.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 4054/2020
21.10.2020. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović i Spomenke Zarić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji su punomoćnici Zoran Petrović, advokat iz ... i Nemanja Kovačević, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstva odbrane, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž. 1215/20 od 26.05.2020. godine, u sednici od 21.10.2020. godine, doneo je
P R E S U D U
USVAJA SE revizija tužene i preinačuju presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž. 1215/20 od 26.05.2020. godine i presuda Višeg suda u Jagodini P1. 64/19 od 14.10.2019. godine, ispravljena rešenjem pod istim brojem od 02.03.2020. godine, tako što se odbija kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca da se utvrdi da je Zaključkom Vlade Republike Srbije br. 401-161/2008-1 od 17.01.2008. godine, povređeno načelo jednakih prava i obaveza čime je izvršena diskriminacija na osnovu mesta prebivališta tužioca AA iz ..., kao ratnog vojnog rezerviste sa teritorije opštine Jagodina, koja nije navedena u Zaključku Vlade Republike Srbije.
ODBIJA SE zahtev tužioca da mu tužena naknadi troškove parničnog postupka sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom.
Tužilac se obavezuje da tuženoj naknadi troškove revizijskog postupka u iznosu od 12.000,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Jagodini P1. 64/19 od 14.10.2019. godine, koja je ispravljena rešenjem pod istim brojem od 02.03.2020. godine, stavom prvim izreke utvrđeno je da je Zaključkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine povređeno načelo jednakih prava i obaveza čime je izvršena diskriminacija na osnovu mesta prebivališta tužioca kao ratnog vojnog rezerviste sa teritorije opštine Jagodina, koja nije navedena u Zaključku Vlade Republike Srbije. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu nakandi troškove parničnog postupka u iznosu od 75.800,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Preudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž. 1215/20 od 26.05.2020. godine odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda ispravljena rešenjem.
Protiv drugostepene presude, zastupnik tužene je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu čl. 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ 72/11 .... 87/18), i utvrdio da je revizija tužene osnovana.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio na redovnom odsluženju vojnog roka od 23.06.1998. godine do 06.06.1999. godine, a u periodu od 27.06.1999. godine do 13.07.1999. godine kao rezervista je učestvovao u odbrani zemlje od NATO agresije, iako je u vojnoj knjižici vođen kao vojnik na vojnoj vežbi u VP .../... Gornji Milanovac.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepenim presudama je usvojen tužbeni zahtev tužioca, iz razloga što je isplatom ratnih dnevnica samo na osnovu prebivališta vojnih rezervista iz sedam nerazvijenih opština obuhvaćenih Zakčljučkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine izvršena diskriminacija tužioca kao vojnog rezerviste kome je prebivalište na teritoriji opštine koja nije obuhvaćena ovim Zaključkom, koji se nalazio u istoj situaciji kao i vojni rezervisti iz teritorije navedenih nerazvijenih opština, a tužena nije dokazala da je tužiocu isplatila ratne dnevnice u celosti, jer je utvrđeno da su mu dnevnice isplaćene u neznatnom delu.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se revizijom tužene ukazuje da je u nižestepenim presudama pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje diskriminacije usvojen.
Odredbom člana 7. Zakona o Vojsci Jugoslavije („Službeni list SRJ“ broj 43/94 ... 37/02) propisano je da vojsku sačinjavaju stalni i rezervni sastav (stav 1.), da stalni sastav vojske sačinjavaju profesionalni vojnici i vojnici na služenju vojnog roka (stav 2.), dok rezervni sastav vojske sačinjavaju rezervni oficiri, rezervni podoficiri, vojnici u rezervi i žene – vojni obveznici (stav 5.). Odredbom člana 89. istog zakoga propisano je da vojniku na služenju vojnog roka pripadaju novčana primanja koja odredi Savezni ministar za odbranu, dok je pitanje naknada putnih i drugih troškova u Vojsci regulisano odredbama člana 90. – 93. navedenog zakona, pri čemu se ove odredbe, kao i odredba člana 89. primenjuju i za vreme ratnog stanja u smislu člana 93. navedenog zakona.
Postojanje diskriminacije izvršene Sporazumom od 11.01.2008. godine i Zaključkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, nastalim pre stupanja na snagu Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 22/09 - stupio na snagu 07.04.2009. godine), ceni se na osnovu člana 21. Ustava Republike Srbije i člana 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Diskriminacija je svako neopravdano pravljenje razlike između određenih lica po osnovu više kriterijuma, pa i po osnovu ličnog svojstva (u članu 21. stav 1. Ustava RS nabrojani su samo tipični slučajevi diskriminacije). Prebivalište, pored ličnog imena i državljanstva predstavlja atribut svake fizičke ličnosti, zbog čega je moguća diskriminacija lica po osnovu prebivališta ili boravišta. Zaštita od diskriminacije predstavlja pravo ličnosti zagarantovano Ustavom Republike Srbije (član 21) i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1. Protokola 12. uz Evropsku konvenciju), a od 07.04.2009. godine i Zakonom o zabrani diskriminacije. Lica koja ukazuju da je u odnosu na njih izvršena diskriminacija dužna su da dokažu da su nejednako tretirana u odnosu na druga lica koja su u istoj ili sličnoj situaciji, a suprotna strana – lice na čije se diskriminatorsko postupanje ukazuje, dužna je da dokaže postojanje objektivnog i opravdanog razloga za različitost u postupanju.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, tužilac nije bio u istoj situaciji kao vojni rezervisti na koje se odnosi Zaključak Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, jer je u postupku utvrđeno da se do 06.06.2019. godine nalazio na odsluženju vojnog roka. Ne može se prihvatiti zaključak nižestepenih sudova da je tužilac u periodu od 27.06.1999. godine do 13.07.1999. godine kao rezervista učestvovao u odbrani zemlje od NATO agresije, s ozbirom na opšte poznatu činjenicu da je agresija okončana potpisivanjem Vojno tehničkog sporazuma dana 09.06.1999. godine. S obzirom na navedeno, nižestepene presude su preinačene i tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje diskriminacije odbijen kao neosnovan.
Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP.
Odluka o troškovima revizijskog postupka doneta je u skladu sa čl. 153. i 165. ZPP, u visini opredeljenih troškova za sastav revizije.
Predsednik veća-sudija
Jasminka Stanojević, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
