Ispitujući pobijanu presudu u smislu odredbi članova 403. stav 2. tačka 2. i 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23), Vrhovni sud je utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a drugostepeni sud je na činjenično stanje koje je prvostepeni sud potpuno i pravilno utvrdio, pravilno primenio materijalno pravo. Stoga, nema bitne povrede odredaba parničnog postupka na koju je revizijom ukazano.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja, rođena 1954. godine se porodila carskim rezom ..1990. godine i rodila žensko dete na Klinici za ginekologiju i akušerstvo u Novom Sadu. Dete je odmah prebačeno u Zavod za prevremeno rođenu decu u Beogradu i preminulo ...1990. godine, o čemu je tužilja dobila potvrdu o smrti i otpremnicu leša. Tužilja je nakon porođaja bila u teškom zdravstvenom stanju, a na pitanje muža vezano za preuzimanja leša deteta, obavešten je da takvu obavezu nema. Tužilja je zbog narušenog zdravstvenog stanja nakon porođaja lečena, u okviru lečenja dijagnostikovana joj je i depresija, za koju bolest je koristila terapiju do 2000. godine. Po saznanju za postojanje „Beogradske grupe roditelja nestalih beba“, tužilja je prepoznala sličnosti sa slučajem smrti svoje bebe, pa je Javnom pogrebnom preduzeću i Klinici u Beogradu podnosila zahteve za dobijanje informacije gde je njeno dete sahranjeno. Od javnog preduzeća je dobila odgovor da ono ne poseduje podatke o sahrani preminulog deteta sa prezimenom AA, a od medicinske ustanove odgovor nikada nije dobila. U toku 2016. godine kod tužilje je sazreo utisak da tužena neće preduzeti ništa da rasvetli događaje u vezi sa nestalim bebama, pa se 10.08.2016. godine ponovo obratila neuropsihijatru, kada je konstatovano da se kod nje vraća depresivno stanje i od tada ponovo koristi terapiju. Tužilja je kompletnu medicinsku dokumentaciju 2002. godine dostavila Anketnom odboru za nestale bebe koji je formiran pri Narodnoj skupštini Republike Srbije, a izveštaj tog odbora usvojen je u Narodnoj skupštini Republike Srbije 05.06.2006. godine. Državnom tužiocu je podnela krivičnu prijavu protiv nepoznatih odgovornih lica u Klinici za ginekologiju i akušerstvo iz Novog Sada i Zavodu za prevremeno rođenu decu iz Beograda, zbog krivičnog dela oduzimanje maloletnog lica iz člana 116. stav 2. u vezi sa stavom 1. Krivičnog zakonika RS, ali je rešenjem od 05.12.2018. godine ova prijava odbačena zbog nastupanja zastarelosti gonjenja. Dopisima od 15.04.2019. godine i 09.05.2019. godine, tužilja se obraćala Vladi RS, Komisiji za ispitivanje postupanja državnih organa u rasvetljavanju slučajeva nestale dece u Republici Srbiji, sa zahtevom da joj dostave informaciju u vezi sa nestalim bebama, ali nikakve informacije nije dobila. Kod tužilje postoji anksiozno-depresivni poremećaj kao produžena reakcija na preživljeni stres, stanje je trajno i ona neće biti bolje i pored lečenja. Stalno prisutna napetost, neraspoloženje, bezvoljnost, poremećaj psihičkog zdravlja i asocijacija na navedene događaje kod nje umanjuju životnu aktivnost sa psihijatrijske strane za 5%. Tužena je tužilji je zbog utvrđene povrede prava na porodični život, na osnovu odluke suda isplatila pravičnu novčanu naknadu.

Sa polazištem na navedene činjenice, prvostepeni sud na osnovu odredbi člana 18. Ustava Republike Srbije, člana 13. Zakona o evidencijama u oblasti zdravstvene zaštite („Službeni glasnik SRS“ br. 14/81 ... „Službeni glasnik RS“ br. ... 101/05), člana 8. stav 1. Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, člana 24. Povelje o ljudskim i manjinskim pravima i građanskim slobodama, članova 154. i 200. Zakona o obligacionim odnosima, nalazi da kontinuirani propusti tužene u pogledu pružanja informacija o smrti deteta tužilje utiču na duševne bolove koje tužilja i dalje trpi, jer nema saznanja o sudbini deteta, iako je za to pokazivala interesovanje. Sud je stanovišta da je tužilji povređeno pravo na poštovanje porodičnog života usled uskraćivanja informacija vezanih za njen porodični život, odnosno porođaj i smrt deteta, usled propusta da joj se omogući da dobije informacije o obdukciji tela i uzroku smrti, te da zna da li je i gde njeno dete sahranjeno. Povreda prava na poštovanje porodičnog života i umanjenje životne aktivnosti tužilje za 5%, po stanovištu tog suda vode delimičnom usvajanju tužbenog zahteva u visini od 400.000,00 dinara. Odbijen je prigovor litispendencije, koji je tužena istakla navodeći da je 09.08.2019. godine istovremeno sa tužbom u predmetnoj parnici tužilja podnela još jednu tužbu za naknadu nematerijalne štete zbog povrede prava na porodični život, pošto tužbeni zahtev u ovoj parnici tužilja zasniva na činjenici o pogoršanom zdravstvenom stanju. Odbijen je prigovor zastarelosti potraživanja, pošto je tužba podneta u roku od tri godine (09.08.2019. godine) od vremena kada se tužilja ponovo obratila neuropsihijatru i zbog utvrđenih tegoba njoj prepisana terapija.

Drugostepeni sud prihvata kao osnov za odluku o izjavljenim žalbama utvrđenje prvostepenog suda, korigujući u skladu sa navodima odgovora na žalbu označavanje pravnosnažne odluke suda (kao nesporne činjenice), po kojoj je tužilji isplaćena pravična novčana naknada zbog utvrđene povrede prava na porodični život. Naime, po navodima tužilje odluka suda po kojoj je ova naknada isplaćena doneta je u vanparničnom postupku u predmetu Višeg suda u Novom Sadu R5 21/20, u skladu sa odredbama Zakona o utvrđivanju činjenica o statusu novorođene dece za koju se sumnja da su nestala iz porodilišta u Republici Srbiji („Službeni glasnik RS“ br. 18/20). Imajući u vidu da je pravična naknada u smislu navedenog zakona isplaćena, drugostepeni sud nalazi da je tužbeni zahtev u predmetnom sporu u celosti neosnovan. Po stanovištu tog suda, kod utvrđene hronologije događaja od 1990. godine, koji su za rezultat imali duševne bolove tužilje, nema osnova za zaključak da postoji prekoračenje, zloupotreba ili pogrešna primena datih ovlašćenja organa tužene kojima se tužilja obraćala nakon 2000. godine, kao osnov odgovornosti tužene Republike Srbije za štetu po članu 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima. Drugostepeni sud konstatuje da tužena ne može odgovarati zbog eventualnih propusta ili nepravilnosti u radu zaposlenih u zdravstvenim ustanovama gde se tužilja porodila, odnosno gde je njena ćerka po dostupnim javnim ispravama preminula. Prihvata razloge prvostepenog suda vezane za neosnovanost istaknutih prigovora litispendencije i zastarelosti potraživanja.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilno je drugostepeni sud na utvrđeno činjenično stanje primenio materijalno pravo.

Tužilja je 09.08.2019. godine pokrenula dve parnice za naknadu nematerijalne štete. U tužbama su kao štetne radnje označeni propusti nadležnih organa tužene da tužilji pruže informacije o istini povodom sahranjivanja ćerke, koju je rodila ...1990. godine i koja je, prema upisu u matičnoj knjizi umrlih preminula ...1990. godine. U sudskom postupku sprovedenom u skladu sa Zakonom o utvrđivanju činjenica o statusu novorođene dece za koju se sumnja da su nestala iz porodilišta u Republici Srbiji („Službeni glasnik RS“ br. 18/20) tužilji je zaštićeno pravo na porodični život. Dosuđena naknada zbog utvrđene povrede prava njoj je isplaćena. U predmetnom sporu tužilja zahtev na naknadu štete za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti zasniva na istim štetnim radnjama organa tužene, ukazujući da postoji još jedan zakonski osnov za dosudu naknade, pošto je 2016. godine došlo do recidiva njene psihijatrijske bolesti od koje se lečila do 2000. godine.

Pošto je bolest tužilje dijagnostifikovana 1990. godine iz uzroka koji su prethodili propustima na kojima tužilja zasniva deliktnu odgovornost tužene u predmetnoj parnici, pravilno je drugostepeni sud našao da napetost, neraspoloženje i bezvoljnost koji su posledica izostale informacije o uzroku smrti tužiljine ćerke po obdukcijskom nalazu i mestu njene sahrane, ne stvaraju u okolnostima konkretnog slučaja samostalan osnov za naknadu štete za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti.

Tužilji je u skladu sa posebnim zakonom isplaćena pravična naknada zbog trpljenja koja konzumiraju sva negativna osećanja vezana za neizvesnost o istini gde se dete nalazi, u konkretnom slučaju nema okolnosti koje bi ukazivale da je zbog nezakonitog i nepravilnog rada organa tužene formiran poseban osnov za naknadu štete za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti po članu 200. Zakona o obligacionim odnosima, pa bi se po oceni Vrhovnog suda kumuliranjem naknada za utvrđena trpljenja pogodovalo ciljevima koji nisu spojivi sa pravnom prirodom i svrhom kojoj ova građanskopravna sankcija služi.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 390. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković