U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Jasmine Stamenković, dr Ilije Zindovića, Tatjane Matković Stefanović i Tatjane Miljuš, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Dejan Trenčić, adokat u ..., protiv tuženog AD Infrastruktura železnice Srbije Beograd, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3586/20 od 04.12.2020. godine, u sednici veća od 08.04.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca.

USVAJA SE revizija tužioca.

PREINAČAVAJU SE presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3586/20 od 04.12.2020. godine i Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2251/19 od 24.09.2020. godine tako što se:

a) OBAVEZUJE tuženi da tužiocu isplati na ime naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.05.2016. godine do 01.03.2017. godine iznos od 93.159,12 dinara i to: - za maj 2016. godine iznos od 4.447,18 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.06.2016. godine do isplate, - za jun 2016. godine iznos od 5.993,32 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.07.2016. godine do isplate, - za jul 2016. godine iznos od 7.188,69 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.08.2016. godine do isplate, - za avgust 2016. godine iznos od 14.588,20 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.09.2016. godine do isplate, - za septembar 2016. godine iznos od 7.719,20 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.10.2016. godine do isplate, - za oktobar 2016. godine iznos od 9.976,71 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.11.2016. godine do isplate, - za novembar 2016. godine iznos od 10.805,69 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.12.2016. godine do isplate, - za decemabar 2016. godine iznos od 10.921,67 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.01.2017. godine do isplate, - za januar 2017. godine iznos od 12.149,09 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.02.2017. godine do isplate, - za februar 2017. godine iznos od 9.339,30 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.03.2017. godine do isplate, sve u roku od 8 dana od dana prijema presude;

b) OBAVEZUJE tuženi da tužiocu isplati na ime naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.05.2016. godine do 01.03.2017. godine iznos od 38.648,83 dinara i to: - za maj 2016. godine iznos od 4.104,08 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.06.2016. godine do isplate, - za jun 2016. godine iznos od 3.662,58 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.07.2016. godine do isplate, - za jul 2016. godine iznos od 3.870,83 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.08.2016. godine do isplate, - za avgust 2016. godine iznos od 3.856,67 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.09.2016. godine do isplate, - za septembar 2016. godine iznos od 3.773,83 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.10.2016. godine do isplate, - za oktobar 2016. godine iznos od 3.879,83 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.11.2016. godine do isplate, - za novembar 2016. godine iznos od 3.773,42 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.12.2016. godine do isplate, - za decembar 2016. godine iznos od 3.813,92 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.01.2017. godine do isplate, - za januar 2017. godine iznos od 4.454,67 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.02.2017. godine do isplate, - za febrauar 2017. godine iznos od 3.459,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 31.03.2017. godine do isplate,

sve u roku od 8 dana od dana prijema presude.

OBAVEZUJE SE tuženi da tužiocu naknadi troškove postupka u iznosu od 162.388,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na iznos od 51.336,00 dinara od izvršnosti presude do isplate, sve u roku od 8 dana od dana prijema presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogrdu P1 2251/19 od 24.09.2020. godine, stavovima prvim i drugim izreke, odbijen je primarni tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužiocu isplati za period od 01.05.2016. godine do 01.03.2017. godine na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 93.159,12 dinara i na ime naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora (očiglednom greškom u izreci je navedeno na ime naknade za ishranu u toku rada) iznos od 38.648,83 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose kako je navedeno u izreci; stavovima trećim i četvrtim izreke odbijen je eventualni tužbeni zahtev po istom pravnom osnovu i za isti period, a u različitim novčanim iznosima u odnosu na prvi i drugi stav izreke; stavom petim izreke određeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3586/20 od 04.12.2020. godine odbijena je žalba tužioca, potvrđena prvostepena presuda i odbijen zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv navedene drugostepene presude tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, s pozivom na odredbe člana 404. ZPP.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda u konkretnom slučaju ispunjeni su uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca kao izuzetno dozvoljenoj, u smislu odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...18/20), radi ujednačavanja sudske prakse u pogledu prava zaposlenih kod tuženog AD „Železnice Srbije“ i njegovih pravnih sledbenika na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP, pa je ustanovio da je revizija osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio u radnom odnosu kod AD Železnice Srbije od 2000. godine, da bi nakon statusnih promena izdvajanjem uz osnivanje od 10.08.2015. godine, tuženi AD Infrastruktura železnice Srbije, kao novoosnovano privredno društvo, preuzeo tužioca kao zaposlenog počev od 01.09.2015. godine, s tim što je preuzeo i kolektivni ugovor i sve ugovore koji su važili na dan promene poslodavca. Veštačenjem u postupku utvrđeno je da je tužiocu vršen obračun zarade kao proizvod vrednosti jednog radnog časa, koeficijenta radnog mesta i mesečnog fonda časova rada. Na osnovu podataka po vrstama plaćanja navedenim u pregledu isplaćenih ukupnih zarada tužiocu za sporni period, naknada za ishranu u toku rada i naknada za regres nije obračunata i iskazana kao posebna stavka. Tuženi nije dostavio akt na osnovu koga bi mogao biti utvrđen iznos naknade po osnovu ishrane u toku rada i regresa u ugovorenoj neto ceni rada po času. Visina potraživanja tužioca po osnovu naknade troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora utvrđena je u neto iznosima, a prema parametrima iz ranije važećeg Kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“, br. 37/95...7/00).

Na temelju tako utvrđenih činjenica nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev. Kolektivnim ugovorom kod tuženih iz 2015. godine ugovoreno je da je naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora deo cene jednog radnog sata. Visina utuženih potraživanja nije nominalno izražena, već je sastavni deo koeficijenta za obračun plate.

Vrhovni kasacioni sud smatra da se osnovano revizijom ukazuje da su nižestepeni sudovi odlučujući o tužbenom zahtevu pogrešno primenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev.

Zakonom o radu predviđeno je pravo zaposlenog na naknadu troškova u vezi sa radom. Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o radu (“Službeni glasnik RS” br. 61/05), koji se primenjuje od 01.01.2006. godine, predviđeno je i pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora (član 118. tač. 5. i 6) koji moraju biti iskazani u obračunskoj listi za sve zaposlene. Nakon izvršenih statusnih promena kod AD Železnice Srbije usvojen je Kolektivni ugovor od 24.03.2015. godine. Tim kolektivnim ugovorom u vrednost jednog radnog časa uključena je vrednost naknade za ishranu u toku rada i 1/12 regresa svedena na jedan radni čas. Članom 55. ugovoreno je da se osnovna zarada utvrđuje kao vrednost radnog časa, koeficijenta posla i prosečnog mesečnog fonda od 174 časova rada. Odredbe Kolektivnog ugovora iz 2015. godine primenjuju se i na zaposlene koje je tuženi preuzeo nakon statusne promene. Kolektivnim ugovorom, niti drugim aktom tuženog nije predviđeno da se naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora posebno iskazuju u nominalnom iznosu. Iz takvog utvrđenja vrednosti radnog časa ne može se utvrditi koji iznos predstavlja naknadu troškova za ishranu i regresa za korišćenje godišnjeg odmora jer isti nisu iskazani u nominalnim iznosima. Ne može se prihvatiti da su zaposlenima, pa i tužiocu, ovi troškovi isplaćeni kroz visinu cene rada s obzirom na to da iznos naknade za regres i ishranu u toku rada nije nominalno iskazan u pregledu isplaćenih zarada u spornom periodu, kako je to predviđeno Zakonom o radu. Iznos ovih naknada nije obračunat i iskazan kao posebna stavka, odnosno u mesečnim obračunima zarade nije iskazan kao pojedinačna vrednost po vrsti plaćanja. Shodno navedenom, tuženi je obavezan da tužiocu naknadi štetu u visini troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u iznosima navedenim u izreci.

Primenom člana 165. stava 2. u vezi članova 153. i 154. ZPP obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove postupka u iznosu od 162.388,00 dinara. Navedeni iznos obuhvata nagradu punomoćniku za sastav tužbe i podneska od 16.03.2020. godine u iznosima od po 6.000,00 dinara, za zastupanje na dva održana ročišta (27.11.2019, 24.09.2020) u iznosima od po 7.500,00 dinara i za sastav žalbe i revizije u iznosima od po 12.000,00 dinara, troškove veštačenja u iznosu od 10.000,00 dinara i troškove sudskih taksi na tužbu u iznosu od 1.900,00 dinara, prvostepenu presudu, žalbu i drugostepenu presudu u iznosima od po 12.436,00 dinara, reviziju u iznosu od 24.872,00 dinara i ovu presudu u iznosu od 37.308,00 dinara. Na iznos dosuđenih troškova prvostepenog postupka (51.336,00 dinara) tužiocu je, u skladu sa odredbom člana 277. stava 1. ZOO, dosuđena zakonska zatezna kamata od izvršnosti presude do isplate. Tužiocu nije dosuđena naknada troškova za podnesak od 15.11.2019. godine jer nije bio potreban za ovu parnicu.

Shodno navedenom, Vrhovni kasacioni sud je, primenom člana 416. stava 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

dr Dragiša B. Slijepčević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić