Apelacioni sud u Novom Sad je presudom Gž1 3097/22 od 07.12.2022. godine, stavom prvim izreke, preinačio presudu Osnovnog suda u Novom Sadu P1 2270/21 od 10.05.2022. godine i odbio zahtev tužilje da se obaveže tuženi da tužilji, na ime naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.06.2018. godine do 31.05.2021. godine isplati ukupan iznos od 139.690,73 dinara i to na ime glavnice iznos od 116.366,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 15.02.2022. godine do isplate, kao i iznos od 23.324,73 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 14.02.2022. godine i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period do 01.06.2018. godine do 31.05.2021. godine isplati ukupan iznos od 101.432,21 dinara i to na ime glavnice iznos od 84.770,21 dinar sa zakonskom zateznom kamatom od 15.02.2022. godine do isplate, kao i iznos od 16.662,00 dinara na ime zatezne kamate obračunate od dospelosti do 14.02.2022. godine, kao i da joj naknadi troškove parničnog postupka, a obavezana je tužilja da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 43.100,00 dinara. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženom naknadi troškove žalbenog postupka u iznosu od 45.646,00 dinara.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tužilja je izjavila blagovremenu reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je dao odgovor na reviziju.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 10/23) i ocenio da je revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u utuženom periodu tužilja je bila zaposlena kod tuženog na radnom mestu ..., a potom na radnom mestu ... u posebnim uslovima rada, sa koeficijentom za obračun plate od 7,34. Tuženi je tužilji u tom periodu obračunavao platu tako što je koeficijent tužilje množio sa propisanom osnovicom koju objavljuje Vlada Republike Srbije. Tako obračunata osnovna plata tužilje bila je manja od minimalne zarade, te je tuženi vršio doplatu do visine minimalne zarade. Tuženi u obračunskim listama za tužilju nije posebno iskazivao naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Visina potraživanja tužilje na ime naknade za troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora za utuženi period utvrđena je veštačenjem putem veštaka ekonomsko – finansijske struke uz prihvatanje varijante urađene prema najpovoljnijim kriterijuma za tuženog u trenutno važećim posebnim kolektivnim ugovorima u Republici Srbiji (naknada troškova za ishranu u visini od 250,00 dinara bruto na dnevnom nivu pretvorenu u neto i naknada regres u visini od 1/12 minimalne zarade na mesečnom nivou).

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tužbeni zahtev tužilje usvojio i tuženog obavezao da isplati tražene naknade u iznosima utvrđenim veštačenjem. Po mišljenju prvostepenog suda, u iznosu minimalne zarade po definiciji iz člana 111. Zakona o radu, ne može da bude sadržana naknada potraživanih troškova, zbog čega je tuženi dužan da tužilji te troškove isplati u iznosu utvrđenim veštačenjem.

Drugostepeni sud je stanovišta da su ove naknade u skladu sa odredbom člana 4. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama tužilji bile uračunate u koeficijent i isplaćene kroz platu. Iz navedenih razloga, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbene zahteve tužilje kao neosnovane.

Po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.

Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19) propisan je način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave. Odredbom člana 3. stav 1. tog zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Prema odredbi člana 4. stav 1. tog zakona, koeficijent plate izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu i sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 44/01... 58/14), koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama. Odredbom člana 2. stav 1. tačka 13. utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih iz člana 1. ove uredbe, koji se primenjuje na zaposlene u zdravstvenim ustanovama.

Poseban kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 1/2015 i 3/2018), kao i Poseban kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 96/2019 i 58/2019) u odredbi člana 91. propisuje elemente za utvrđivanje plate, tako da se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plate, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodatka na platu, obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata i dela plate po osnovu radnog učinka, u skladu sa zakonom (stav 2.), da osnovna plata pripada zaposlenom koji radi puno radno vreme ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom (stav 3.).

Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 113/17), u odredbi člana 111. stav 1. i 2. propisano je da zaposleni ima pravo na minimalnu zaradu za standardni učinak i vreme provedeno na radu, a da se minimalna zarada određuje na osnovu minimalne cene rada utvrđene u skladu sa tim zakonom, vremena provedenog na radu i poreza i doprinosa koji se plaćaju iz zarade; članom 118. stav 1. propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način (tačka 5.) i regresa za korišćenje godišnjeg odmora (tačka 6.), a prema stavu 2. istog člana, visina troškova iz stava 1. tačka 5. mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samuprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno, na osnovu odredbe člana 2. stav 2. tog zakona.

U konkretnom slučaju, tužilja je zaposlena u zdravstvenoj ustanovi, pa se na utvrđivanje i obračun njene plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Suprotno navodima revizije, primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom, položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu drugačije uređeni. Pošto Zakon o platama u državnim organima i javnim službama, kao poseban zakon, propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog zakona isključuje primenu opšte norme iz Zakona o radu. Posebnim kolektivnim ugovorom za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samuprave nije predviđeno pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Stoga su neosnovani revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Pravilna i je i odluka o troškovima parničnog postupka, jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1, 154. i 165. stav 2. ZPP.

Iz navedenih razloga razloga, Vrhovni sud je doneo odluku kao u izreci primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković