Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2976/22 od 23.08.2022. godine, preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom, trećem i petom izreke, tako što je odbijen tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu za period od septembra 2018. godine do juna 2021. godine, na ime neisplaćene naknade troškova za ishranu u toku rada isplati pojedinačne mesečne iznose, sa zakonskom zateznom kamatom, odbijen tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da mu tužena za period od juna 2018. godine do juna 2021. godine, na ime neisplaćenog regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom i rešeno da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...55/14), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u spornom periodu bio zaposlen kod tuženog na radnom mestu ... sa koeficijentom za obračun plate od 8,98. Tuženi je platu obračunavao množenjem navedenog koeficijenta i propisane osnovice, po potrebi dopunjujući istu do visine minimalne zarade, koja je isplaćivana tužiocu. U spornom periodu tuženi nije u obračunskim listama kao posebne stavke iskazivao deo zarade koji se odnosi na naknadu ishrane u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora. Nalazom i mišljenjem veštaka ekonomsko- finansijske struke utvrđena je visina traženih naknada primenom parametara iz Opšteg kolektivnog ugovora iz 1997. godine (prva varijanta) i Opšteg kolektivnog ugovora iz 2008. godine (druga varijanta).

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev tužioca u visini utvrđenoj prema prvoj varijanti nalaza i mišljenja sudskog veštaka, zaključivši da u iznosu minimalne zarade, po definiciji iz člana 111. Zakona o radu, ne može da bude sadržana predmetna naknada troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Kako je tuženi tužiocu isplaćivao minimalnu zaradu sledi da mu nije isplaćena naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, pa je tužena dužna da mu te naknade isplati u iznosu utvrđenom veštačenjem, a prema poznatim kriterijumima iz odredbi Opšteg kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“ br. 22/97).

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, budući da su prema odredbi člana 4. stav 2. Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, kao posebnog zakona, u koeficijentu za obračun plate sadržane naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, te da ovo pravo zaposlenih nije predviđeno ni Posebnim kolektivnim ugovorom za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave, zbog čega nema osnova za isplatu traženog novčanog potraživanja.

Neosnovano se revizijom ukazuje da se navedeni zaključak drugostepenog suda zasniva na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Članom 1. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“ br. 34/01...21/16 i dr.), između ostalog, propisano je da se ovim zakonom uređuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koji se finansiraju iz budžeta Republike, Autonomne pokrajne i jedinice lokalne samouprave, a članom 4. stav 2. navedenog zakona, propisano je da koeficijent za obračun plate sadrži dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Odredbom člana 118. stav 1. tačka 5. i 6. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05 ... 75/14) propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu, pored ostalog i za ishranu u toku rada, ako poslodavac to pravo nije obezbedio na drugi način i za regres za korišćenje godišnjeg odmora, pri čemu visina troškova ishrane u toku rada mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drukčije određeno (član 2. stav 2).

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama, koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Odredbom člana 2. stav 1. tačka 13. te Uredbe, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih iz člana 1. koji se primenjuju na zaposlene u zdravstvenim ustanovama.

Prema stavu Vrhovnog kasacionog suda usvojenom na sednici Građanskog odeljenja održanoj 05.07.2022. godine, zaposleni kojima se plate isplaćuju u visini vrednosti minimalne zarade u javnim službama, kao korisnicima budžetskih sredstava, ostvaruju pravo na naknadu troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora po osnovu rada, primenom koeficijenta za obračun i isplatu plata u kojem je sadržan dodatak na ime tih naknada i sastavni je deo koeficijenta za svakog zaposlenog.

Tužilac je zaposlen u zdravstvenoj ustanovi, pa se na utvrđivanje i obračun njegove plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Supsidijerna primena Zakona o radu propisana je samo u slučaju kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu drugačije uređeni. Kako je odredbom člana 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, proizilazi da ta odredba posebnog zakona isključuje primenu odredbe člana 118. stav 1. tačke 5. i 6. Zakona o radu, pri čemu i posebnim kolektivnim ugovorima za zaposlene u javnim službama nije predviđeno njihovo pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. S obzirom da je naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa u utuženom periodu tužiocu isplaćivana kroz koeficijent za obračun njegove plate, ne pripada mu pravo na dodatnu isplatu naknade ovih troškova koju potražuje tužbom, bez obzira na činjenicu da mu je plata isplaćivana u visini minimalne zarade, a kako je to pravilno zaključio i drugostepeni sud.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Kako je revizija tužioca odbijena, odbijen je i njegov zahtev za naknadu troškova revizijskog postupka, pa je na osnovu čl. 153. i 154. stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić