Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1569/19 od 17.01.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Trećeg osnovnog suda u Beogradu P1 781/14 od 07.11.2018. godine u delu kojim su usvojeni tužbeni zahtevi za isplatu uvećane zarade. Stavom drugim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilaca i potvrđena presuda Trećeg osnovnog suda u Beogradu P1 781/14 od 07.11.2018. godine u delu kojim su odbijeni zahtevi tužilaca za isplatu uvećane zarade i zarade iz dobiti. Stavom trećim izreke, preinačena je presuda Trećeg osnovnog suda u Beogradu P1 781/14 od 07.11.2018. godine u delu kojim su odbijeni tužbeni zahtevi za isplatu uvećane zarade, tako što je obavezan tuženi da na ime jednokratnog i trajnog uvećanja zarade u visini od 15% za period od januara 2013. godine do dana prestanka radnog odnosa tužilaca isplati određene novčane iznose sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate. Stavom četvrtim izreke, ukinuta je presuda Trećeg osnovnog suda u Beogradu P1 781/14 od 07.11.2018. godine u preostalom delu - u pogledu uplate doprinosa i troškova postupka, i predmet u tom delu vraćen prvostepenom sudu na ponovni postupak.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu stranke su, sa pozivom na odredbu člana 404. ZPP, blagovremeno izjavile revizije zbog pogrešne primene materijalnog prava, a tuženi i zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka.

Revizija predviđena navedenom odredbom (posebna revizija) dozvoljena je samo zbog pogrešne primene materijalnog prava protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, ako Vrhovni kasacioni sud oceni da postoji potreba za razmatranjem pravnih pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, ujednačavanjem sudske prakse ili novim tumačenjem prava.

U ovom slučaju, u pogledu odluke o usvajanju zahteva tužilaca za isplatu uvećane zarade za vreme važenja socijalnog programa od 17.06.2008. godine, po oceni Vrhovnog kasacionog suda ne postoji potreba da se o posebnoj reviziji tuženog odlučuje iz nekog od razloga propisanih članom 404. stav 1. ZPP. Pobijana presuda u tom delu ne odstupa od pravnog stava revizijskog suda o socijalnom programu kao opštem aktu koji se neposredno primenjuje, izraženom u više odluka ovog suda donetim u istim činjenično-pravnim sporovima, odnosno pravnog stava iznetog u presudi Rev1 47/2021 od 24.02.2022. godine da socijalni program ima pravnu prirodu ugovora u korist trećeg lica na osnovu kojeg su tužioci ovlašćeni da neposredno zahtevaju i ostvaruju prava koja su im njime priznata. Ni odluka o odbijanju zahteva tužilaca za isplatu zarade iz dobiti ostvarene u 2011. i 2012. godini, u vreme važenja socijalnog programa, ne odstupa od prakse revizijskog suda da je njena isplata predviđena kao mogućnost i da u svakom konkretnom slučaju zavisi od odluke poslodavca.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 404. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

U sporovima o novčanim potraživanjima iz radnog odnosa o dozvoljenosti revizije odlučuje se na osnovu člana 403. stav 3. ZPP, kao u drugim imovinsko- pravnim sporovima - prema vrednosti predmeta spora pobijanog dela. U ovom slučaju više tužilaca je podnelo jednu tužbu i tako obrazovalo procesnu zajednicu običnih aktivnih suparničara. U takvoj procesnoj situaciji, vrednost predmeta spora merodavna za dozvoljenost revizije određuje se prema vrednosti svakog pojedinog zahteva, a ne prema njihovom zbiru. S`obzirom da vrednost zahteva tužilaca u delu kojim je usvojen tužbeni zahtev za isplatu uvećane zarade i delu kojim je odbijen njihov tužbeni zahtev za isplatu zarade iz dobiti ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra u vreme podnošenja tužbe, to revizija stranaka u pogledu odluke drugostepenog suda o odbijanju njihovih žalbi nije dozvoljena.

Sledstveno izloženom, na osnovu člana 410. stav 2. tačka 5. i člana 413. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

O reviziji tuženog, izjavljenoj protiv drugostepene presude u delu kojim je preinačena presuda prvostepenog suda nije odlučivano na osnovu člana 404. ZPP, jer je odredbom člana 403. stav 2. tačka 2. tog zakona propisano da je revizija uvek dozvoljena ako je drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu i odlučio o zahtevima stranaka.

Odlučujući o reviziji tuženog kojom se drugostepena presuda pobija u tom delu, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revident ne navodi ni jednu odredbu procesnog zakona koju je drugostepeni sud pogrešno primenio ili je nije primenio i na taj način učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su dugi niz godina bili u radnom odnosu kod tuženog. Radni odnos tužilaca prestao je tokom maja, odnosno oktobra 2013. godine otkazom njihovih ugovora o radu. Socijalnim programom od 17.06.2008. godine, zaključenim u postupku privatizacije tuženog, tuženi se u članu 9. obavezao da će odmah nakon preuzimanja privrednog društva „NIS“ AD Novi Sad izvršiti jednokratno i trajno povećanje zarada zaposlenih u visini od 15% u odnosu na mesec koji je prethodio preuzimanju. Obaveza je tuženog i da tako utvrđene zarade ubuduće usklađuje sa indeksom troškova života, uz realan rast i u skladu sa rezultatima poslovanja i rastom bruto društvenog proizvoda u periodu važenja socijalnog programa, od 17.06.2008. godine do 31.12.2012. godine. Preuzimanje privrednog društva „NIS“ AD Novi Sad izvršeno je u februaru 2009. godine. Nakon preuzimanja tuženi je svim zaposlenima isplatio jednokratni dodatak na zaradu od 15% za april mesec 2009. godine, dok za ostali period takvo uvećanje zarada nije isplatio. Socijalni program od 17.06.2008. godine primenjivao se do 31.12.2012. godine.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbene zahteve u delu kojim su tužioci tražili isplatu zarade uvećane za 15% u periodu od januara 2013. godine do dana kada im je radni odnos prestao, sa obrazloženjem da je socijalni program važio do 31.12.2012. godine.

Drugostepeni sud je u tom delu preinačio prvostepenu presudu i usvojio tužbene zahteve. Po stanovištu tog suda, smisao odredbe člana 9. socijalnog programa je trajno uvećanje zarada zaposlenih za procenat naveden u tom članu, zbog čega tužiocima to pravo pripada i po prestanku važenja socijalnog programa.

Izloženo pravno stanovište drugostepenog suda nije pravilno.

Važenje socijalnog programa je vremenski ograničeno do 31.12.2012. godine i tužiocima pripadaju prava predviđena tim aktom do isteka vremena njegovog važenja. Za period nakon proteka vremena važenja socijalnog programa tužioci nemaju pravo na traženo uvećanje zarade, zbog čega je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno kao u trećem stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić