Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 10/22 od 04.10.2022. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je presuda Osnovnog suda u Bujanovcu P1 75/20 od 01.11.2021. godine, u stavu prvom, drugom i delu stava trećeg izreke, u pogledu visine dosuđenih troškova parničnog postupka, a žalba tuženog u tom delu odbija, kao neosnovana. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava trećeg izreke, tako što je obavezan tuženi da tužiocu na iznos troškova od 97.509,00 dinara isplati zakonsku zateznu kamatu počev od dana izvršnosti do isplate, dok se deo zahteva tužioca za isplatu kamate počev od dana prijema pismenog otpravka presude do dana izvršnosti, odbija kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, reviziju je blagovremeno, preko punomoćnika izjavio tuženi zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o istoj odlučuje primenom odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Odredbom člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 49/13 – US, 74/13 – US , 55/14, 87/18, 18/20) – u daljem tekstu: ZPP, propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). Stavom 2. istog člana zakona propisano je da o dozvoljenosti i osnovanosti iz stava 1. ovog člana, odlučuje Vrhovni sud u veću od pet sudija.

Vrhovni sud smatra da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca propisani odredbom člana 404. stav 1. ZPP, imajući u vidu različite odluke apelacionih sudova u istoj pravnoj situaciji, što ukazuje na potrebu ujednačavanja sudske prakse apelacionih sudova, zbog čega je i odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP i odlučio da je revizija tuženog osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog na radnom mestu ... na osnovu ugovora o uređenju međusobnih prava iz radnog odnosa broj .. od 27.04.2015. godine, kojim je u članu 7. tač. 5) i 6) ugovoreno da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišeg odmora u visini predviđenoj Pravilnikom o zaradi, naknadi zarade i drugim primanjima kod tuženog. Tuženi je, kao poslodavac, priznao pravo na tražene isplate i uvrstio ih u plan i program poslovanja za 2016. godinu, 2017. godinu, 2018. godinu i 2019. godinu, s tim da ih nije prikazao kao posebne stavke. Tužilac zahtev za isplatu navedenih troškova zasniva na odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti od 18.03.2015. godine. Iz nalaza i mišljenja veštaka proizlazi da je isplata toplog obroka i regresa vršena u skladu sa Pravilnikom tuženog od 06.04.2015. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorom, jer tuženi ovu naknadu u utvrđenim iznosima nije tužiocu isplatio, a odlukom od 13.05.2016. godine je priznao pravo na tražene isplate, pa su usvojili postavljeni tužbeni zahtev i obavezali tuženog da tužiocu naknadi navedene troškove.

Po oceni Vrhovnog suda, ovakvo stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.

Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine), propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.

Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, te obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).

Pod zaradom smatraju se primanja iz radnog odnosa kao što su, između ostalog, i naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.

S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu, jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga i po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Tuženi je uspeo u sporu, pa mu saglasno odredbama čl. 153,154. i 163. ZPP, pripada pravo na naknadu opredeljenih troškova celog postupka u iznosu od 198.517,95 dinara. Tuženom su dosuđeni troškovi za sastav jednog obrazloženog podneska po 9.000,00 dinara, tri održana ročišta po 10.500,00 dinara, četiri neodržana ročišta po 6.000,00 dinara, sastav žalbe i revizije po 18.000,00 dinara, kao i troškovi takse na žalbu i drugostepenu odluku po 14.003,00 dinara, takse na reviziju 28.004,78 dinara i revizijsku odluku 42.007,17 dinara, sve odmereno prema Tarifi o nagradama i naknadi troškova za rad advokata („Službeni glasnik RS“, br 121/12 ... 37/21) i Taksenoj tarifi iz Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“, br 28/94 ... 95/18).

Predsednik veća – sudija

Jelena Ivanović,s.r.

Za tačnost otpravka

Uprvitelj pisarnice

Marina Antonić