Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 541/20 od 22.01.2021. godine, stavom prvim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavovima četvrtom, osmom, dvanaestom, šesnaestom, dvadesetom i u usvajajućem delu stavova petog, devetog, trinaestog, sedamnaestog, dvadesetprvog i dvadesetdrugog izreke tako što su odbijeni tužbeni zahtevi tužilaca na način bliže određen u stavu prvom izreke presude. Stavom drugim izreke odbijena je žalba tuženog AD „Infrastruktura železnice Srbije“, Beograd i potvrđeno rešenje sadržano u stavu prvom izreke prvostepene presude. Stavom trećim izreke preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu dvadesetdrugom izreke prvostepene presude i odbijeni zahtevi tužilaca na način bliže određen u stavu trećem izreke presude. Stavom četvrtim izreke obavezani su tužioci da tuženima naknade troškove drugostepenog postupka i to tuženom „Železnice Srbije“ AD, Beograd od 24.400,00 dinara i tuženom AD „Infrastruktura železnice Srbije“, Beograd od 56.980,10 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su izjavili reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20) i utvrdio da je revizija tužilaca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su u utuženom periodu bili zaposleni najpre kod tuženog „Železnice Srbije“ AD, Beograd na neodređeno vreme, na osnovu zaključenih ugovora o radu sa pripadajućim aneksima, da je tuženi AD „Infrastruktura železnice Srbije“, Beograd nastao izdvajanjem iz „Železnice Srbije“ AD, Beograd na osnovu statusne promene izdvajanje uz osnivanje na osnovu odluke Vlade RS od 02.07.2015. godine, te da od „Železnice Srbije“ AD, Beograd preuzima prava, obaveze, opremu, postrojenja i druga sredstva za rad, dokumentaciju, predmete koji su u funkciji obavljanja delatnosti, kao i zaposlene koji pod istim uslovom nastavljaju radni odnos. Tuženi AD „Infrastruktura železnice Srbije“, kao poslodavac sledbenik od „Železnice Srbije“ AD, Beograd preuzeo je Kolektivni ugovor sa pripadajućim aneksom, nakon ovih statusnih promena 10.08.2015. godine (kao novoosnovano privredno društvo) preuzeo je od tuženog AD „Železnice Srbije“ tužioce kao zaposlene, a tužioci su sa ovim tuženim zaključili anekse ugovora o radu. Utvrđeno je da, prema zaključenom ugovoru o radu i pripadajućim aneksima ugovora o radu, zaposleni ima pravo na zaradu, za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, uvećanu zaradu, naknadu zarade, kao i naknadu troškova i druga primanja u skladu sa Zakonom o radu i Pojedinačnim kolektivnim ugovorom za Javno železničko transportno preduzeće Beograd. Na osnovu člana 57. Kolektivnog ugovora tuženog, u vrednost jednog radnog časa je uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ali na takav način da je svedena na jedan radni čas. U Kolektivnom ugovoru nije navedena novčana vrednost spornih naknada, niti su one novčano iskazane. Tuženi tužiocima u spornom periodu nisu isplatili naknadu za ishranu u toku rada i naknadu regresa za korišćenje godišnjeg odmora, a visina naknade troškova za ishranu u toku rada, kao i regresa za korišćenje odmora utvrđena je iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio eventualni tužbeni zahtev i obavezao tužene da tužiocima solidarno isplate na ime naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora za utuženi period do 31.08.2015. godine iznose bliže određene u usvajajućem delu prvostepene presude sa pripadajućom kamatom, a tuženog AD „Infrastruktura železnice Srbije“, Beograd obavezao je da navedene naknade isplati tužiocima sa pripadajućom kamatom, za utuženi period nakon 01.09.2015. godine.

Pobijanom drugostepenom odlukom preinačena je prvostepena presuda i tužbeni zahtevi odbijeni, kao neosnovani, uz zaključak drugostepenog suda da ni u posebnim, ni opštim aktima ne postoji osnov za ostvarivanje prava tužilaca za naknadu traženih troškova za sporni period, ocenivši i da propust poslodavca da u evidenciji iskaže podatke po osnovu naknada na ime toplog obroka i regresa, ne znači da iznosi po osnovu ovih potraživanja nisu i isplaćeni.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se osnovano revizijom ukazuje da je pobijana drugostepena odluka doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava.

Zakonom o radu propisano je pravo zaposlenog na naknadu troškova u vezi sa radom, a Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 61/05, koji se primenjuje od 01.01.2006. godine), propisano je i pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora (član 118. tačka 1, 5. i 6.), koji moraju biti iskazani u obračunskoj listi za sve zaposlene. Dakle, počev od 01.10.2006. godine poslodavcima je ostavljena mogućnost da svojim aktima o raspodeli zarade mogu ugovarati manji ili veći iznos regresa i toplog obroka od onoga koji je predviđen Opštim Kolektivnim ugovorom i Zakonom o radu, ali samo ukoliko je doneta odluka kojom je predviđena visina regresa i toplog obroka.

Odredbom člana 2. Aneksa Kolektivnog ugovora „Železnice Srbije“ AD („Službeni glasnik RS“ br. 4/06), izmenjena je odredba člana 57. Kolektivnog ugovora, pa je određeno da zaposleni ima pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, primanja za ishranu u toku rada i primanja za regres za korišćenje godišnjeg odmora, dok je odredbama člana 5. ovog Aneksa, zatim članom 18. stav 2. aneksa 7 Kolektivnog ugovora od 23.06.2014. godine, kao i članom 57. stav 2. Kolektivnog ugovora „Železnice Srbije“ AD („Službeni glasnik RS“ br. 4/2015) predviđeno da je u vrednost jednog radnog časa uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora svedena na jedan radni čas.

Visina troškova na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora i troškova ishrane u toku rada, mora biti određena linearno za sve zaposlene, što znači da ovi troškovi moraju biti isplaćeni svim zaposlenima u istom iznosu, bez obzira na njihovu stručnu spremu, zvanje i radno mesto. Bez određivanja visine naknade u nominalnom iznosu, ona ne bi bila ista za sve zaposlene, već bi bila u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta, što se ne može prihvatiti i ne bi bilo pravilno. Međutim, u konkretnom slučaju tuženi u toku postupka nije dostavio sudu akt kojim je određena visina traženih naknada, iz čega se osnovano može zaključiti da isti nije ni donet. Imajući ovo u vidu, kao i da odredbom člana 57. Kolektivnog ugovora („Sl. glasnik RS“ br.4/15, koja je identično regulisana i Aneksom Kolektivnog ugovora „Sl. glasnik RS“ br. 4/06), nije izvršena konkretizacija ovog prava u pogledu određivanja visine traženih naknada, jer se kroz određivanje naknade troškova za ishranu i regres u okviru ili kroz vrednost radnog časa, ne može utvrditi u kojim iznosima je zaposlenima priznat, pa se ne može se prihvatiti zaključak drugostepenog suda da ni u posebnim, ni opštim aktima ne postoji osnov za ostvarivaanje prava tužilaca za naknadu traženih troškova za sporni period, kao i da propust poslodavca da u evidenciji iskaže podatke po osnovu naknada na ime toplog obroka i regresa, ne znači da iznosi po osnovu ovih potraživanja nisu i isplaćeni.

Imajući u vidu izneto, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je prvostepenom presudom pravilno usvojen tužbeni zahtev tužilaca, nakon što je prvostepeni sud, uz pravilnu primenu materijalnog prava, utvrdio da tužioci imaju pravo na naknadu troškova za ishranu i regres, da Kolektivnim ugovorom tuženog, kao ni drugim opštim aktom, u spornom periodu visina ovih naknada nije utvrđena, niti je plaćena zaposlenima, što čini osnovanim tužbene zahteve kojima tužioci potražuju dosuđene iznose na ime naknade troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, čija visina je utvrđena ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka, prema parametrima iz prethodnog kolektivnog ugovora.

Kako je drugostepeni sud zbog pogrešne primene materijalnog prava odbio tužbeni, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 416. stav 1. ZPP, preinačio drugostepenu odluku, odbio žalbu tuženih i potvrdio prvostepenu presudu.

Tužioci su uspeli u postupku po reviziji, pa im, na osnovu člana 153. i 154. ZPP, pripadaju i opredeljeni troškovi ovog postupka, koji su dosuđeni u visini od 43.200,00 dinara na ime troškova za sastav revizije od strane advokata, u skladu sa Tarifnim brojem 16. Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“, br. 121/12), kao i troškovi sudskih taksi na reviziju i odluku po reviziji i to: tužiocu AA ukupno 86.852,00 dinara, tužiocu BB ukupno 86.777,00 dinara, tužiocu VV ukupno 86.152,00 dinara, tužiocu GG ukupno 86.573,00 dinara i tužiocu DD ukupno 86.530,00 dinara, prema Tarifnom broju 1. Taksene tarife Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“, br. 28/94 ... 95/18).

Na osnovu iznetog, primenom člana 165. stav 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić