Vrhovni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. u vezi s članom 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/14, 87/18, 18/20, 10/23 – u daljem tekstu: ZPP) i utvrdio da je revizija tužioca neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tužene obavljao poslove ..., za koje je bio utvrđen koeficijent od 6,30 za obračun i isplatu njegove plate. Osnovna plata tužioca u spornom periodu, obračunata kao proizvod osnovice koju objavljuje Vlada Republike Srbije i koeficijenta njegovog radnog mesta, bila je niža od minimalne zarade. Zbog toga je tužena vršila njenu korekciju do visine minimalne zarade. Veštačenjem je utvrđena visina naknade troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora u više varijanti, prema parametrima iz: Opšteg kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“, br. 50/08, 104/08-Aneks I i 8/09-Aneks II), važećih posebnih kolektivnih ugovora.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženu da isplati tužiocu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora za utuženi period, u visini utvrđenoj veštačenjem prema parametrima iz Posebnog kolektnog ugovora za osnovne škole, smatrajući da Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama nije regulisana minimalna zarada zbog čega se primenjuju, na osnovu člana 2. stav 2. Zakona o radu, odredbe tog zakona koje minimalnu zaradu definišu kao zakonski minimum kojim se zaposlenom obezbeđuje zaštita i zadovoljavanje njegovih egzistencijalnih i socijalnih potreba, u kom nisu sadržani troškovi ishrane i regresa.

Odlučujući o žalbi tužene drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužioca sa obrazloženjem da nema mesta primeni Zakona o radu jer se se u konkretnom slučaju primenjuje Zakon o platama u državnim organima i javnim službama, koji propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora. Pošto tim zakonom, ni Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika nije predviđeno pravo zaposlenog na zasebnu naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ne postoji pravni osnov za ostvarivanje prava na dodatnu isplatu traženih naknada, zbog čega je tužbeni zahtev odbijen.

Po stanovištu Vrhovnog suda, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo.

Pravo zaposlenog na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu, za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, između ostalog, propisano je odredbama člana 118. stav 1. tačke 5. i 6. Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 95/18). Odredbe Zakona o radu primenjuju se, na osnovu člana 2. stav 2. tog zakona, i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno.

Na utvrđivanje i obračun plata, naknada i dodataka zaposlenih u ustanovi obrazovanja i vaspitanja primenjuju se, saglasno članu 187. stav 3. u vezi s članom 1. stav 1. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS,“ br. 88/17 ... 129/21), propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama.

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 113/17) uređuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 3) i propisuje da Vlada utvrđuje i osnovicu za obračun i isplatu plata, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije (član 3. stav 1) i koeficijente za obračun i isplatu plata (član 8. stav 1). Koeficijenti za obračun isplata plata zaposlenih u osnovnom obrazovanju utvrđeni su članom 2. stav 1. tačka 1. Uredbe o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 44/01... 119/23).

Pravo na zasebnu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora zaposlenih u osnovnim i srednjim školama nije predviđeno Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama. Prema odredbama tog zakona, koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu i sadrži dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora (član 4). To pravo nije predviđeno ni Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u osnovnim i srednjim školama i domovima učenika („Službeni glasnik RS,“ br. 21/15, 27/22). Navedenim opštim aktom određeni su elementi za utvrđivanje plate, tako što se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plata, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodataka na platu i obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata u skladu sa zakonom, s tim što ukoliko je osnovna plata zaposlenog koja je utvrđena na osnovu osnovice za obračun plata i koeficijenta iz propisa o koeficijentima za obračun i isplatu plata za puno radno vreme i ostvareni standardni učinak manja od minimalne zarade, osnovna plata zaposlenog utvrđena na navedeni način isplaćuje se u visini minimalne zarade (član 20). Njime su uređene i naknade troškova na koje zaposleni imaju pravo, uključujući i pravo na minimalnu zaradu, ali ne i naknada troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora (član 26).

Tužilac je zaposlen u školi, pa se na utvrđivanje i obračun njegove plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada, primenjuje poseban propis - Zakon o platama u državnim organima i javnim službama, pa nema mesta supsidijarnoj primeni odredaba Zakona o radu, koji bi se primenjivao samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornostim zaposlenih ne bi bili uređeni. Kako je odredbom člana 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, proizilazi da ta odredba posebnog zakona isključuje primenu odredbe člana 118. stav 1. tačke 5. i 6. Zakona o radu. S`obzirom da je naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa u utuženom periodu tužiocu isplaćivana kroz koeficijent za obračun njegove plate, ne pripada mu pravo na dodatnu isplatu naknade troškova koju potražuje tužbom, bez obzira na činjenicu što mu je plata isplaćivana u visini minimalne zarade.

Sledstveno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković