Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 3269/22 od 29.09.2022. godine, preinačena je prvostepena presuda tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se tužena obaveže da mu na ime neisplaćenih troškova za ishranu u toku rada za period od 21.09.2018. godine do 31.08.2021. godine isplati iznos od 119.345,25 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 15.03.2022. godine do isplate i iznos od 22.403,70 dinara na ime obračunate zatezne kamate do 14.03.2022. godine i po osnovu naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 86.448,51 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 15.03.2022. godine do isplate i iznos od 15.099,66 dinara na ime obračunate zakonske zatezne kamate do 14.03.2022. godine, kao i zahtev tužioca da mu tužena nadoknati troškove parničnog postupka, a obavezan je tužilac da tuženoj u roku od 8 dana naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da naknadi tuženoj troškove žalbenog postupka u iznosu od 18.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, u smislu odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20), pa je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu od 01.09.2018. godine do 31.08.2021. godine bio u radnom odnosu kod tužene na radnom mestu ... sa koeficijentom 8,53. U spornom periodu tužena je tužiocu obračunavala i isplaćivala platu tako što je osnovicu, koju objavljuje Vlada Republike Srbije, množila koeficijentom radnog mesta na osnovu metodologije obračuna plate u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, prema kom zakonu se dodaci za regres i ishranu u toku rada za zaposlene kod tužene nisu posebno obračunavala i isplaćivali jer su sadržani u koeficijentu radnog mesta. U periodu kada je tako dobijena visina osnovne zarade bila niža od iznosa minimalne zarade, tužena je tužiocu vršila korekciju plate do iznosa minimalne zarade, pa je tužiocu u spornom periodu isplaćivana plata u visini minimalne zarade. Visina potraživanja na ime naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora utvrđena je ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka za ekonomsko - finansijsku oblast prema parametrima spram najpovoljnijih kriterijuma za tuženu u trenutno važećim posebnim kolektivnim ugovorima u RS za javna komunalna preduzeća i druga javna preduzeća. Naknada za ishranu u toku rada utvrđena je u visini od 250,00 dinara bruto na dnevnom nivou, dok je naknada regresa za korišćenje godišnjeg odmora utvrđena u visini 1/12 minimalne zarade u RS na mesečnom nivou.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, zaključivši da u iznosu minimalne zarade, po definiciji iz člana 111. Zakona o radu, ne može da bude sadržana predmetna naknada troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Po mišljenju prvostepenog suda, u situaciji kada je tužena isplaćivala tužiocu platu u visni minimalne zarade sledi da mu nije isplaćena naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, pa je tužena dužna da te naknade isplati u iznosima utvrđenim veštačenjem, a prema najpovoljnijim kriterijumima za tuženu iz posebnih kolektivnih ugovora u RS za javna komunalna preduzeća i druga javna preduzeća, važećim u istom vremenskom periodu na koji se odnosi i predmetno potraživanje tužioca.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev sa obrazloženjem da su u koeficijentu radnog mesta tužioca sadržane i naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, shodno odredbi člana 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, odluka drugostepenog suda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19), propisuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja, između ostalog, i za zaposlenna lica u organima i organizacijama teritorijalne autonomije i lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 2). Odredbom člana 3. stav 1. tog Zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Odredbom člana 4. stav 1. istog Zakona, propisano je da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a prema stav 2. istog člana da koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 113/17), u odredbi člana 118. stav 1. propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način (tačka 5) i regres za korišćenje godišnjeg odmora (tačka 6), a prema stavu 2. istog člana, visina troškova iz stava 1. tačka 5. ovog člana mora biti izražena u novcu. Na osnovu člana 2. stav 2., odredbe ovog Zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno.

Odredbom člana 6. stav 2. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“ br. 21/16...114/21), koji se prema članu 1. stav 2. istog Zakona shodno primenjuje i na zaposlene u organima gradskih opština, na prava i dužnosti iz radnog nameštenika primenjuju se opšti propisi o radu i kolektivni ugovori iz stava 1. ovog člana (poseban kolektivni ugovor za jedinice lokalne samouprave), ako ovim ili posebnim zakonom nije drugačije određeno.

Prema članu 45. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“ br. 38/2019 i 55/2020), zaposleni može da ostvari pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada (topli obrok) i regres za korišćenje godišnjeg odmora od 2020. godine ako se za takvu vrstu naknade troškova steknu uslovi u budžetu Republike Srbije.

U konkretnom slučaju, tužilac je zaposlen u opštini kao jedinici lokalne samouprave, pa se na utvrđivanje i obračun njegove plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u državnim organima i javnim službama. Suprotno navodima revizije, supsidijarna primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornostim zaposlenih nisu drugačije uređeni. Pošto poseban zakon – Zakon o platama u državnim organima i javnim službama u članu 4. stav 2. propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog zakona, kao lex specialis, isključuje primenu opšte norme iz Zakona o radu, a kako u postupku nije dokazano da su se stekli uslovi iz člana 45. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave, to ne postoji pravni osnov za ostvarivanje predmetnog prava tužioca.

Stoga je pravilan zaključak drugostepenog suda da tužiocu ne pripada pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora pošto su te naknade sadržane u koeficijentu njegove plate, dok je činjenica da mu je u spornom periodu isplaćivana minimalna plata u visini minimalne zarade bez uticaja na drugačiju odluku, jer ona ne aktivira prava iz Zakona o radu kao opšteg zakona.

Pravilno je odlučeno i o naknadi troškova postupka na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1. i 154. ZPP.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić