuženog takođe ne propisuje način utvrđivanja visine cene rada kod tuženog, a zarada je u ovom delu perioda obračunavana i isplaćivana primenom cene rada koju je utvrđivao direktor svojim odlukama.

Minimalna zarada nije ugovorena ni ugovorom o radu, ni opštim aktom koji se u tom periodu primenjivao kod tuženog, ali je zarada koja je isplaćena u ovom periodu bila viša od minimalne zarade propisane članom 111. Zakona o radu. Tužilac tokom postupka nije dostavio dokaze o postojanju akata kod tuženog, koji sadrži odgovarajuće parametre za obračun zarade na osnovu kojih bi se mogla utvrditi njena visina, pa je pravilan zaključak drugostepenog suda da tužiocu ne pripada tražena razlika zarade preko iznosa koji su mu isplaćivani do onih čija je visina utvrđena primenom odredaba tada nevažećeg kolektivnog ugovora.

Poseban kolektivni ugovor za delatnost putne privrede koji je bio u primeni od 22.01.2015. godine u članu 33. propisuje da su elementi osnovne zarade zaposlenog: cena rada i koeficijent posla koji zaposleni obavlja (stav 1), da se cena rada ugovara u visini minimalne cene rada utvrđene odlukom socijalno-ekonomskog saveta osnovanog za teritoriju Republike Srbije, odnosno Vlade Republike Srbije u skladu sa zakonom (stav 2), kao i da se opis poslova iz Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova vrednuje kroz koeficijente poslova koji se utvrđuju Opštim aktom kod poslodavca u skladu sa Kolektivnim ugovorom. Prema članu 34. istog kolektivnog ugovora, osnovna zarada se dobija množenjem koeficijenta posla koji zaposleni obavlja i iznosa osnovne zarade za najjednostavniji posao (cene rada) kod poslodavca (stav 1), a koeficijent posla koji zaposleni obavlja, zavisi od vrste i stepena stručne spreme, složenosti i odgovornosti, uslova rada i drugih posebnih uslova (stav 2), prema stavu 3. ovog člana koeficijenti za karakteristične poslove određuju se po grupama poslova i to: I grupa ne zahteva se stručnost – nekvalifikovan radnik, koja podrazumeva jednostavan rutinski rad koji ne zahteva obrazovanje, sa koeficijentom u visini od 1.00 do 1.25; II grupa, koja zahteva obrazovanje za rad u trajanju od dve godine (prvi i drugi stepen – PK radnik), koja podrazumeva rad na manje složenim i srednje složenim poslovima, na kojima se rad ponavlja uz povremenu pojavu novih poslova, sa koeficijentom u visini od 1,20 do 1,50, III grupa koja zahteva srednje obrazovanje u trajanju od 3 godine (III i IV stepen – KV radnik), koja podrazumeva poslove složenije i raznovrsnije koji zahtevaju veći stepen samostalnosti u izvršavanju sa koeficijentom u visini od 1,30 do 1,75, IV grupa koja zahteva srednje obrazovanje u trajanju od četiri godine – četvrti stepen – KV radnik) i podrazumeva složenije poslove sa koeficijentom od 1.40 do 2.10; V grupa koja zahteva specijalističko obrazovanje (V i VI stepen, VKV radnik i VŠS) i podrazumeva specijalizovane složene poslove i poslove koji zahtevaju veći stepen samostalnosti sa koeficijentom od 1.55 do 2.40; VI stepen zahteva visoko obrazovanje – fakultet (VII stepen) i podrazumeva potpunu samostalnost u izvršavanju poslova sa koeficijentom od 1.90-3.40 i VII grupa – rukovodioci sa koeficijentom od 2.50 do 5.00.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, koeficijent u visini od 2,9 čiju primenu tužilac traži prilikom obračuna razlike zarade nije koeficijent koji mu pripada prema kolektivnim ugovorima za poslove koje je obavljao u utuženom periodu (mašinista prve klase), imajući u vidu stručnu spremu, složenost i odgovornosti, zbog čega ne postoji osnov da se tužiocu plati tražena razlika zarade na način kojim bi se kombinovali elementi utvrđeni odlukama tuženog i kolektivnim ugovorima, tako da je neosnovan zahtev tužioca kojim traži razliku zarade primenom koeficijenta u visini od 2,9 za utuženi period. Navedeni koeficijent je Posebnim kolektivnim ugovorima propisan za zaposlene koji poseduju visoko obrazovanje – fakultet (VII stepen) i rukovodeći položaj, a radno mesto tužioca zahteva niži stepen stručne spreme. Osim toga, tužilac nije dostavio ugovor o radu, kojim su mu utvrđeni elementi za obračun zarade, a isplatni listovi za utuženi period, ne predstavljaju akte na osnovu kojih se utvrđuju prava i obaveze po osnovu rada, u smislu Zakona o radu i zato je drugostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo kada je odbio tužbeni zahtev za isplatu tražene razlike zarade.

Stoga su neosnovani revizijski navodi da je pobijanom presudom pogrešno primenjeno materijalno pravo.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić