Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama propisanim odredbom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20) i odlučio da revizija tuženog nije osnovana.

Pobijana drugostpena presuda nije zahvaćena bitnom povredom odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Prema sadržini revizijskih navoda ukazuje se i da je pobijana odluka doneta uz bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz članom 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku. Označena bitna povreda ne predstavlja dozvoljeni revizijski razlog predviđen u članu 407. Zakona o parničnom postupku, zbog čega takvi navodi tuženog ni ne mogu biti od uticaja u revizijskom postupku.

Prema utvrđenim činjenicama tužilac je kod tuženog zasnovao radni odnos na određeno vreme radi obavljanja poslova ... dana 27.06.2012. godine za period od 02.07.2012. godine do 31.12.2012. godine. Pre isteka ovog ugovora između parničnih stranaka je zaključen nov ugovor o radu na određeno vreme od 11.12.2012. godine za period od 01.01.2013. godine do 30.06.2013. godine radi obavljanja istih poslova, a nakon toga su tužilac i tuženi zaključivali više novih ugovora o radu na određeno vreme radi obavljanja istih poslova i to za period od 01.07.2013. godine do 31.12.2013. godine, od 01.01.2014. godine do 02.03.2014. godine, od 03.03.2014. godine do 02.09.2014. godine, od 03.09.2014. godine do 02.12.2014. godine, od 03.12.2014. godine do 02.03.2015. godine, od 03.03.2015. godine do 02.06.2015. godine, od 03.06.2015. godine do 02.09.2015. godine, od 03.09.2015. godine do 02.12.2015. godine. Nakon započinjanja ovog postupka tuženi je nastavio sa tužiocem da zaključuje ugovore o radu na određeno vreme za rad na istom radnom mestu, odnosno na istovrsnim poslovima. Tužilac počev od 02.07.2012. godine u kontinuitetu, odnosno bez prekida obavlja iste poslove i radne zadatke kod tuženog, koji su sistematizovani, po osnovu sukcesivno zaključenih ugovora o radu. Poslovi koje je tužilac obavljao kod tuženog nisu sezonski, odnosno poslovi na određenom projektu, zbog povećanja obima posla, niti se radilo o zameni privremeno odsutnog radnika.

Na osnovu ovako utvrđenih činjenica prvostepeni sud nalazi da su u odnosu na postavljeni tužbeni zahtev ispunjeni uslovi iz člana 37. Zakona o radu, jer je tužilac u kontinuitetu dužem od 5 godina kod tuženog obavljao iste poslove i radne zadatke. Smatra da tužilac ima pravni interes za zahtev za utvrđenje prirode njegovog odnosa sa tuženim kao radnog odnosa na neodređeno vreme. Prvostepeni sud u odnosu na istaknuti prigovor neblagovremenosti tužbe nalazi da isti nije osnovan, s obzirom na to da tuženi nije donosio rešenje o prestanku radnog odnosa tužioca.

Drugostepeni sud ne prihvata u potpunosti prvostepenu odluku. Zaključuje da je prvostepena odluka pravilna u delu ocene o postojanju pravnog interesa tužioca za ponodnošenje zahteva za utvrđenje koji tužbom traži u odnosu na to da se njegov radno-pravni status ne tretira kao rad oročen samo na period trajanja ugovora o radu. Takođe, nalazi da je pravilna ocena prvostepenog suda o prigovoru neblagovremenosti tužbe, s obzirom na to da tužiocu nije prestao radni odnos donošenjem odluke tuženog, niti je faktički došlo do prestanka rada tužioca kod tuženog. Drugostepeni sud smatra da su bili ispunjeni uslovi za to da radni odnos tužioca kod tuženog preraste u radni odnos na neodređeno vreme, jer je takav odnos zasnovan ugovorom o radu na određeno vreme, nakon čega je novim ugovorima kontinuirano i bez prekida trajao duže od 6 godina. Međutim, drugostepeni sud nalazi da je nakon isteka pet radnih dana i 12 meseci neprekidnog rada tužioca kod tuženog došlo do preobražaja njegovog radnog odnosa, zbog čega je dana 10.07.2013. godine radni odnos tužioca kod tuženog postao radni odnos na neodređeno vreme, pa je u tom delu preinačio prvostepenu odluku

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo kada je zaključio da u granicama utvrđenog činjeničnog stanja postoji osnov za preobražaj radnog odnosa tužioca kod tuženog u rad na neodređeno vreme, odnosno da je od 10.07.2013. godine radni odnos tužioca kod tuženog postao radni odnos na neodređeno vreme.

Revizijom tuženog osporava se izneto stanovište nižestepenih sudova. Po navodima revidenta tužilac nema pravni interes za podnošenje zahteva da je njegov radni odnos prerastao u radni odnos na neodređeno vreme, zbog toga što je i dalje radnik tuženog i ostvaruje sva prava iz radnog odnosa, pa je u svim pravima izjednačen sa pravima i obavezama zaposelnih kod tuženog po ugovoru o radu na neodređeno vreme. Ukazuje da je tužiocu prilikom zaključenja ugovora o radu na određeno vreme kod tuženog bila poznato da je njegov radni odnos ograničen na određeni period, te da je na to pristajao iz razloga što je imao očekivanje da će zasnovati radni odnos kod „RB Kolubara” d.o.o. Lazarevac. Smatra i da je tužilac prekludiran u ostvarivanju prava po tužbi iz razloga što je za to protekao rok od 90 dana od dana saznanja za povredu iz radnog odnos.

Vrhovni kasacioni sud ne prihvata revizijske navode tuženog.

Ne stoje revizijski navodi kojima se ističe da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo u pogledu blagovremenosti tužbe. Prema članu 195. Zakona o radu protiv rešenja kojim je povređeno pravo zaposlenog ili kad je zaposleni saznao za povredu prava, zaposleni, odnosno predstavnik sindikata čiji je zaposleni član ako ga zaposleni ovlasti, može da pokrene spor pred nadležnim sudom. Rok za podnošenje ovakve tužbe određen je u roku od 60 dana od dana dostavljanja rešenja kojim se vrši povreda prava zaposlenog ili od saznanja za takvu povredu. Primena ovakvog roka moguća je samo u situaciji kada je došlo do povrede određenog prava zaposlenog iz radnog odnosa, bez obzira na to da li je povreda učinjena formalnom odlukom poslodavca ili nekim drugim postupanjem. Predmet pravne zaštite tužioca u konkretnom slučaju se ne sastoji u tome što tuženi vrši povredu ostvarivanja nekog njegovog prava iz radnog odnosa. Naprotiv, takva pravna zaštita odnose se na redefinisanje radno-pravnog statusa tužioca kod tuženog. Predmet tužbe ne odnosi na priznavanje postojećeg prava po osnovu rada koji tužilac obavlja kod tuženog, već utvrđenje da tužilac ima drugačiji položaj kod tuženog od onog koji je prethodno imao, a u skladu sa pravilima kod ugovora o radu na neodređeno vreme. To su razlozi zbog kojih je isključena primena roka za podnošenje tužbe iz člana 195. Zakona o radu kod zahteva koje je bio predmet odlučivanja u ovoj parnici.

Neosnovani su reviziji navodi i u delu kojima se osporava ocena pravnog interesa tužioca za ostvarivanje zaštite u odnosu na tuženog povodom zahteva za preobražaj radnog odnosa. Položaj zaposlenog iz ugovora o radu na određeno i neodređeno vreme nije jednak u potpunosti. Samim tim što je trajanje radnog odnosa zaposlenog iz ugovora o radu na određeno vreme unapred vezano za određeni trenutak to ukazuje na to da je njegov radno-pravni položaj ograničen u odnosu na zaposlenog iz radnog odnosa na neodređeno vreme. Zaposlenom ne može biti svejedno da li će njegov radni odnos kod poslodavca biti na određeno ili neodređeno. Sledi da tužiocu pripada ovlašćenje za ostvarivanje pravne zaštite kod preobražaja radnog odnosa u smislu člana 37. Zakona o radu, bez obzira što u ostvarivanju prava po osnovu rada tužioca kod tuženog nije bilo razlike u odnosu na zaposlenog na neodređeno vreme. Ove okolnosti upravo ukazuju na to da bi trajnost i priroda radnog mesta tužioca opravdavali zasnivanje radnog odnosa na neodređeno vreme. Na ovakav način tuženi nije postupio, već je sa tužiocem održavao radni odnos na određeno vreme, pa i tokom trajanja ove parnice, zbog čega postoji zloupotreba instituta ugovora o radu na određeno vreme.

Bez uticaja su revizijski navodi tuženog i u delu koji se odnose na to da je tužilac prihvatio uslove pod kojima će se zasnovati radni odnos, odnosno da će isti biti zasnovan ugovorom na određeno vreme. Ove okolnosti, iako tačne, suštinski potvrđuju postojanje uslova za primenu člana 37. Zakona o radu. Primena pravila o preobražaju radnog odnosa pretpostavlja da je prethodno između parničnih stranaka bio zaključen valjan ugovor o radu na određeno vreme i da je isti trajao u propisanom periodu. Upravo postojanje saglasnosti volja poslodavca i zaposlenog o ovim okolnostim može dalje voditi tome da takav radni odnos preraste u radni odnos na neodređeno vreme. Kada o tome ne bi bilo saglasnosti volja, tada ne bi bilo ni ugovora o radu na određeno vreme, a potom ni dalje mogućnosti za promenu pravne prirode takvog radnog odnosa u pogledu perioda trajanja. Za takvu promenu dovoljno je da su ispunjene pravne činjenice koje su prepoznate u članu 37. Zakona o radu i koje su povodom tužbenog zahteva tužioca u ovoj parnici bile ispunjene, bez potrebe da se iznova između parničnih stranaka postigne saglasnost volja o bilo kojim elementima ugovora o radu.

Na osnovu izloženog i člana 414. ZPP Vrhovni kasacioni sud je odbio reviziju tuženog kao neosnovanu.

Predsednik veća-sudija

Branko Stanić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić